بررسی هلدینگ‌های صنعت پتروشیمی

Untitled-2

آشنایی با مفهوم هلدینگ

«هلدینگ» در لغت به معنای «نگهدارنده» است. هلدینگ‌ها در واقع شرکت‌های سهامی هستند که از تعداد زیادی شرکت زیرمجموعه تشکیل شده‌اند. پس می‌توان گفت که هلدینگ‌ها شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند که به نگهداری سهام شرکت‌های مختلف و سرمایه‌گذاری بر آنها می‌پردازند. کنترل شرکت‌های زیرمجموعه (که به آنها شرکت‌های فرعی یا وابسته نیز می‌گویند) در اختیار هیات‌مدیره خود آن شرکت‌هاست. اما شرکت هلدینگ می‌تواند با خرید بخش عمده‌ای از سهام شرکت‌های زیرمجموعه به نسبت تعداد سهام خود، دارای حق رای و کنترل شرکت موردنظر باشد. هلدینگ‌ها هیچ کالا یا خدماتی تولید نمی‌کنند. در عوض هدف آنها سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف یا صنعتی خاص در جهت کسب سود برای سهامداران شرکت است.

هلدینگ‌های پتروشیمی

در حال حاضر سهام حدود 58 شرکت در گروه محصولات شیمیایی روی تابلوهای مختلف بورس و فرابورس در حال معامله است. از این میان ۲۸ شرکت به تولید محصولات پتروشیمی و ۲۴ شرکت نیز به تولید سایر محصولات شیمیایی (مثل مواد شوینده، انواع رنگ و…) می‌پردازند. ۶ شرکت باقی‌مانده در این بین همان هلدینگ‌ها یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند.

صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس)، سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو)، گسترش نفت و گاز پارسیان (پارسان) و گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان (پترول)، ۴ هلدینگ بورسی بزرگ و فعال در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی هستند. مجموع ارزش بازار این ۴ هلدینگ بالغ بر 640 هزار میلیارد تومان است.

به جز این ۴ شرکت، سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی (وپترو) در حوزه صنایع شیمیایی و مدیریت صنعت شوینده توسعه صنایع بهشهر (شوینده) در حوزه تولید مواد شوینده به سرمایه‌گذاری می‌پردازند. این شرکت‌ها علاوه بر سرمایه‌گذاری در شرکت‌های تاسیس شده، در بسیاری از موارد اقدام به تاسیس و راه‌اندازی شرکت‌های دیگر کرده و بعضا سهام آنها را در بورس یا فرابورس عرضه می‌کنند.

اما در این مقاله تمرکز بر شرکت خلیج فارس، سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین، گسترش نفت و گاز پارسیان و گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان است.

بررسی ارزش خالص دارایی شرکت‌ها

برای درک بهتر وضعیت شرکت‌های پتروشیمی حاضر در بورس به‌عنوان نماینده صنعت پتروشیمی، هلدینگ‌های مهم این صنعت را بررسی کرده و برای درک جزئی‌تر پتانسیل‌های این شرکت‌ها به ارزش خالص دارایی این شرکت‌ها اشاره می‌کنیم.

توضیحات اولیه نمادهای حاضر

فارس: شرکت صنایع پتروشمی خلیج‌فارس بزرگ‌ترین هلدینگ پتروشیمی کشور بوده که در شرکت‌های مختلف شیمیایی و پتروشیمی سرمایه‌گذاری کرده و در بسیاری از محصولات، مهم‌ترین تولیدکننده کشور محسوب می‌شود. این شرکت در سال ۹۹ سرمایه خود را به 28.700 میلیارد تومان رسانده است. مهم‌ترین سرمایه‌گذاری بورسی فارس، نماد پترول است که حدود ۵۰درصد از بهای تمام شده این پرتفوی را تشکیل می‌دهد. از دیگر موارد مهم در پرتفوی بورسی این شرکت می‌توان به پتروشیمی‌های پارس و نوری اشاره کرد. این شرکت از نظر محصولات شیمیایی و پتروشیمی، جایگاه ویژه‌ای در صنعت دارد. به طور مثال تقریبا ۱۰۰درصد تولید پلی‌اتیلن‌ ترفتالات کشور توسط پتروشیمی تندگویان صورت می‌گیرد که فارس مالک ۵۲درصد این شرکت است. از دیگر محصولات مهم در این حوزه می‌توان به استایرن ‌مونومر اشاره کرد که حدود ۸۶درصد تولید کشور در پتروشیمی پارس صورت می‌گیرد. پتروشیمی نوری نیز در زمینه تولید محصولات آروماتیک مانند پارازایلین و ارتوزایلین و نیز برش سبک و سنگین سهم قابل‌توجهی در تولید این محصولات در کشور دارد که حدود ۶۸درصد این شرکت در مالکیت فارس است. مهم‌ترین سرمایه‌گذاری غیربورسی فارس از نظر بهای تمام‌شده مربوط به سرمایه‌گذاری مدبران اقتصاد بوده که در تیرماه ۹۹ از پترول خریداری شده و بهای تمام شده آن حدود ۹,۶۰۰ میلیارد تومان است.

