22 

طبق آمارهای بیمه مرکزی ایران، ضریب نفوذ بیمه از رقم ۲۰/ ۲‌درصد در سال ۹۵ به ۵۲/ ۲‌درصد در سال ۹۹ رسیده است. این شاخص طی پنج‌سال گذشته همواره روند رو به رشد داشت، به طوری که در سال ۹۶ به ۳۰/ ۲درصد، در سال ۹۷ به ۴۶/ ۲درصد، در سال ۹۸ به ۴۹/ ۲درصد و در نهایت همان‌طور که گفته شد، در سال ۹۹ به ۵۲/ ۲‌درصد رسید. یکی دیگر از شاخص‌‌‌های مهم که وضعیت صنعت بیمه در کشورها را نشان می‌دهد، حق بیمه سرانه است. روند این شاخص طی پنج‌سال گذشته از رشد بالای آن حکایت‌دارد. حق بیمه سرانه از نسبت کل بیمه تولیدی به جمعیت کشور به‌دست می‌‌‌آید. این شاخص بر حسب میلیون ریال از ۵/ ۳ در سال ۹۵ به ۸/ ۹ در سال ۹۶ رسیده است. تاثیر رشد تورم بر این شاخص را نباید فراموش کرد؛ اما آمارها نشان می‌دهد که ایران در سال ۲۰۲۰ سهم بالایی (۳/ ۲۳درصد) در کل حق بیمه تولیدی کشورهای منطقه داشته است. از این نظر ایران از کشورهای عربستان، ترکیه و مصر سهم بالاتری دارد.

بیمه به عنوان یک مولفه اقتصادی، نقش مهمی در اقتصاد کشورها داشته و هرچه سهم صنعت بیمه در تولید ناخالص داخلی و ضریب نفوذ آن بیشتر باشد، اقتصاد آن کشور پیشرفته‌‌‌تر خواهد بود. این موضوع را حتی می‌‌‌توان در آمارهای استانی کشور که در آن سهم بیمه تولیدی استان‌های توسعه‌‌‌یافته مانند تهران، اصفهان و خراسان‌رضوی بیشتر است، مشاهده کرد. بر همین مبنا، کارشناسان حوزه اقتصادی، صنعت بیمه را یکی از عوامل افزایش تاب‌آوری جامعه در برابر مشکلات و بلایای طبیعی می‌دانند. کارشناسان معتقدند، بیمه برای کنترل و بی‌اثر کردن فشارهای حوزه‌‌‌های مختلف در اقتصاد، نقش حیاتی دارد و حتی می‌تواند چنین فشارهایی را به فرصت تبدیل کند.

 عملکرد بیمه در ۱۱ماه سال ۱۴۰۰

بر اساس آمارها در ۱۱ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ مبلغ حق بیمه تولیدی و خسارت پرداختی به ترتیب حدود ۵/ ۱۰۰هزار میلیارد تومان و ۱/ ۵۴‌هزار میلیارد تومان بوده است. این ارقام نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ به ترتیب در حدود ۸/ ۳۸درصد و ۲/ ۴۵‌درصد رشد کرده است.  رشد حق بیمه تولیدی اکثر رشته‌‌‌های بیمه (بین ۲/ ۳‌درصد در بیمه نفت و انرژی تا ۳/ ۷۲‌درصد در بیمه باربری) به جز بیمه پول (با ۹/ ۴‌درصد کاهش حق بیمه و سهم ناچیز ۰۳/ ۰‌درصد از پرتفوی بازار)، موجبات رشد ۸/ ۳۸درصدی حق بیمه تولیدی بازار در این مدت را فراهم آورده است. از سوی دیگر افزایش خسارت بیشتر به دلیل بیمه درمان اتفاق افتاده که با سهم ۳۶درصدی از کل خسارت‌‌‌های پرداختی، نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن به میزان ۸۳‌درصد افزایش یافته است. رشد خسارت در رشته کشتی هم ۱۳۳‌درصد بوده، از همین رو سهم این رشته از کل خسارت‌ها را به ۹۰/ ۱‌درصد رسانده است.

