تحلیل یک گروه بورسی نشان می‌دهد
روند آهسته و پیوسته بانکیها
طبق آمار رسمی، بانک‌ها بیش از 37میلیون مترمربع ملک در کشور دارند (آمار غیر‌رسمی از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته توسط شرکت‌های تابعه و... بیشتر از این است) و این تنها بخش کوچکی از داراییهای پرشمار بانک‌ها در سهام، معادن، کارخانه‌ها بزرگ، ارز و... به حساب می‌آید. با تمام این دارایی‌ها و شرایط مناسب اما وضعیت بانک‌ها مشابه هم نیست و بانک‌هایی هستند که میزان بدهی‌هایشان رشد‌های زیادی داشته و سهامدارانشان را با چالش جدی روبه‌رو کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین معیار‌ها برای شناسایی وضعیت عملکردی بانک‌ها در حوزه تخصصی خودشان، نسبت سود سپرده پرداختی به درآمد تسهیلات است. رشد شدید معوقات بانکی به دلیل پرداخت تسهیلات به افراد (حقیقی و حقوقی) با رتبه اعتباری نامناسب و سرمایه‌گذاری مستقیم برخی از بانک در پروژه‌‌‌ها و بخش‌‌‌هایی که بازدهی قابل قبولی ندارند از یک طرف و پرداخت‌‌‌های سودهای سپرده بالا و فراتر از ظرفیت بانک و اقتصاد کشور در سال‌های ۹۲ تا ۹۷ از طرف دیگر، باعث ثبت زیان‌‌‌های عمده در ترازنامه برخی بانک‌ها شده است. در همین خصوص نگاه دقیق‌تری به دو بانک زیان‌ده سال‌های اخیر بورسی خواهیم داشت. البته تعداد این بانک‌ها در سال‌های پیش از جهش اخیر قیمت ارز بیشتر بود که همان‌طور که اشاره شد به مدد جهش ارزش ریالی دارایی‌هایشان و همچنین تلاش‌های صورت گرفته توسط بانک مرکزی برای سالم‌سازی و بهبود عملیات بانکداری، وضعیت بسیاری از این بانک‌ها از جمله صادرات و تجارت از زیان‌دهی به سوددهی حرکت کرده و از لیست بانک‌های زیان‌ده خارج شده‌اند.
بانک‌های آینده و سرمایه
آخرین صورت‌‌‌مالی منتشر شده بانک آینده در سال ۹۹، 6ماهه و ۹ماهه بود. بر اساس صورت‌های مالی در 6ماهه ابتدایی سال ۹۹، بانک آینده 6/ 17هزار میلیارد تومان زیان انباشته داشت. اما صورت مالی سالانه بانک که مربوط به پایان سال ۹۹ است نشان می‌دهد این زیان دو برابر شده و به 6/ 37هزار‌میلیارد تومان رسیده است. این یعنی حدود چهار برابر درآمد نفتی کشور در سال گذشته و فقط 5هزار میلیارد کمتر از یارانه نقدی کل جمعیت ایران برای یک سال. در حال حاضر این بانک 7/ 225هزار میلیارد تومان دارایی دارد در حالی که بدهی‌‌‌هایش از 7/ 261هزار میلیارد تومان نیز گذشته است. حدود نیمی از داراییهای این بانک ناشی از وصول طلب‌هایش از اشخاص و نهادهای غیردولتی بوده و بیشتر بدهی‌‌‌ها هم به ردیف حقوق صاحبان سپرده‌‌‌های سرمایه‌گذاری تعلق دارد. بانک سرمایه هم تا ۹ماهه ابتدایی سال ۹۹ معادل ۸۰ برابر سرمایه خود زیان به بار آورده بود و حالا صورت‌‌‌مالی سالانه این بانک خبر می‌دهد که حجم زیان به قوت خود پابرجاست. این بانک سال ۹۷ معادل 6/ 19هزار میلیارد تومان، سال ۹۸ معادل 9/ 26هزار میلیارد تومان و سال ۹۹ معادل 8/ 32هزار میلیارد تومان زیان انباشته داشته است! که نشان می‌دهد در حالی که سایر بانک‌ها در سال ۹۹ با فعالیت در بازارهای مالی توانستند وضعیت خود را بهبود دهند، بانک سرمایه همچنان بیش از ۲۱درصد افزایش زیان داشته است. همان‌طور که گفته شد زیان فعلی این بانک نه تنها ۸۰ برابر سرمایه خودش است بلکه برای تاسیس دو بانک به بزرگی سومین بانک بورس ایران، یعنی بانک صادرات کافی است. همگام با رشد غافلگیر‌کننده بورس و افزایش جمعی قیمت سهام در سال‌های گذشته، گروه بانکی نیز به همان نسبت شاهد رشد‌های متناسب و قابل قبولی بوده است. هر چند در هیچ دوره‌ای بازدهی بیش از گروه‌های پیشرو بازار نداشت اما به مدد بازارگردانی نسبتا قوی، ریزش کمتری را در نماد‌های بزرگ خود (نسبت به گروه‌های خودرویی یا پالایشی) شاهد بود. همین‌طور در برگشت ماه‌های اخیر بازار نیز این گروه با انفعال خریداران روبه‌رو شد که کماکان عمدتا در کف‌های قیمتی خودشان در حال معامله هستند. به جز بانک پاسارگاد که در کنار فعالیت‌های موفق بانکداری و سرمایه‌گذاری خود، حمایت تمام‌قد سهامداران عمده در تابلوی معاملات را داراست غالب بانک‌ها در یک سال اخیر با ریزش روبه‌رو بوده‌اند. نکته‌ای که البته برای سرمایه‌گذاران بورسی در مقایسه با سهم‌های رشد کرده بازار می‌تواند یک امتیاز برای ورود کم‌ریسک نیز محسوب شود.
