بررسی عملکرد و مقایسه آماری شرکت‌ها از نگاه بنیادی نشان می‌دهد
موج سودآوری صنعت دوده
برای مثال در صنعت پلاستیک، این ماده مسوولیت محافظت در برابر اشعه ماورابنفش را دارد و در تایر به عنوان فیلر در لاستیک استفاده می‌شود و از فرسایش، ساییدگی، خراشیدگی و شکست جلوگیری می‌کند.
90 درصد تولیدات دوده در صنعت لاستیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و 10 درصد باقی مانده آن در رنگدانه‌ها و صنایع پلاستیکی مصرف می‌شود.
دوده صنعتی را از روش‌های چراغی، کانالی، استیلنی، تجزیه حرارتی و کوره‌ای تولید می‌کنند که از میان روش‌های تولید، روش تولید کوره‌ای به علت داشتن مزایای بیشتر، کاهش مواد مصرفی و حذف آلودگی‌های محیط‌زیستی به عنوان بهترین روش از تولیدات است. بیش از 90 درصد از تولیدات کشور را به خود اختصاص داده است.
فرآیند تشکیل
ماده اولیه اصلی تولید دوده صنعتی فورفورال اکستراکت و CFO است. ضریب تبدیل فورفورال اکستراکت و CFO به دوده به طور معمول 68/ 1 کیلوگرم است. به عبارتی به ازای تولید یک کیلوگرم دوده، 68/ 1 کیلوگرم فورفورال اکستراکت و CFO مصرف می‌شود و این نسبت ممکن است برای شرکت‌ها متفاوت باشد. این مساله مربوط به تکنولوژی شرکت است. نرخ ماده اولیه فورفورال اکستراکت و CFO در سال 97 حدود 24 میلیون ریال به ازای هر تن معدل 32درصد نرخ فروش دوده صنعتی بود. این عدد در حال حاضر حدود 7.5میلیون تومان به ازای هر تن برآورد می‌شود که با توجه به نرخ 22 میلیون تومانی دوده نسبت 33 درصدی را حفظ کرده است.
چگونگی قیمت‌گذاری
یکی از مشکلات این صنعت، نبود زیرساخت مناسب برای صادرات دوده و همچنین کمبود مواد اولیه مناسب و با کیفیت است.
تامین‌کنندگان عمده مواد اولیه صنعت دوده شامل شرکت‌هایی اعم از نفت ایرانول، شرکت قطران زغال سنگ، پتروشیمی شازند و... می‌شود که محصولات مورد نیاز شرکت‌های صنعت دوده را به صورت توافقی یا از طریق مکانیزم بورس به فروش می‌رسانند. با توجه به همبستگی بالای مواد اولیه شرکت‌های صنعت دوده با قیمت نفت و دلار نرخ فروش دوده نیز با موارد بیان شده تغییر پیدا می‌کند. علاوه بر نوسانات قیمت مواد اولیه تقاضای صنعت تایر نیز در روند قیمتی دوده صنعتی تاثیرگذار است. تولید و مصرف دوده در کشور
مقدار تولید دوده صنعتی در سال 99 صنعت برابر با 140 هزار تن و تقاضای آن در کشور حدود 95 هزار تن بود. مابقی آن نیز در پروسه صادرات قرار گرفت. مقاصد صادراتی دوده ایران عمدتا کشورهای چین، هند و روسیه هستند.
ظرفیت تولید دوده در کشور معادل 146 هزار تن در سال است که در نمودار شماره یک به تفکیک شرکت‌ها قابل مشاهده است. نکته قابل‌توجه این است که شرکت کربن ایران (شکربن ) و صنعتی دوده فام ( شصدف ) در سال 1399، بیشتر از ظرفیت اسمی خود تولید کرده اند.
حاشیه سود ناخالص صنعت و شرکت‌ها در نمودار شماره 2 آمده است. حاشیه سود این صنعت در سال‌های اخیر تحت تاثیر رشد قیمت نفت و دلار و عدم رشد متناسب بعضی از اقلام هزینه‌ای روند رو به رشدی داشته است.
در سال99 شرکت‌هایی اعم از «شکربن»، «شدوص»، «شصدف»، «کربن سیمرغ» در نقطه سر به سر حسابداری قرار داشتند. در حال حاضر نیز حاشیه سود ناخالص این صنعت در حدود 20 درصد است.