نسبت خسارت با ۴/ ۲واحد افزایش در مقایسه با ۱۱ماه نخست سال ماقبل به حدود ۸/ ۵۳‌درصد رسیده است. البته در محاسبه این نسبت (حاصل تقسیم خسارت پرداختی به حق‌‌‌بیمه تولیدی برحسب درصد)، مبالغ خسارت‌‌‌های معوق، ذخایر حق‌‌‌بیمه، کارمزد شبکه فروش و هزینه‌‌‌های اداری- عمومی شرکت‌های بیمه در نظر گرفته نمی‌شود. از همین رو بررسی آمار عملکرد شرکت‌ها و رشته‌های بیمه از حیث «نسبت خسارت» در مدت ۱۱ماهه نمی‌تواند آنچنان ارزیابی مطلوبی از عملکرد آنها در دسترس قرار داده و فعالیت واقعی‌شان را نشان دهد.

سه‌رشته‌‌‌ درمان (با ۳/ ۱۰۶درصد)، کشتی (با ۵/ ۸۴درصد) و بدنه اتومبیل (با ۷/ ۵۴درصد)، نسبت خسارتی بالاتر از بازار بیمه داشتند. سهم بخش غیردولتی از حق بیمه تولیدی و خسارت پرداختی صنعت بیمه، به ترتیب ۶/ ۶۸درصد و ۷/ ۷۰‌درصد بوده است. در بررسی سهم شرکت‌های بیمه در بازار، ۹شرکت‌‌‌ بیمه ایران ۴/ ۳۱درصد، آسیا ۱/ ۱۱درصد، دانا ۷/ ۷درصد، پاسارگاد ۶درصد، البرز ۷/ ۵درصد، کوثر ۸/ ۴درصد، پارسیان و معلم هر یک ۴درصد و دی ۴/ ۳درصد و در مجموع ۱/ ۷۸‌درصد از حق بیمه تولیدی بازار را به خود اختصاص داده‌اند و ۹/ ۲۱‌درصد مابقی حق‌بیمه، از سوی ۱۹ شرکت بیمه دیگر تولید شده است. سهم سه‌رشته بیمه شخص ثالث و مازاد، درمان و زندگی به ترتیب ۸/ ۳۴درصد، ۳/ ۱۸درصد و ۱۶‌درصد از پرتفوی حق بیمه تولیدی در بازار است. البته سهم شرکت‌ها و رشته‌های بیمه در دوره‌های زمانی کمتر از یک‌سال معمولا با تغییرات زیادی همراه است، بنابراین در تحلیل سهم از پرتفوی بازار بیمه باید این موضوع را مورد توجه قرار داد. از نظر تعداد هم آمارهای این ۱۱ماه نشان می‌دهد، حدود ۱/ ۶۳ میلیون فقره بیمه‌نامه صادر و ۴/ ۴۷میلیون فقره خسارت پرداخت شده است. تعداد بیمه‌نامه‌‌‌های صادره و تعداد موارد خسارت پرداختی نسبت به ۱۱ماه اول سال ۹۹، به ترتیب ۳/ ۴درصد و ۷/ ۴۱‌درصد رشد داشته‌اند. رشد ۳/ ۴ درصدی تعداد بیمه‌نامه صادره بازار به واسطه رشد این تعداد در اکثر رشته‌های بیمه بوده است (به جز چهار رشته مسوولیت، هواپیما، مهندسی و پول در مجموع با سهم ۸/ ۲‌درصد در بازار و به ترتیب با کاهش ۵/ ۰ تا ۱۰درصدی در تعداد بیمه‌نامه‌های صادره).  رشد ۷/ ۴۱ درصدی تعداد موارد خسارت پرداختی بازار، بیشتر به دلیل رشد ۱/ ۴۵درصدی این تعداد در بیمه درمان با سهم عمده (۹/ ۹۳درصد) از تعداد خسارت‌های پرداختی بازار بیمه بوده است.

 شرکت‌های بورسی

سهام حدود ۲۵شرکت بیمه در گروه بیمه و صندوق‌های بازنشستگی (به جز تامین اجتماعی) بازار سرمایه ایران مورد معامله قرار می‌گیرد که مجموع ارزش بازار آنها به بالای ۲۴‌هزار میلیارد تومان رسیده است. نسبت قیمت به سود این گروه در بورس ۰۵/ ۷واحد است که کمتر از میانگین کل بازار محسوب می‌شود. در جدول گزارش ۱۴شرکت اصلی بیمه‌‌‌ای که سهام آنها در بورس معامله می‌شود، از نظر برخی شاخص‌‌‌های منتخب مورد مقایسه قرار گرفته‌اند.