گروه «بانک و موسسات اعتباری» همچنین نگاهی به مذاکرات برجامی نیز دارد زیرا شرایط تحریمی بیشترین تاثیر منفی را بر فعالیت‌های برون‌مرزی و حتی داخلی این گروه داشته و در صورت برداشته شدن تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی مرتبط با آن، سود‌سازی فعالیت‌های بانکی جان تازه‌ای خواهد گرفت و منابع ارزی، دارایی‌ها و شعب خارج از کشور نیز دوباره فعال خواهند شد. وضعیت سود‌سازی بانک‌ها به‌رغم پیشرفت‌های حاصل شده در عملیات بانکداری، فاصله قابل‌توجهی با وضعیت ایده‌آل خود دارد. به عنوان مثال در بانک پاسارگاد بر اساس گزارش ماهانه ارسال‌‌‌شده در سایت کدال، درآمد تسهیلات اعطایی در مردادماه ۱۴۰۰ مبلغ 14.689.071 میلیون ریال بوده که نسبت به دوره مشابه در سال ۱۳۹۹ به‌‌‌میزان ۸درصد رشد داشته است. در مجموع در ۵ماه ابتدایی سال کل درآمد تسهیلات اعطایی بانک به 121.683.341 میلیون ریال رسیده و نسبت به درآمد ۵ماه اول ۱۳۹۹ به‌‌‌میزان 74.516.425 میلیون ریال، از رشدی ۶۳درصدی برخوردار بوده است. همچنین سود سپرده‌‌‌های سرمایه‌گذاری نیز نسبت به دوره مشابه رشد قابل‌توجهی داشته و در مردادماه ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل از مبلغ ۱۲,۴۹۲,۵۶۰ میلیون ریال به 21.284.411 میلیون ریال افزایش ۷۰درصدی را تجربه کرده است. در مجموع در ۵ماه ابتدایی سال کل سود سپرده‌‌‌های سرمایه‌گذاری بانک 99.072.642 میلیون ریال بوده که نسبت به سود سپرده‌‌‌های 61.337.038 میلیون ریالی سال ۱۳۹۹ رشدی ۶۲درصدی را شاهد بوده است. بر اساس پیش‌بینی بانک، تا پایان سال ۱۴۰۰، درآمد تسهیلات اعطایی بانک به مبلغ 342.200.032 میلیون ریال و درآمد سود سپرده‌‌‌گذاری‌‌‌ها به مبلغ 13.864.477 میلیون ریال خواهد رسید. در همین راستا این بانک سود خالص 102.899.850 میلیون ریالی را برای خود متصور شده که به ازای هر سهم سودی معادل 1571ریال خواهد ساخت.
جمع‌بندی
اعضای گروه بانکی به دلیل عدم‌نظارت کافی در سال‌های دور نه‌تنها از حوزه کاری خودشان فاصله گرفته و اقدام به بنگاه‌داری کرده‌اند، بلکه در بسیاری از موارد به دلیل عملکرد نامناسب در ارائه وام، هزینه‌های جاری و... دچار زیان انباشته نیز شده‌اند که در این گروه ریسک سرمایه‌گذاری را به شدت افزایش می‌دهد. اما با توجه به اقدامات مثبت صورت گرفته توسط بانک مرکزی در دوره اخیر تا حد زیادی این مشکلات برطرف شده و با ادامه روند فعلی می‌توان به شناسایی سودهای مناسب در مجامع سالیان آینده در نماد‌های موفق این گروه بیش از پیش خوش‌بین بود. موضوعات مرتبط با برجام نیز جزو پتانسیل‌های بالقوه این گروه است که در صورت دریافت سیگنال‌های قوی از آن می‌تواند موجب اقبال بیشتر خریداران به این گروه شود. همچنین نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد دسته‌بندی این گروه در بخش ریالی بازار است، در صورتی که دارایی‌ها و حتی درآمد‌های عملیات بانکی متناسب با نرخ ارز و تورم با یک تاخیر زمانی افزایش پیدا می‌کنند و ریسک معناداری حتی در صورت ادامه وضعیت فعلی (از منظر روابط بین‌المللی) متوجه این گروه نیست.
