کارنامه صنعت فولاد کشور در سال ۱۴۰۲
تولید محقق شده واحدهای احیا مستقیم کشور نیز افزایش ۳/۵ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱ نشان میدهد. اما ظرفیت اسمی واحدهای فعال احیا مستقیم در سال ۱۴۰۲ به نسبت سال قبل از آن با ۸/۵ درصد افزایش به بیش از ۱/۴۰ میلیون تن رسید. افزایش ظرفیت و تولید آهن اسفنجی از آن جهت قابل توجه است که محدودیت‌‌‌‌های تامین گاز طبیعی به خصوص در ماه‌‌‌‌های سرد سال همچنان ادامه دار خواهد بود. به هر صورت در شرایط حاضر ظرفیت فعلی واحدهای احیا مستقیم تقاضای مورد نیاز واحدهای فولادسازی را تامین خواهند کرد.
با وجود عرضه قابل توجه گندله در سالیان اخیر میزان تولید این محصول در سال ۱۴۰۲ با رشد ۸/۸ درصدی نسبت به سال قبل از آن به بیش از ۱/۵۹ میلیون تن افزایش یافت. در پایان سال ۱۴۰۲ ظرفیت اسمی تولید گندله در کشور ۳/۶۹ میلیون تن بوده که مشخص کننده ضریب بهره‌‌‌‌برداری ۸۵ درصدی تولید این محصول در کشور بوده است. افزایش مجدد تولید گندله واحد صنعتی و معدنی گل گهر در سال ۱۴۰۲ (بعد از کاهش تولید سال ۱۴۰۱) یکی از دلایل افزیش تولید سال ۱۴۰۲ است.
میزان تولید کنسانتره سنگ آهن در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲/۶۴ میلیون تن بوده که نسبت به سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۵ درصد رشد داشته است. البته در ده سال گذشته متوسط نرخ رشد تولید کنسانتره سنگ آهن نیز حدود ۱۱ درصد ارزیابی می‌‌‌‌گردد.
به طور کلی در زنجیره بالادستی فولاد کشور در پایان سال ۱۴۰۲ و در ظرفیت اسمی مازاد قابل توجه در بخش تولید گندله و کنسانتره سنگ آهن وجود داشته است. با وجود آنکه در ظرفیت اسمی زنجیره فولاد کشور با مازاد تقاضا برای آهن اسفنجی مواجه است، اما با در نظر گرفتن ضریب بهره‌‌‌‌برداری پایین‌‌‌‌تر واحدهای فولادسازی در واقع مشکلی برای تامین ماده اولیه (آهن اسفنجی) واحدهای فولادسازی وجود نداشته است.
در بخش تولیدات زنجیره پایین دستی، تغییرات محسوسی در تولید سال ۱۴۰۲ مشاهده نشده و به طور کلی تولید این محصولات در حدود ۵/۲۱ میلیون تن گزارش شده است. در پایان سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۵۷ درصد از سبد تولید محصولات زنجیره پایین دستی فولاد به محصولات طویل و ۴۳ درصد به محصولات تخت اختصاص داشته است.
همانطور که اشاره گردید، مازاد عرضه محصولات کنسانتره سنگ آهن و گندله در سال ۱۴۰۲ در زنجیره فولاد قابل توجه بود. این مسئله منجر به جهش صادرات این محصولات در سال ۱۴۰۲ گردید. در این سال بیش از ۷/۶ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن و ۴/۱۰ میلیون تن گندله صادر شده که به ترتیب رشد ۶۲۱ و ۸۴ درصدی را نسبت به سال ۱۴۰۱ تجربه نموده اند. افزایش ۷۱ درصدی صادرات آهن اسفنجی حاکی از ۵/۱ میلیون تن صادرات این محصول در سال گذشته است. در مقابل فولاد میانی با نرخ رشد ۳/۶ درصدی و با حجم ۸/۷ میلیون تنی کمترین افزایش حجم صادرات را به خود اختصاص داده است.
مجموع صادرات محصولات زنجیره پایین دستی کشور در سال ۱۴۰۲ در حدود ۶/۳ میلیون تن بوده که ۸۶ درصد از آن به محصولات طویل فولادی اختصاص داشته است. عراق مقصد صادرات بیش از ۵۸ درصد از محصولات صادراتی زنجیره پایین دستی فولاد در سال ۱۴۰۲ بوده است.
