مروری بر وضعیت صنعت فولاد
شرکت‌های حاضر در صنعت فلزات اساسی در حوزه تولید و فروش محصولاتی همچون فولاد، مس، روی، سرب و آلومینیوم مشغول فعالیت هستند؛ از همین رو به دلیل تنوع و گستردگی این صنعت، در ادامه صرفا مروری بر وضعیت صنعت فولاد خواهیم داشت. سودآوری صنعت فولاد در ایران عمدتا متاثر از قیمت جهانی فولاد، وضعیت نرخ ارز و تغییرات قیمت مواد اولیه به ویژه سنگ آهن است. قیمت جهانی فولاد همچون سایر فلزات اساسی وابسته به وضعیت اقتصادی کشور چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فولاد در جهان است. در حالی که تقاضای فولاد چین تا سال ۲۰۱۶ حدود ۶۸۱ میلیون تن بوده، پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۲۰۲۱ به سطح ۹۱۶ میلیون تن برسد. کل میزان تقاضای فولاد جهان در سال ۲۰۱۹ حدود ۱.۷۶۰ میلیون تن بوده و پیش بینی می‌شود در سال جاری میلادی با کاهش رشد اقتصادی کشورها با افت ۵/ ۷ درصدی به سطح ۱.۶۳۴ میلیون تن برسد اما در سال ۲۰۲۱ انتظار می‌رود تقاضای فولاد در دنیا به سطح ۱.۷۲۰ میلیون تن بازگردد. در حال حاضر می‌توان قیمت جهانی فولاد در مناطق مختلف را نزدیک به کف ۵ سال اخیر در نظر گرفت و از این رو به دلیل اثرگذاری قابل‌توجه شیوع ویروس کرونا بر تولیدات صنعتی وسطح ساخت وساز در جهان و متعاقبا اثرگذاری این بحران بر قیمت‌های جهانی، دیگر ریسک چندانی از جهت سقوط مجدد قیمت‌های جهانی وجود ندارد. شاخص قیمت فولاد صادراتی ایران (بیلت) نیز در هفته اخیر با رشد ۳ درصدی در محدوده ۳۷۰ دلار قرار دارد.
دومین عامل مهم نرخ ارز است که رشد قیمت ارز به تسعیر بالاتر ارزهای صادراتی فولادسازان کشور منجر خواهد شد و در بازار داخلی نیز مبنای قیمت‌گذاری محصولات فولادی در بورس کالا، تابعی از نرخ ارز نیمایی است. در حال حاضر قیمت شمش فولاد در بورس کالا برابر با حاصلضرب متوسط هفتگی نرخ ارز نیما و ۸۸ درصد میانگین هفتگی نرخ فوب صادراتی لحاظ می‌شود. واقعیت این است که رشد قابل توجه فروش و سودآوری فولادسازان در ۲ سال اخیر، ناشی از جهش نرخ ارز بوده که در نهایت باعث رشد قیمت سهام فولادسازان بورسی نیز شده است. رشد نرخ ارز و پرهیز از تثبیت نرخ آن در شرایط تورمی، به افزایش انگیزه فعالان اقتصادی به صادرات و رونق صادرات غیرنفتی منجر می‌شود. بر همین اساس صادرات فولادسازان بزرگ کشور به‌رغم تحریم‌ها و مشکلات انتقال ارز در سال ۹۸ با افزایش ۲۷ درصدی مواجه شد و به سطح ۷ میلیون تن رسید. البته در ۲ ماه نخست سال ۹۹ به دلیل محدودیت‌های صادراتی ایجاد‌شده در وزارت صمت، صادرات شرکت‌های بزرگ فولادی با کاهش ۶۱ درصدی به سطح ۴۰۰ هزار تن رسیده که با برچیده شدن محدودیت‌های صادراتی، در ادامه سال این کاهش جبران خواهد شد.
سومین عامل اثرگذار بر شرکت‌های فولادی، وضعیت قیمت مواد اولیه به ویژه سنگ‌آهن است. هم‌اکنون عمده مواد اولیه شرکت‌های فولادی در قالب کنسانتره سنگ‌آهن و گندله از شرکت‌های بزرگ سنگ آهنی همچون چادرملو و گل‌گهر تامین می‌شود که نرخ فروش کنسانتره و گندله به‌صورت درصدی از قیمت شمش فولاد بین سنگ آهنی‌ها و فولادی‌ها توافق شده است. در این شرایط درصورت رشد قیمت جهانی سنگ آهن و قیمت فولاد، ریسک افزایش نرخ مواد اولیه بالا خواهد رفت. با توجه به اینکه شرکت‌های سنگ آهنی در سال‌های اخیر طرح توسعه تولید فولاد را با هدف تکمیل زنجیره خود آغاز کرده‌اند با بهره‌برداری از این طرح‌ها ریسک کمبود کنسانتره و گندله برای فولادسازان وجود دارد. به همین دلیل در سال‌های اخیر برخی از شرکت‌های فولادی طرح خرید معدن سنگ آهن را در دستورکار قراردادند.
