«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد

سه فصل با سه خودروساز بزرگ

دنیای‌اقتصاد - لیلا لامعی : صنعت خودرو در ایران به‌واسطه وابستگی بسیار به بدنه دولت همواره با چالش‌‌‌های بسیاری مواجه بوده است. از طرفی تحریم‌‌‌های آمریکا و رشد و نوسانات نرخ ارز، خودروسازان را گرفتار زیان هنگفتی کرده است. این چالش‌‌‌ها از آنجا قوت می‌گیرد که نحوه قیمت‌گذاری محصولات، بار مشکلات خودروسازان را بیش از پیش کرده است. اگرچه تصمیمات جدیدی در نحوه نرخ‌‌‌گذاری و نهاد نرخ‌‌‌گذار گرفته شده؛ اما هنوز قدمی برای حذف قیمت‌گذاری دستوری در این صنعت و البته دیگر صنایع ریالی برداشته نشده است. در این میان افزایش احتمال توافق هسته‌‌‌ای و احیای برجام نیز تا حدودی باعث امیدواری خودرویی‌‌‌ها شده است. در حال حاضر سهام سه شرکت خودروساز بزرگ «خودرو»، «خساپا» و «خپارس» با ارزش بازار در مجموع ۲/ ۱۰۶‌هزار میلیارد تومان در بورس اوراق بهادار تهران معامله می‌‌‌شوند. در ادامه گزارش به بررسی عملکرد سه فصل گذشته سه خودروساز بزرگ پرداخته شده است.

مهم‌ترین چالش‌‌‌های خودروسازان

• تاثیر بسیار تحریم‌‌‌ها بر صنعت خودرو؛

• افزایش قیمت تمام‌شده قطعات به‌واسطه افزایش نرخ تورم و نرخ ارز؛

• کاهش قدرت خریداران محصولات؛

• کاهش عرضه و افزایش تقاضای کاذب که به دلیل شکاف قیمتی معنادار میان قیمت محصولات کارخانه و بازار آزاد رقم خورده است؛

• محدودیت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی به‌واسطه تحریم‌‌‌ها و قطع همکاری با خودروسازان جهانی؛

• کمبود دانش فنی و تکنولوژی به‌واسطه قطع همکاری‌‌‌های بین‌المللی؛

• محدودیت در لجستیک و حمل‌ونقل مواد اولیه و قطعات وارداتی؛

• افزایش هزینه‌‌‌های تامین مالی و هزینه‌‌‌های تولید؛

• نحوه قیمت‌گذاری فروش محصولات از سوی نهادها و مراجع ذی‌ربط.

عملکرد 9ماهه خودروسازان بورسی

بررسی عملکرد سه شرکت «خودرو»، «خساپا» و «خپارس» نشان می‌دهد، به‌رغم رشد درآمدها که به‌واسطه افزایش نرخ رقم خورده، شاهد رشد هزینه‌‌‌ها و بهای تمام‌شده هستیم که این امر خودروسازان را گرفتار زیان کرده است. بنابراین زیان ایجادشده، خودروسازان را به کاهش عرضه ترغیب کرده است. از طرفی به واسطه شکاف قیمتی محصولات از درب کارخانه تا بازار آزاد شاهد تقاضای بیش از پیش (تقاضای کاذب) برای محصولات خودروسازان هستیم. به عبارتی در حال حاضر این شکاف قیمتی نه به نفع تولیدکنندگان است و نه به نفع عموم مردم. تنها عده‌‌‌ای از اختلاف ایجادشده سود کسب برده‌‌‌اند که این امر صنعت خودروی ایران را بسیار ضعیف کرده است.

«خودرو»: ایران‌خودرو به‌عنوان یکی از سهام بزرگ بورسی با ارزش بازار 84/ 61‌هزار میلیارد تومان در بازار دوم بورس با قیمت هر سهم 2050ریال معامله می‌شود. بر اساس آخرین صورت‌های مالی 9ماهه، «خودرو» با سرمایه ثبت‌شده 1/ 30‌هزار میلیارد تومان در سه فصل گذشته 2/ 74‌هزار میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد 70درصدی را محقق کرده است.

