مشارکت محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در طرح بین‌المللی «دارت»
آزمایش دارت یا «تغییر مسیر دوگانه سیارک» (Double Asteroid Redirection Test) (اختصاری DART) ماموریتی فضایی از ناسا (اداره کل ملی هوانوردی و فضا آمریکا) با هدف آزمایش روشی برای پرهیز از برخورد سیارک در‌برابر اجرام نزدیک به زمین است. در این کاوش، یک کاوشگر فضایی به سیارک دوگانه «دیدیموس» کوبیده خواهد شد تا آزمایش کند که آیا اثر جنبشی یک برخورد فضاپیما می‌تواند با موفقیت یک سیارک را در مسیر برخورد با زمین منحرف کند.
روابط عمومی دانشگاه صنعتی اصفهان روز شنبه اعلام کرد: صدیقه سجادیان عضو هیات‌علمی دانشکده فیزیک این دانشگاه و الهه خالویی دانش‌آموخته این دانشگاه در رصدهای طرح بین‌المللی «دارت» شرکت کردند و یافته‌های آنها در قالب گروه تحقیقاتی «مایندستپ»(Mindstep) در مجله معتبر «نیچر» (Nature) منتشر شد.
در این پروژه، ۲ پژوهشگر دانشگاه صنعتی اصفهان که از اعضای گروه بین‌المللی «مایندستپ» هستند، قسمتی از رصدهای مربوطه را با تلسکوپ ۱.۵ متری دانمارک در طول فصل رصدی سال۲۰۲۲ میلادی انجام دادند.
به گفته سجادیان، پروژه دارت توسط ناسا طراحی شده‌است تا با استفاده از یک ماهواره فضایی به‌نام دارت به یک جسم سماوی (آسمانی) ضربه بزند و مسیر و سرعت آن را تغییر دهد.
این اختر شناس ایرانی با بیان اینکه در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی ماهواره دارت یک ضربه به سیارک «دیمورفوس» زده است، خاطرنشان کرد: این سیارک نیز حول یک سیارک بزرگتر به‌نام «دیدیموس» می‌‌‌‌‌‌‌چرخد و نتایج نشان داد که دوره مداری دیمورفوس به دلیل این ضربه تغییر کرده‌است و این تغییرات با استفاده از نورسنجی دقیق قابل اندازه‌‌‌‌‌‌‌گیری هستند.
سجادیان ادامه داد: از آنجا که سیارک‌های دیدیموس- دیمورفوس یک دوتایی گرفتی هستند با نورسنجی عمیق از سیارک میزبان می‌توان تغییر در سرعت و مدار دیمورفوس را اندازه گرفت.
سیارک دوتایی یا مزدوج (Binary asteroid) یک سامانه دو سیارکی است که هر دو در مدار مرکز سنگینی سراسری مشترکشان قرار گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند. منظور از دوتایی گرفتی، یک سیستم دوتایی است که در آن دو جرم آسمانی به‌طور متناوب یکدیگر را می‌پوشانند.
نتایج این طرح که در نشریه بین‌المللی نیچر منتشر شده‌است، نشان داد که پروژه دارت با موفقیت انجام‌شده‌است و این نتایج می‌تواند برای تحقیقات آینده در زمینه فیزیک و علوم فضایی بسیار مفید باشد. صدیقه سجادیان استادیار گروه اختر فیزیک و نجوم دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان، عضو گروه تحقیقاتی و بین‌المللی «مایندستپ» است که پیش از این نیز در کشف سیاه‌‌‌‌‌‌‌چاله‌ای منفرد در کهکشان راه شیری مشارکت فعالانه داشت.
ضرورت حمایت مالی از فعالیت‌‌‌‌‌‌‌های بین‌المللی
سجادیان درباره چگونگی فعالیت در این طرح بین‌المللی توضیح داد: از سال۲۰۱۶ در قالب فرصت مطالعاتی کوتاهی که در دانمارک داشتم با گروه «مایندستپ» آشنا شدم و همکاری خود را با آن با انجام «داده کاوی» آغاز کردم.
وی با بیان اینکه این گروه با تلسکوپ یک و نیم متری دانمارک کار می‌کند و هفت ماه از فصل رصدی متعلق به این گروه است، افزود: محققان و استاد دانشگاه‌ها از کشورهای مختلف از جمله سه ایرانی عضو این گروه هستند.
سجادیان با اشاره به اینکه گروه مذکور اجرای بخشی از رصدهای مربوط به پروژه «دارت» را به عهده گرفت، تاکید کرد: دارت یکی از پروژه‌های تحقیقاتی بسیار مهم در زمینه علوم فضایی است و بر اساس داده‌های حاصل از تلسکوپ دانمارک در این طرح چند مقاله در نشریه‌های معتبر از جمله نیچر و «ساینس» (Science) منتشر شد.
وی درباره اینکه از نتایج و دانش حاصل از این طرح چه استفاده‌ای در داخل کشور می‌توان کرد، گفت: دستاوردهای حاصل از مشارکت در رصدهای طرح دارت را می‌توان در رصدخانه ملی ایران به دانشجویان و محققان آموزش داد.
این استاد دانشگاه افزود: تفاهم‌نامه همکاری بین دانشگاه صنعتی اصفهان و این رصدخانه امضا شده‌است و در قالب آن می‌توان دانش داده کاوی رصدها را به دانشجویان منتقل کرد.
به گفته وی، می‌توان با استفاده از ظرفیت رصدخانه ملی ایران، طرح‌های تحقیقاتی بزرگی را با گروه‌های بین‌المللی تعریف و اجرا کرد.
وی همچنین با تاکید بر اینکه دانشجویان و استادان کشورمان می‌توانند کارهای تحقیقاتی و علمی خود را در سطح بین‌المللی پیش ببرند، تصریح کرد: ما نباید از دانش روز عقب بمانیم بلکه باید با سطح جهانی پیش برویم و فراتر از مرزهای جغرافیایی، همکاری‌های بین‌المللی خود را توسعه دهیم.
سجادیان از جمله موارد ضروری برای توسعه همکاری علمی و پژوهشی مشترک را حمایت‌های مالی وزارت علوم و دانشگاه‌ها و فراگیری زبان انگلیسی و کُدنویسی دانست و خاطرنشان کرد: این روزها با توجه به هزینه‌های سنگین رفت و آمد به خارج از کشور، افزایش حمایت‌های مالی ضروری است.
دانشگاه صنعتی اصفهان با حدود ۱۰هزار دانشجو و ۵۰۰ عضو هیات‌علمی یکی از دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌های برتر کشور است.
