«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
نگاهی به صنعت تامین سرمایه
در سال‌های اخیر، سهم تامین سرمایه از بازار سرمایه متناسب با عمق بازار سرمایه در اقتصاد ایران محدود بوده است؛ اما با افزایش حجم بازار سرمایه، شرکت‌های تامین سرمایه نیز نقش بیشتری در تامین مالی داشته‌‌‌اند. بیشتر شرکت‌های تامین سرمایه به بازار سرمایه وارد شده‌‌‌اند و سهام آنها در این بازار مورد معامله سهامداران قرار می‌گیرد. در حال حاضر در کشور 9شرکت تامین سرمایه فعالیت می‌کنند که از میان آنها امین، نوین، بانک ملت، امید و لوتوس در بورس پذیرفته شده‌‌‌اند. همچنین پذیرهنویسی تامین سرمایه دماوند به پایان رسیده و در انتظار کشف قیمت در بازار پایه فرابورس است.
عملکرد تامین سرمایهها در جهان
ماهیت شکل‌گیری این صنعت بر اساس انتخاب ابزارهای صحیح و مناسب تامین مالی و ارائه خدمات مشورتی در زمینه امور مالی و سرمایه‌گذاری بنا شده است. به عبارت دیگر، شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌هایی هستند که به‌عنوان پذیره‌نویس یا نماینده شرکت‌ها و شهرداری‌ها به انتشار اوراق بهادار آنها اقدام می‌کنند. این شرکت‌ها همچنین وظایف کارگزار معامله‌گر را انجام می‌دهند، برای اوراق بهادار منتشرشده بازار فراهم می‌کنند و خدمات مشاوره‌ای به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها در تسهیل فرآیند ادغام و تملیک شرکت‌ها، عرضه خصوصی اوراق بهادار و تجدید ساختار شرکت‌ها نقش عمده‌ای دارند. در حال حاضر، درآمد شرکت‌های تامین سرمایه در جهان به دلیل کاهش درآمدهای حاصل از ادغام و تملیک و معاملات سهام در سال 2020 نسبت به سال 2019 معادل 11درصد کاهش داشته، این در حالی است که اقتصاد نوظهوری چون سنگاپور با رشد درآمد 22درصدی توانسته است در کسب درآمد پیشرو باشد.صنعت تامین سرمایه در ایران عمر کوتاهی دارد. اولین تامین سرمایه ایران با نام تامین سرمایه امین، در سال 13۸7 شروع به کار کرد. تامین سرمایهها در ایران بیشتر در حوزه انتشار اوراق بدهی فعال هستند. عمده درآمد شرکت‌های تامین سرمایه از چهار فعالیت اصلی درآمد پذیرهنویسی، درآمد مربوط به خدمات بازارگردانی، درآمد مربوط به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار و سپرده بانکی و درآمدهای حاصل از ارکان صندوق است. مدیریت ثروت از سوی نهادهای مالی به صورت سنتی در ایران شامل صندوق‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها می‌شود. خدمات ارائه‌شده در حوزه مدیریت ثروت در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته بسیار محدود است و فرصت توسعه بزرگی در این بخش در کشور وجود دارد. صنعت تامین سرمایه کشور در روند رشدی پرشتاب قرار دارد که نشان‌دهنده چشم‌انداز مثبت و رو به رشد این صنعت است. تامین مالی انجام‌شده از طریق بازار سرمایه در سال 1399 تقریبا برابر با 4471هزار میلیارد تومان بوده که حدود 51درصد آن از نوع سرمایه‌ای و 49درصد آن از نوع ابزارهای تامین مالی است. طی سال 139۸ میزان عرضه اولیه در سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس فقط 307هزار میلیارد تومان بوده که سهم آن از کل تامین مالی بازار سرمایه در این سال، برابر 7درصد است. بعد از تامین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی با سهم مشارکت 7/ 50درصدی، دو بخش افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی‌عام با سهم مشارکت 1/ 22واحد درصدی و افزایش سرمایه شرکت‌ها از طریق تجدید ارزیابی دارایی با سهم مشارکت 6/ 21واحد درصدی، بیشترین تاثیر را در افزایش 1590درصدی تامین مالی بازار سرمایه در سال 1399 نسبت به سال 139۸ داشته‌‌‌اند. در سال 2020 سهم اوراق بدهی از تامین مالی در جهان 97درصد و در ایران 49درصد بوده که این سهم در ایران نسبت به جهان بسیار پایین‌تر است. ولی پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک این نسبت تعدیل یابد و سهم بیشتری از تامین مالی کشور داشته باشد.
