بحران جهانی امنیت غذایی تهدیدی برای همه کشورهای جهان
این عوامل به علل زمینهای فقر و سطح بسیار بالا و مداوم نابرابری تشدید می‌شوند. این وضعیت به‌ویژه در کشورهای دارای نهادهای ضعیف و کشورهایی که در حال حاضر با بحران‌هایی مانند درگیری‌ها و بلایای مربوط به تغییرات اقلیمی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، شدیدتر خواهد بود. بنا بر گزارش سازمان ملل بین ۷۲۰ تا ۸۱۱ میلیون نفر در جهان در سال ۲۰۲۰ با گرسنگی مواجه بوده‌اند که بر اساس برآوردهای سازمان ملل، حدود یک نفر از هر ۱۰ نفر بوده است و تقریباً ۷۰ تا ۱۶۱ میلیون نفر در سال ۲۰۲۰ بیشتر از سال ۲۰۱۹ با گرسنگی مواجه شده‌اند. بر اساس گزارش شبکه جهانی مقابله با بحران‌های غذایی حدود ۱۶۱ میلیون نفر در سال ۲۰۲۱ سطح «بحرانی» ناامنی غذایی حاد را تجربه کرده‌اند که تقریباً ۴ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
از کل ۷۶۸ میلیون افراد مبتلابه سوءتغذیه در سال ۲۰۲۰ ، ۲۸۲ میلیون نفر در آفریقا، ۴۱۸ میلیون نفر در آسیا و ۶۰ میلیون نفر در آمریکای لاتین و کارائیب زندگی می‌کنند. بنا بر تخمین سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد حدود ۶۶۰ میلیون نفر ممکن است تا سال ۲۰۳۰ با گرسنگی روبرو شوند که بخشی از آن به دلیل تأثیرات پایدار همه‌گیری ویروس کرونا بر امنیت غذایی جهانی است.
با توجه به محرک‌های ناامنی غذایی، هر منطقه‌ای از جهان ممکن است تحت تاثیر این پدیده باشد؛ اما با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی، قومیتی و سیاسی وسعت این مساله در برخی از کشورها به‌مراتب بیشتر است. بنا برگزارش بانک جهانی ناامنی غذایی در خاورمیانه و شمال آفریقا یک چالش رو به رشد است. در سال ۲۰۲۰ سهم منا (MENA) از افراد در وضعیت ناامنی غذایی حاد در جهان ۲۰ درصد بوده است که در مقایسه با سهم ۶ درصدی آن از جمعیت جهان به‌طور نامتناسبی بالابود.
البته بحران‌های عراق، سوریه و یمن نقش زیادی در این امر داشته است. درجایی که درگیری وجود دارد، مانند یمن و سوریه، وضعیت بدتر است. سازمان ملل تخمین میزند که تعداد یمنی‌هایی که در سال ۲۰۲۱ از ناامنی غذایی رنج می‌برند به ۲۴ میلیون نفر (۸۳ درصد از جمعیت) رسیده است که ۱۶.۲ میلیون نفر به غذای اضطراری نیاز دارند. جنگ در سوریه پیامدهای ویرانگری داشته است؛ بیش از ۱۲ میلیون سوری در ناامنی غذایی قرار دارند که تنها در سال ۲۰۲۰ ۴.۵ میلیون نفر افزایش داشته است. در عراق افزایش ناامنی غذایی، ناشی از درگیری‌های متناوب و نوسان قیمت جهانی نفت بوده است، به‌طوری‌که امروزه بیش از ۴ میلیون عراقی به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند.
