سهم شیر در فروش شرکت‌های یک گروه سهامی بررسی شد
وزن‌کشی زراعتی‌ها
مشتری اصلی دامداری‌ها کارخانه‌های لبنی هستند که ماده اولیه خود را از این شرکت‌ها تامین می‌کنند. این ساختار بازار به‌گونه‌ای است که تعداد به نسبت کمتر کارخانه‌های لبنی در مقابل تعداد بیشتر فروشندگان شیر قدرت چانه‌زنی مشتریان دامپروری‌ها را بالا برده است. مهم‌ترین عامل درون‌زای تاثیرگذار بر حاشیه سود این شرکت‌ها به دلیل ارز محوری بهای تمام‌شده در بخش مصرف انواع خوراک دام است. بیشترین مقدار مصرف خوراک به‌ترتیب شامل ذرت علوفه‌ای، یونجه خشک، کاه، جو و کنسانتره آماده است، اما از نظر مبلغی یونجه خشک، جو، کنسانتره آماده و ذرت دانه‌ای وزن بیشتری در بهای تمام‌شده دارند.
روایت آماری
در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار سرمایه کشور به‌طور میانگین 80درصد از مبلغ فروش دامپروری‌ها از محل شیرخام است. به ترتیب بین 90تا 93 درصد از مبلغ فروش «زملارد»، «زفکا»، «زقیام» و «زگلدشت» مربوط به شیر خام است. به ترتیب «زشگزا»،«تلیسه»، «زکشت»، «زدشت»، «زبینا» و «زمگسا» بین 80 تا 90 درصد از مبلغ فروش خود را به شیرخام اختصاص داده‌اند و «زشریف» با 45درصد و «زپارس» با19 درصد کمترین وزن شیر را در مبلغ فروش داشته‌اند. میانگین نرخ فروش شیرخام شرکت‌ها در سال گذشته 37میلیون و 733هزار ریال در هر تن بوده است. نرخ فروش اکثر شرکت‌ها در محدوده میانگین بوده است اما «زشریف» 13درصد و «زپارس» 15درصد پایین‌تر از میانگین بازار فروخته‌اند. «زقیام» و «زفکا» هرکدام با 15درصد بیشترین سهم مبلغی شیر را در بین تولیدکنندگان دارند و پس از آن «تلیسه» (10درصد)، «زگلدشت» (9درصد) و «زدشت» (1/ 9درصد) قرار می‌گیرند. کمترین سهم بازار در تولید شیر برای «زپارس» (2/ 2درصد) و «زکشت» (7/ 4 درصد) است. میانگین حاشیه سود ناخالص صنعت در بخش فروش شیرخام 16درصد بوده است. «زملارد» (24درصد)، «زگلدشت» (23درصد)، «زشریف» (21درصد) و «زکشت» (20درصد) بالاترین حاشیه سود فروش را طی سال گذشته در فروش شیر داشته‌اند. همان طور که در جدول مشخص است با اینکه شیر از نظر مبلغی بیشترین وزن را در ترکیب شرکت‌های گروه دامپروری و زراعت دارد اما بیشترین حاشیه سود مربوط به فروش محصولات زراعی و دام (گاو وگوساله نر) است. بر اساس گزارش وضعیت مالی سال 1399، «زگلدشت» تنها شرکتی است که حاشیه سود بالایی از محل فروش شیر نسبت به سایر صنایع دارد. موضوع قابل‌توجه بعدی درخصوص درآمدهای عملیاتی این گروه بحث مابه‌التفاوت بهای تمام‌شده انتسابی وفروش است. در سنواتی تغییر در قیمت محصولات کشاورزی و دامی باعث شده تا میزان مابه‌التفاوت ارزش منصفانه و بهای تمام‌شده انتسابی به دارایی‌های زیستی در شرکت‌های گروه دامپروری با‌اهمیت شود. به‌طور معمول این مابه‌التفاوت مربوط به محصولات دامی است.
در انتظار حفظ حاشیه سود
براساس اطلاعات مالی سال گذشته، «زقیام» (13درصد)، «زشریف» (8/ 11درصد) و «زپارس» (9درصد) سه شرکت با بیشترین وزن از فروش ریالی کل در بین شرکت‌ها هستند. سه شرکت «زپارس»(21درصد)، «زفکا»(12درصد) و «زشریف» (11درصد) بیشترین سهم در محقق ساختن سود ناخالص صنعت با (5 هزار و 843 میلیارد ریال) را تشکیل داده‌اند. میانگین حاشیه سود ناخالص صنعت در سال گذشته 24درصد بوده است که «زپارس»(53درصد)، «زفکا» (34درصد) و «زگلدشت» (24درصد) بیشترین حاشیه سود ناخالص را محقق کرده اند. میانگین حاشیه سود خالص صنعت 23درصد (یک درصد کمتر از ناخالص) است. قیمت‌گذاری شیر برای شرکت‌های فعال در صنعت دامپروری توسط سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان تعیین می‌شود و شرکت‌ها موظف به فروش شیر به قیمت مصوب هستند. نرخ فروش محصولات دامی برخلاف شیر بنابر عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و شرکت‌های دامپروری می‌توانند در صورت وجود کشش بازار قیمت محصولات خود را متناسب با افزایش هزینه‌های تولید برای حفظ حاشیه سود خود افزایش دهند. در بحث بهای تمام‌شده همان‌طور که گفته شد حدود 70درصد از هزینه‌های مصرفی خوراک وابسته به اقلام وارداتی است. در حال‌حاضر نسبت قیمت به درآمد میانگین صنعت به دلیل انتظار برای حذف ارز ترجیحی مبنای بهای تمام شده و احتمال آزادسازی قیمت‌ها نسبت به کلیت بازار بالاتر است. در مجموع به دلیل نوع قیمت‌گذاری محصولات در این صنعت انتظار حفظ حاشیه سود برای سال‌جاری در این شرکت‌ها وجود دارد. بر اساس شاخص‌های بررسی شده شرکت‌های «زشریف»، «زفکا» و «زپارس» قابلیت بررسی بیشتری را از نظر بنیادی دارند.