شرکت‌ها
همان‌طور که گفته شد، در حال حاضر در کشور 9شرکت تامین سرمایه در حال فعالیت هستند که پنج‌شرکت از میان آنها شامل امین، نوین، بانک‌ملت، امید و لوتوس در بورس پذیرفته شده‌‌‌اند. میانگین نسبت قیمت به سود این شرکت‌ها به 4/ 14واحد رسیده که نزدیک به دو برابر متوسط کل بازار است. در جدول گزارش این شرکت‌ها از نظر ارزش بازار و نسبت P/ E مورد مقایسه قرار گرفته‌‌‌اند. شرکت تامین سرمایه امین با نماد «امین» در سال 99 در فهرست نمادهای بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفت. سال مالی این شرکت منتهی به شهریور است. مطابق با صورت‌های مالی دوره مالی سه‌ماهه منتهی به 30 آذرماه 1400 از 2/ 2هزار میلیارد تومان دارایی جاری شرکت حدود 2هزار میلیارد تومان (92درصد) در انواع اوراق بهادار، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و گواهی سپرده بانکی سرمایه‌گذاری‌شده است. مابقی دارایی جاری این شرکت در حساب‌های شرکت نزد بانک‌ها برای ایفای تعهدات روزانه سپرده شده است. شرکت تامین سرمایه امین مدیریت هفت‌صندوق سرمایه‌گذاری با ارزش 9/ 10هزار میلیارد تومان را برعهده دارد. سهم این شرکت در بازارگردانی اوراق بدهی سال مالی منتهی به شهریور (1/ 15هزار میلیارد تومان) بیش از بقیه شرکت‌های هم‌گروه بوده است. این شرکت در سال مالی یادشده به میزان 667میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته که اقلام اصلی آن شامل تعهد پذیرهنویسی (273میلیارد تومان) و بازارگردانی اوراق (312هزار میلیارد تومان) می‌شود. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان 165درصد رشد کرده است. شرکت تامین مالی امید هم که سال مالی آن منتهی به آذرماه است، در مقایسه با سال مالی گذشته در درآمدهای عملیاتی خود 92درصد رشد داشته است. جمع درآمدهای عملیاتی این شرکت 649میلیارد تومان بوده که بیشتر آن (525میلیارد تومان) از سود سرمایه‌گذاری و بازارگردانی (2/ 72میلیارد تومان) به دست آمده است. سود هر سهم این شرکت 500ریال بوده که نسبت به رقم 622ریالی سال گذشته کاهش یافته است. شرکت تامین سرمایه بانک مسکن اولین و تنها تامین سرمایه تخصصی در کشور است و مالکیت 100درصد سهام آن به طور مستقیم وغیرمستقیم متعلق به گروه مالی بانک مسکن است. درآمدهای عملیاتی این شرکت در سال مالی منتهی به 30 شهریور 260میلیارد تومان بوده است. این رقم در سال مالی قبل 146میلیارد تومان بود. اقلام اصلی این درآمد شامل مدیریت صندوق (71میلیارد تومان)، تعهد پذیرهنویسی (9/ 49میلیارد تومان) و بازارگردانی (6/ 33میلیارد تومان) می‌شود. سال مالی شرکت تامین سرمایه لوتوس‌پارسیان هم منتهی به دی‌ماه است. این شرکت در 9ماه منتهی به مهر به میزان 6/ 991میلیارد درآمد عملیاتی کسب کرده که 85/ 40درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است. این شرکت در دوره 9ماه منتهی به 30 مهرماه 1400 به ازای هر سهم 535ریال سود محقق کرده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 1/ 13درصد کاهش داشته است. در 12ماه سال مالی گذشته درآمد عملیاتی لوتوس 1008میلیارد تومان بود که به ازای هر سهم 908ریال سود شناسایی کرد. شرکت تامین سرمایه بانک‌ملت در دوره 9ماهه منتهی به 30 آذرماه 1400 به ازای هر سهم 344ریال سود محقق کرده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 99/ 2درصد افزایش داشته است. درآمد عملیاتی این شرکت طی این دوره 407میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 6/ 0درصد کاهش یافته است. شرکت تامین سرمایه نوین نیز در دوره 9ماهه منتهی به 30 آذرماه 1400 به ازای هر سهم 573ریال سود محقق کرده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 11/ 25درصد افزایش داشته است. درآمد عملیاتی این شرکت طی این دوره 934میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 26درصد رشد کرده است.