بر اساس شاخص گرسنگی جهانی افغانستان در رتبه نهم در دسته‌بندی کشورهای جهان است که در ناامنی غذایی شدید به سر می‌برند. بحران غذایی مصر در سال ۲۰۰۸ و افزایش قیمت مواد غذایی درنتیجه آن ناآرامی‌های داخلی و درگیری‌ها را تشدید کرد. منطقه منا از سال ۲۰۱۱-۲۰۱۰ وضعیت نا به سامانی را تجربه کرده است. دوره‌ای که با خشک‌سالی منطقه‌ای همراه بود. مجمع جهانی اقتصاد کمبود آب را به‌عنوان "بزرگ‌ترین تهدید" برای منطقه مطرح کرده است. بیش از ۶۰ درصد جمعیت منطقه دسترسی بسیار محدودی به آب آشامیدنی دارند و ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی آن‌ها در برابر تنش آبی آسیب‌پذیر است.
کمبود آب که تعدادی از کشورها ازجمله ایران، عراق، یمن و الجزایر را در سال ۲۰۲۱ تحت تاثیر قرار داده است، به‌نوبه خود دسترسی به منابع موردنیاز برای تولید را محدود می‌کند. در بخش‌های کشاورزی سنتی ازآنجایی‌که منطقه به‌طور فزاینده‌ای خشک می‌شود، احتمالاً تولید محصولات کشاورزی در برخی کشورها کاهش می‌یابد و در این میان کشورهای ایران، عراق و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در معرض خطر ویژه هستند. کشاورزی بزرگ‌ترین بخش مصرف‌کننده آب در خاورمیانه است، بنابراین انتظار می‌رود بیابان‌زایی و شوری آب با نابودی زمینهای کشاورزی ناامنی غذایی در این منطقه را تشدید کند. تولید گندم، یکی از مواد غذایی مهم در خاورمیانه، در حال حاضر تحت تاثیر منفی افزایش امواج گرما و خشک‌سالی قرارگرفته است؛ روندی که تهدید می‌کند برای سایر محصولات و منابع غذایی نیز اتفاق بیفتد. نیمی از مواد غذایی خاورمیانه و شمال آفریقا وارداتی است و این رقم در کشورهای همکاری خلیج‌فارس به ۹۰ درصد افزایش‌یافته است.
تهاجم روسیه به اوکراین افزایش اخیر قیمت جهانی غذا را تشدید کرده است و فشار بیشتری را برای اقتصادها و جمعیت کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا که واردکننده خالص غذا و سوخت هستند، مانند مراکش، تونس و مصر ایجاد کرده است. مصر بزرگ‌ترین واردکننده گندم در جهان است که بیشتر آن را از اوکراین و روسیه وارد می‌کند. به‌این‌ترتیب، جنگ روسیه و اوکراین یک تهدید جدی برای امنیت غذایی مصر و تهدیدی برای تشدید سوءتغذیه و اتکا به کمک‌های خارجی در یمن است. چالش‌های آبی تشدید شده توسط تغییرات اقلیمی احتمالاً تأثیر منفی بر سکونت جمعیت و عملکرد محصول در منطقه خواهد داشت و این امر باعث افزایش کمبود غذا و وابستگی به واردات مواد غذایی اساسی و مهاجرت می‌شود. ناامنی غذایی در کنار عوامل دیگر مانند تغییرات اقلیمی و درگیری‌ها انگیزه بیشتری برای مهاجرت به‌منظور تنوع بخشیدن به درآمد خانوار، دسترسی به غذا و مقاومت در برابر شوک‌های اقلیمی فراهم می‌کنند. این امر می‌تواند هم مهاجرت روستا به شهر و هم مهاجرت بین‌المللی را افزایش دهد. علاوه بر این، با توجه به هزینه‌های بالا و همچنین کمبود فرصت‌های درآمدی و شرایط نامطلوب سفر، خود اقدام به مهاجرت نیز می‌تواند باعث ناامنی غذایی شود. یک مورد منحصربه‌فرد مهاجرت دائمی بین‌المللی به دلیل قحطی، موردی بود که پس از قحطی ایرلند ۱۸۴۵تا۱۸۵۹ رخ داد و نقش مهمی در تحریک مهاجرت دسته‌جمعی از ایرلند ایفا کرد.