در سال ۱۴۰۲ همچنان شاهد واردات قابل توجه محصولات فولادی در بخش زنجیره پایین دستی بوده‌‌‌‌ایم. در سال گذشته ورود حدود ۷/۱ میلیون تن محصولات پایین دستی به کشور ثبت شده که نسبت به دوره مشابه سال قبل نشان از افزایش ۴۲ درصدی میدهد. سبد محصولات زنجیره پایین دستی ایران شامل ۸۲ درصد محصولات تخت و ۱۸ درصد محصولات طویل فولادی است. نزدیک به ۶۶ درصد از حجم واردات محصولات تخت فولادی به ورق‌‌‌‌های سرد و گرم و مابقی به محصولات پوشش‌‌‌‌دار و ضدزنگ اختصاص دارد. در بخش واردات محصولات طویل فولادی، لوله‌‌‌‌بدون درز همچنان بزرگترین سهم از حجم واردات این بخش را در اختیار دارد. متوسط ارزش هر واحد صادرات محصولات فولادی تخت ۶۳۳ دلار بر تن بوده در حالیکه این عدد برای واردات محصولات تخت فولادی ۱۰۸۲ دلار بر تن است. این معیار برای محصولات طویل فولادی ۵۷۹ و ۱۴۵۵ دلار بر تن به ترتیب برای صادرات و واردات این محصولات است. بنابراین محصولات وارداتی زنجیره فولاد از ارزش افزوده بسیار بیشتری در مقایسه با محصولات صادراتی برخوردار هستند.به طور کلی مجموع ارزش صادرات زنجیره فولاد کشور در سال ۱۴۰۲ در حدود ۲/۸ میلیارد دلار بوده در حالیکه ارزش واردات این محصولات معادل ۹/۱ میلیارد دلار گزارش شده است.
مصرف فولاد در سال ۱۴۰۲ در حدود ۷/۱۹ میلیون تن ارزیابی شده که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ تقریبا ثابت بوده است. در واقع رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ نتوانسته کانون‌‌‌‌های اصلی مصرف فولاد را تحریک کند. بر اساس آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی ایران در ۹ ماهه ابتدای سال ۱۴۰۲ در حدود ۷/۶ درصد بوده که این مهم به برکت رشد و فروش بخش نفت رخ داده است. نرخ رشد اقتصادی ساختمان (به عنوان یکی از کانون‌‌‌‌های اصلی مصرف فولاد در کشور) در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲ مثبت بوده اما در دوره‌های فصلی این نرخ به صورت نزولی کاهش یافته است. نرخ رشد اقتصادی بخش ساختمان در سه ماهه ابتدای سال ۱۴۰۲ در حدود ۷/۴ درصد گزارش شده در حالیکه این عدد در سه ماهه سوم سال ۱۴۰۲ به ۴/۰ درصد کاهش یافته است. این روند نزولی برای بخش صنعت (از دیگر کانون‌‌‌‌های مصرف فولاد) وجود داشته و نرخ رشد اقتصادی این بخش از ۶/۳ درصد در سه ماهه اول به ۳/۱ درصد در سه ماهه سوم سال ۱۴۰۲ کاهش یافته است.
تغییرات قیمت در محصولات زنجیره فولاد عمدتا به تبعیت از تغییرات نرخ ارز و قیمت‌‌‌‌های جهانی است. نرخ ارز در بازار آزاد در اسفند ۱۴۰۲ به نسبت اسفند ماه ۱۴۰۱ حدود ۲۲ درصد افزایش را نشان میدهد. در بازار داخلی (بورس کالای ایران) قیمت اسلب فولادی، آهن اسفنجی، گندله و کنسانتره سنگ آهن در اسفند ۱۴۰۲ به نسبت اسفند ماه ۱۴۰۱ به ترتیب با ۱۲، ۸، ۲۱ و ۱۸ درصد افزایش قیمت مواجه شده است. جهت بررسی تغییرات قیمت محصولات زنجیره پایین دستی به ورق گرم و میلگرد در بورس کالای ایران استناد شده است. قیمت ورق گرم و میلگرد در اسفند ماه ۱۴۰۲ به نسبت مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۱۰ و ۳ درصد افزایش داشته است.
به طور کلی صنعت فولاد کشور در سال ۱۴۰۲ از منظر تولید به روند ملایم افزایشی خود ادامه داد و از سوی دیگر بازار تجارت فولاد و محصولات فولادی، سالی متفاوت را در مقایسه با سال‌‌‌‌های گذشته تجربه نمود. کمک به کاهش موجودی انبار واحدهای معدنی و کمک به حفظ حاشیه سود و همچنین ارزآوری همگی در بازار تجارت این نوع از محصولات مورد توجه فعالان و تصمیم‌گیران اقتصادی حوزه صنعت فولاد است.