در نمودار شماره 3 نرخ فروش شرکت‌های فعال در این صنعت آورده شده است که تقریبا باهم برابر هستند. در حالی که نرخ فروش این شرکت‌ها از ابتدای سال 96 نسبت به دلار رشد کمتری داشت، از ابتدای زمستان 99 تحت تاثیر قیمت جهانی نفت رشد شدیدی را تجربه کرد و به محدوده 22میلیون تومان به ازای هر تن رسید.
به عبارتی دیگر، نرخ فروش دوده در سال 1399، نسبت به سال 1398 به طور میانگین دارای رشد31 درصدی بوده است. نکته قابل‌توجه این است که نرخ فروش دوده صنعتی در فروردین 1400 نسبت به 1399، معادل 73درصد رشد داشت و دلیل آن را می‌توان در رشد قیمت جهانی نفت و دلار در کنار عرضه محصولات در بورس کالا دانست. به هر روی، بیش از 86 درصد از بهای تمام‌شده صنعت را مواد مستقیم تشکیل می‌دهد و دستمزد مستقیم، سهم اندکی را توانسته به خود اختصاص دهد. بیش از 90 درصد ماده اولیه شرکت را فورفورال اکستراکت و CFO و مابقی را قطران و لوازم بسته‌بندی تشکیل می‌دهند.
در نمودار شماره 4 روند مقایسه‌ای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس نشان داده شده است که حاکی از رشد 100 درصدی فروش کربن ایران (شکربن) و 55 درصدی فروش صنعتی دوده فام (شصدف) است. شرکت دوده صنعتی پارس (شدوص) عملکرد ضعیفی نسبت به رقبا داشته است.
با مقایسه بازدهی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و شاخص کل درمی‌یابیم شرکت‌های این گروه در بازه‌های زمانی منتخب بهتر از شاخص‌کل عمل کرده‌اند.
از لحاظ بازدهی دوده صنعتی پارس (شدوص) در سال‌های 1397 و 1398، رشد بیشتری را نسبت به صنعت خود و شاخص‌کل داشتند و بعد از آن صنعتی دوده فام (شصدف) توانست در سال‌های 1399 و 1400 بیشترین رشد را نسبت به شاخص‌کل و صنعت تجربه کند. نسبت‌های مالی تاثیرگذار صنعت و بازار بیانگر بالاتر بودن نسبت‌های P/ E و P/ S صنعت نسبت به متوسط بازار است. «شکربن» را می‌توان از لحاظ P/ S ارزان‌ترین سهم صنعت و از لحاظ P/ E گران‌ترین دانست. شرکت کربن ایران «شکربن» علاوه بر تولید بیش از 40 هزار تنی دوده صنعتی مالکیت 44درصدی دوده صنعتی پارس «شدوص» و 53درصدی صنایع لاستیکی سهند «پسهند» را در اختیار دارد.
طرح‌های توسعه
شرکت‌های این گروه طرح‌های توسعه و بهبود متنوعی را دنبال می‌کنند. شرکت دوده پارس طرح بهبود راندمان را با هدف کاهش بهای تمام شده و تغیر بهینه ترکیب محصولات دنبال می‌کند. در حالی که شرکت صنعتی دوده فام افزایش ظرفیت 50 درصدی را در دست اقدام دارد. دوده صنعتی ایران نیز طرح انتقال و افزایش ظرفیت کارخانه را در دست اقدام دارد.
همان‌طور که اشاره شد محصولات این صنعت در صنعت تایر کاربرد دارند که با توجه به چشم‌انداز روشن تولید خودرو بعد از کاهش تولیدات چندساله خودرو و به تبع آن تایر و همچنین رشد ظرفیت تایر کشور در سال‌های آتی تقاضای دوده صنعتی ریسک چندانی را حس نمی‌کند و در صورت رشد نرخ فروش شرکت‌های این گروه می‌توان به ادامه روند رو به رشد سودآوری این گروه امیدوار بود که نهایتا منجر به کاهش قابل‌توجه نسبت‌های مالیP/ E وP/ S شرکت‌های گروه می‌شود.
از اواخر سال 99 محصولات این گروه در بورس کالا نیز به فروش رسیدند که بخشی از افزایش نرخ فروش ناشی از این اتفاق بوده است. از طرف مقابل با توجه به رشد بیش از شاخص کل شرکت‌های این صنعت و عدم اصلاح قیمتی این گروه ریسک اصلاح قیمتی در این گروه وجود دارد.