تاپیکو: شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (سهامی عام) که پس از آخرین ادغام و تغییر نام در 17/ 11/ 1390 از شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمیایی و شیمیایی تامین به شرکت «سرمایه‌گذاری نفت و گاز پتروشیمی تامین (سهامی عام)» تغییر نام داد در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین هلدینگ‌های صنعت پتروشیمی به شمار می‌رود و در سال‌های اخیر نیز با خریداری سهام شرکت‌های بیشتر، نقشی پررنگ‌تر در این حوزه ایفا می‌کند. این شرکت در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین هلدینگ‌های چندرشته‌ای صنعتی بازار سرمایه است که در صنایع نفت، گاز، پالایش، پتروشیمی، سلولزی، لاستیک (تایر) و معدنی نقشی راهبردی دارد. این ترکیب متنوع و فعال در شرکت‌ها و صنایع مختلف باعث شده به‌رغم فشارهای ناشی از تحریم بخش‌های مختلف، اقتصاد ایران بتواند روند سود‌آوری و رشد خود را حفظ کرده و در مسیر توسعه ثابت‌قدم باشد. در حال حاضر پرتفوی بورسی شرکت شامل 31 نماد بورسی است که بیشترین سهم مالکیت تاپیکو در شرکت‌های سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی و پتروشیمی غدیر با 67 درصد است.

پترول: شرکت گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان (پترول) در تاریخ 16/ ۱۱/ 1380 با سرمایه ۱۰۰ میلیارد ریال به صورت سهامی عام در تهران به ثبت رسید. در سال ۱۳۹۳ به موجب تصویب مجمع فوق‌العاده سال مالی این شرکت از شهریور ماه هر سال به پایان اردیبهشت تغییر یافت. سهام شرکت پترول از ابتدا در بازار پایه فرابورس پذیرش شد که در تاریخ 26/ ۰۶/ 1393 به بازار دوم فرابورس و در نهایت از سال ۱۳۹۵ به بازار دوم بورس منتقل شد. (پترول) در زمینه سرمایه‌گذاری در سهام واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای با هدف کسب انتفاع و کنترل عملیات یا نفوذ قابل ملاحظه در شرکت/ موسسه یا صندوق سرمایه‌پذیر است، به طوری که شرکت/ موسسه در زمینه محصولات پتروشیمی و شیمیایی فعالیت می‌کند. پتروشیمی لردگان (شلرد)، پتروشیمی کرمانشاه و پتروشیمی جم به ترتیب بیشترین سهم از سبد بورسی پترول را به خود اختصاص داده‌اند.

پارسان: گروه گسترش نفت و گاز پارسیان سهامی عام در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۶ اولیه سهام شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسید و در بهمن ماه ۱۳۸۹ به شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان سهامی خاص تغییر نام یافت. همچنین، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۰ با هدف توسعه فعالیت‌ها نام شرکت به گروه گسترش نفت و گاز پارسیان سهامی عام تغییر یافت و عملا با پذیرش این شرکت در بورس اوراق بهادار تهران، سهام این شرکت در تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۹۰ در بورس تهران عرضه شد. موضوع فعالیت شرکت، سرمایه‌گذاری در سهام و سهم‌الشرکه سرمایه‌گذاری و صندوق‌ها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای است. سه شرکت پتروشیمی پردیس، پتروشیمی پارس و پالایش نفت تبریز به ترتیب بیشترین درصد از پرتفوی بورسی شرکت را تشکیل داده‌اند (از نظر ارزش بازار) و مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌های شرکت به شمار می‌آیند.