هزینه تصمیمات اشتباه سیاست‌گذار برای فلزات آهنی در کشور چه بود؟
رویکردهای مشکل‌زا برای صنعت فولاد ایران
تدوین استراتژی توسعه صنعتی به‌‌‌عنوان نقشه راه توسعه صنعتی و تعیین صنایع اولویت‌‌‌دار است. به‌‌‌گونه‌‌‌ای که لازم است توسعه خط تولید در زنجیره ارزش فولاد، مطابق با نیازهای سایر بخش‌‌‌های صنعتی و به‌ویژه بخش‌‌‌های پیشران و دارای بیشترین تاثیر بر اهداف ملی صورت گیرد.
توسعه صادرات محصولات فولادی با ارزش‌افزوده بالا از طریق گسترش دیپلماسی تجاری و تکمیل زنجیره‌‌‌های ارزش و تعیین اولویت‌‌‌های توسعه این صنعت امکان‌پذیر است.
به هرحال، عرضه قطره‌چکانی، مهندسی قیمت، مصوبات خلق‌الساعه و اجباری و انحصارگرایی و عدم عدالت در توزیع و انحصارگرایی و یکه‌تازی شرکت بورس کالای ایران همگی از عواملی است که گلوی فعالان فولادی را فشرده است و این فعالان برای توسعه صنعت فولاد، نیاز دارند ابتدا این مشکلات را رفع کنند.
امین ابراهیمی، مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان درباره برخی از این معضلات و همچنین الزامات تهیه طرح جامع فولاد ۱۴۰۴ با دنیای اقتصاد گفتگو کرد.
اقدام به برنامهریزی برای تهیه طرح جامع فولادی پس از افق ۱۴۰۴ چه‌قدر ضرورت دارد؟
تولید ۵۵ میلیون تُن فولاد از سوی فولادسازان محقق شد. ظرفیت نسبی شرکت‌های فولادی بیش از ۵۵ میلیون تُن است. اگر در سال‌های اخیر ناترازی انرژی گربیان‌گیر تولیدکنندگان نمی‌شد، چه بسا تحقق افق ۱۴۰۴ زودتر رخ می‌داد. برای تحقق هدف چشم‌انداز ۱۴۰۴ که در آن دستیابی به سالانه ۵۵ میلیون تن فولاد خام پیش‌بینی شده، حداقل به صد میلیون تن سنگ‌آهن نیاز است. با استخراج سالانه ۱۶۶ میلیون تن سنگ‌آهن، ذخایر کشور تقریبا جوابگوی حدود ۱۳ سال بعد از افق ۱۴۰۴ را خواهد داد و چندی نمی‌گذرد که ذخایر سنگ‌آهن تمام می‌شود. در طرح جامع افق بعد از ۱۴۰۴، اولویت‌ها شامل تامین سنگ‌آهن، انرژی، زیرساخت حمل‌و‌نقل و توجه ویژه به تولید فولاد سبز است. یکی از مواردی که در توسعه فولاد از سوی اعطاکنندگان مجوز مورد غفلت قرار گرفته و به نوعی مشمول برخورد سلیقه‌ای است، اعطای مجوز احداث کارخانه در مناطقی است که شرایط تولید فولاد را ندارند. دسترسی به آب‌های آزاد (سهولت در صادرات)، دسترسی به منابع انرژی (آب، برق و گاز) و برخورداری از زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل، عواملی هستند که در اعطای مجوز ساخت یا توسعه تولید فولاد نقش‌آفرین هستند. بعضا دیده می‌شود که به صرف وجود معادن در پهنه‌ها‌ی جغرافیایی که با مشکلات تنش آبی مواجه هستند، مجوز احداث کارخانه فولادی اعطا می‌شود. چنین رویکردی در دراز مدت مشکلاتی را به همراه دارد که تولید فولاد در کشور را با چالش مواجه می‌کند.