در گزارش تفسیری شرکت آمده است که مهم‌ترین دلایل افزایش مبلغ فروش در 9ماه سال‌جاری تغییر روش‌های فروش با توجه به تقاضای بازار، بهینه کردن ترکیب تولید هر محصول در هر گروه از خانواده محصولات، افزایش نرخ فروش محصولات، تولید و عرضه کلاس‌‌‌های آپشنال محصولات و کاهش تعهدات معوق نسبت به دوره قبل است. از طرفی بهاى تمام‌شده درآمدهای عملیاتی با افزایش 55درصدی همراه بوده است. رشد هزینه‌‌‌ها به‌رغم افزایش قابل‌توجه فروش زیان ناخالص 6/ 2‌هزار میلیاردی را رقم زده است؛ هرچند میزان زیان ناخالص شرکت نسبت به دوره مشابه 55‌درصد کاهش داشته است. از طرفی شرکت در 9ماه سال‌جاری زیان خالص 89/ 8‌هزار میلیارد تومانی به بار آورده که نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش 22درصدی داشته است.

 میزان درآمدهای شرکت در سه فصل بهار، تابستان و پاییز به ترتیب 4/ 19درصد، 9/ 26درصد و 7/ 27‌هزار میلیارد تومان بوده است. از طرفی درآمدهای شرکت در پاییز 1400 با رشد 36درصدی نسبت به پاییز 99 همراه بوده است. بر اساس اطلاعات وزارت صمت در 9ماه امسال 6/ 674‌هزار دستگاه خودرو تولید شده که 5/ 325‌هزار دستگاه خودرو توسط شرکت ایران‌خودرو تولید شده است. بر این اساس این شرکت سهم 48درصدی از کل تولیدات دارد. در دوره مشابه سال گذشته این شرکت سهم 53درصدی از تولیدات کل داشت. بیشترین میزان تولیدات شرکت در سه فصل گذشته از گروه پژو 6/ 214‌هزار دستگاه خودرو بوده که 2/ 211‌هزار دستگاه خودرو با میانگین نرخ 5/ 155میلیون تومان به فروش رسیده است. حدود 68‌درصد فروش مقداری خودرو از خانواده پژو بوده است. شرکت در دوره مشابه سال گذشته 6/ 240‌هزار دستگاه از خانواده پژو به فروش رسانده که بیانگر افت 12درصدی میزان فروش این دسته از محصولات در 9ماهه سال‌جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است. در 9ماه امسال همچنین از گروه سمند 7/ 37‌هزار دستگاه خودرو تولید شده که 08/ 38‌هزار دستگاه خودرو با نرخ میانگین 7/ 174میلیون تومان به فروش رسیده‌‌‌اند.

میزان فروش این دسته از محصولات شرکت که 12‌درصد از فروش امسال شرکت را دارند، نسبت به دوره مشابه سال قبل با افت 6درصدی همراه بوده است. از طرفی شرکت در این 9ماه 7/ 37‌هزار دستگاه دنا و 2/ 25‌هزار دستگاه رانا تولید کرده است.

از 2/ 74‌هزار میلیارد تومان فروش شرکت 8/ 73‌هزار میلیارد تومان مربوط به فروش داخلی بود و 9/ 413میلیارد تومان به فروش صادراتی اختصاص داشت. میزان فروش داخلی شرکت 69‌درصد و میزان فروش صادراتی شرکت 333‌درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش داشته است.

«خساپا»: شرکت خودروسازی سایپا با ارزش بازار 4/ 32‌هزار میلیارد تومان دومین شرکت خودروسازی بزرگ در ایران است که در حال حاضر در قیمت هر سهم 1658ریال در بازار دوم بورس معامله می‌شود.

 این شرکت با سرمایه ثبت‌شده 5/ 19‌هزار میلیارد تومان در سه فصل گذشته 2/ 29‌هزار میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد 210درصدی داشته است. از طرفی بهاى تمام‌شده درآمدهای عملیاتی نیز با افزایش 217درصدی همراه بوده است. رشد هزینه‌‌‌ها به‌رغم افزایش قابل‌توجه فروش، زیان ناخالص 8/ 2‌هزار میلیاردی را رقم زده است.به این ترتیب زیان ناخالص شرکت با رشد 317درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل مواجه شده است.

شرکت علت رشد زیان عملیاتی را رشد فزاینده نرخ ارز و نهاده‌‌‌های تولید دانست و اعلام کرد که با توجه به استمرار آن در سه‌ماهه سوم سال‌جاری، زیان عملیاتی رشد داشته است. همچنین وجود تعهدات معوق با نرخ فروش قطعی به مشتریان باعث کاهش نرخ میانگین فروش در سال‌جاری شده است. همچنین شرکت در 9ماه سال‌جاری زیان خالص 2/ 7‌هزار میلیارد تومانی به بار آورده که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد 89درصدی داشته است.