نقش روابط فعال اقتصادی و سیاسی در فروش محصولات فولادی چیست؟
در سال‌های اخیر، تحریم‌ها بر صادرات سایه انداخته است. وضع تحریم‌ها باعث شده دسترسی به بازارهای آزاد با مشکلاتی همراه شود که عمدتا بر قیمت عرضه تاثیرگذار است. برای تدوین برنامه جامع تولید فولاد پس از ۱۴۰۴، می‌بایست بخش خصوصی به عنوان تولید‌کننده‌ی عمده در تعیین سیاست‌ها نقش اصلی را ایفا کند و دولت نیز در تسهیل شرایط و پرداختن به نقش نظارتی گام بردارد. صادرات، موتور محرک رشد توسعه اقتصادی است. رشد توسعه اقتصادی یک کشور می‌تواند به رشد همه‌جانبه آن منجر شود.
بازوی اصلی صادرات، جهانی شدن است. از نقش دولت در تداوم صادرات نمی‌توان به سادگی گذشت. تدوین دستورالعمل‌هایی که به تسهیل صادرات و کمک به حضور فعال در تجارت خارجی ختم می‌شود در کنار ارتباط با کشورهای هدف دو اصلی هستند که به تولیدکنندگان محصولات صادراتی فولاد در بازارهای جهانی کمک می‌کند.
بایدهای محیط‌زیستی تولید فولاد و جایگاه ایران در ارتقای تکنولوژی تولید فولاد چیست؟
نقش تولید فولاد در توسعه دیگر صنایع انکارناپذیر است. صنایع مختلفی همچون: خودروسازی، لوازم خانگی، ساختمانی، کشتی‌سازی و بسیار دیگر به تولید فولاد وابسته هستند. در سال‌های اخیر توجه به تولید فولاد بدون کربن یا فولاد سبز مورد توجه قرار گرفته است. تولید پایدار بدون در نظر گرفتن شرایط زیست‌محیطی معنایی ندارد. میزان انتشارات گاز دی‌اکسید کربن در صنعت فولاد تا سال ۲۰۵۰ باید به میزان ۵۰ درصد کاهش یابد. برای دستیابی به این هدف، باید ابتدا روش‌های تولید فعلی اصلاح شود و در ادامه توسعه و احداث کارخانه‌هایی مبتنی بر تولید فولاد سبز در دستور کار قرار بگیرد. همچنین توجه به ملاحظات زیست‌محیطی بر اساس نیازمندی‌های استانداردهای مرجع ملی و بین‌المللی مرتبط با فرآیندها و فعالیت‌های کسب‌و‌کار، در وضعیت اجرای فعالیت‌های برنامه‌های مختلف صنعتی و نیز در وضعیت طرح‌های توسعه و به‌ویژه افزایش ظرفیت و با رویکرد جامع دامنه زنجیره ارزش فولاد ، اهمیت بسیار زیادی در توسعه و پایداری فرآیندهای کسب‌و‌کار رقابتی دارد.
سیاست‌گذاری‌های پایدار و الزامات زیرساختی در فولاد ایران چیست؟
در سال‌های اخیر شرایط خاص اقتصادی و نوسانات نرخ ارز موجب شده تا بسیاری از واحدهای صنعتی کشور با مساله افزایش هزینه‌ها و کاهش حاشیه سود مواجه شوند. تامین مواد اولیه به ویژه سنگ‌آهن به یکی از دغدغه‌های اصلی فولادسازان در سطح کشور تبدیل شده است. تامین سنگ آهن از طریق تملک معادن خارج از کشور، احداث نیروگاه اختصاصی به منظور تامین انرژی برق، سرمایه‌گذاری در مناطقی که به لحاظ موقعیت جغرافیایی علاوه بر دسترسی به منابع انرژی، در جوار آب‌های آزاد قرار دارند و توجه ویژه به بومی‌سازی قطعات راهبردی مواردی هستند که در توسعه فولاد کشور موثرند. همچنین ضروری‌ست افزایش قابلیت و توانمندی‌ها و شایستگی‌های منابع انسانی متخصص، متناسب با آهنگ توسعه تکنولوژی در اولویت های بنگاه‌های مختلف زنجیره فولاد قرار بگیرد .