میزان درآمدهای شرکت در سه فصل بهار، تابستان و پاییز به ترتیب 3/ 7، 2/ 9 و 69/ 12‌هزار میلیارد تومان بوده است. از طرفی درآمدهای شرکت در پاییز 1400 با رشد 234درصدی نسبت به پاییز 99 همراه بوده است. این شرکت در 9ماهه سال‌جاری در مجموع 5/ 253‌هزار دستگاه خودرو تولید کرده که 228‌هزار دستگاه از آن را به فروش رسانده است.

 بیشترین میزان فروش شرکت از

خانوادهX200، 6/ 194‌هزار دستگاه خودرو بوده که با میانگین نرخ 5/ 88میلیون تومان به فروش رسیده است. در دوره مشابه قبل میزان فروش شرکت از این محصول 9/ 136‌هزار دستگاه بوده است. همچنین شرکت 8/ 14‌هزار دستگاه خودروی شاهین و 5/ 16‌هزار دستگاه وانت 151 به فروش رسانده است.

از مجموع 2/ 29‌هزار میلیارد تومان فروش شرکت در 9ماهه 1400، 9/ 28‌هزار میلیارد تومان در داخل کشور و 147میلیارد تومان مربوط به فروش صادراتی شرکت بوده است. میزان فروش داخلی شرکت 216‌درصد و میزان فروش صادراتی شرکت 95‌درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش داشته است.

«خپارس»: شرکت خودروسازی پارس‌‌‌ خودرو با ارزش بازار 96/ 11‌هزار میلیارد تومان سومین شرکت خودروسازی بزرگ در ایران است که در حال حاضر در قیمت 1053ریال در بازار دوم بورس معامله می‌شود. این شرکت با سرمایه ثبت‌شده 3/ 11‌هزار میلیارد تومان در سه فصل گذشته 7/ 5‌هزار میلیارد تومان درآمد عملیاتی و نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد 166درصدی داشته است. از طرفی بهاى تمام‌شده درآمدهای عملیاتی نیز با افزایش 177درصدی همراه بوده است. رشد فزاینده هزینه‌‌‌ها به‌رغم افزایش قابل‌توجه فروش زیان ناخالص 7/ 50میلیاردی به بار آورده است. این درحالی است که شرکت در دوره مشابه سال قبل سود ناخالص 8/ 72میلیارد تومانی داشته است.

شرکت علت تغییرات سود (زیان) خالص را موارد ذیل اعلام کرده است:

• افزایش مبلغ فروش به میزان ۱۶۶‌درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل که عمدتا مربوط به فروش محصول کوییک‌آر و همچنین افزایش تولید و فروش محصولات حق‌الزحمه‌‌‌ای (کوییک معمولی و ساینا) برای شرکت سایپاست؛

• افزایش میانگین نرخ فروش محصول کوییک‌‌‌ آر و در نتیجه بهبود حاشیه سود ناخالص به‌رغم اثر تعهدات معوق؛

• افزایش نرخ حق‌الزحمه تولید هر دستگاه کوییک معمولی و ساینا از ۳۲میلیون ریال به ۱۳۸میلیون ریال؛

• ایفای قسمتی از تعهدات معوق و در نتیجه برگشت ذخیره مربوط به عنوان درآمدهای عملیاتی.

همچنین شرکت در 9ماهه 1400 زیان خالص 5/ 627میلیارد تومانی به بار آورده که نسبت به دوره مشابه سال قبل افت 50درصدی داشته است. میزان درآمدهای شرکت در سه فصل بهار، تابستان و پاییز به ترتیب یک هزار، 3/ 3 و 3/ 1‌هزار میلیارد تومان بوده است. از طرفی درآمدهای شرکت در پاییز 1400 با رشد 60درصدی نسبت به پاییز 99 همراه بوده است.

این شرکت در 9ماهه سال‌جاری در مجموع 1/ 90‌هزار دستگاه خودرو تولید کرده که 7/ 91‌هزار دستگاه خودرو را به فروش رسانده است. بیشترین میزان فروش شرکت از خودرو کوییک‌آر، 1/ 48‌هزار دستگاه خودرو بوده که در دوره مشابه قبل میزان فروش شرکت از این محصول 5/ 24‌هزار دستگاه بوده است. همچنین شرکت 4/ 42‌هزار دستگاه خودروی پراید، ساینا و کوییک (حق‌الزحمه‌‌‌ای) به فروش رسانده است. از خانواده برلیانس نیز شرکت 1/ 1‌هزار دستگاه خودرو به فروش رسانده است. لازم به ذکر است که این شرکت در این 9ماه فروش صادراتی نداشته است.