ارزش سرمایه‌گذاری
آیا سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد مهم است؟
بر اساس آمار و ارقام منتشرشده از سوی نهادهای معتبر جهانی سرمایه‌گذاری و رشد صنعت فولاد در کشور، اقتصادی و منطقی به نظر می‌آید؛ مشروط بر اینکه محل احداث، فرآیند تولید، تامین منابع طبیعی و انرژی و مدیریت پروژه صحیح انتخاب شده باشد. گفته شده در چهار دهه اخیر در کشور بالغ بر ۱۵۰ میلیون تن فولاد خام تولید و ۲۰۰ میلیون تن فولاد مصرف شده است. این محصولات فولادی در ساخت ساختمان‌های مسکونی، کارخانه‌ها، راه‌های ارتباطی، انتقال انرژی، سیالات و... به‌کار گرفته شده‌اند. این مساله نشانگر تاثیر عظیم صنعت فولاد بر رشد و شکوفایی کشور است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد فولاد در مقایسه با سایر فلزات و مواد
استحکام، انعطاف‌پذیری، سختی و پایداری از مشخصات کلیدی و اساسی فولاد به عنوان مهم‌ترین آلیاژ مورد کاربرد، محسوب شده و این آلیاژ بیش از ۹۴ درصد کل تولید فلز و آلیاژ جهان را تشکیل می‌دهد. با استفاده از روش‌های عملیات حرارتی، توزیع یکنواخت و ریز ناخالصی‌های آلیاژسازی، کار سرد و زدودن ناخالصی‌ها و عناصر مضر می‌توان مشخصات فولاد را بهبود بخشید. با اجرای این روش‌ها می‌توان انواع فولاد ضدزنگ، ضدسایش، ضدگلوله، ضدضربه، مقاوم در برابر اسید و باز و حرارت را تولید کرد.
محیط زیست و فولاد
موضوع روز صنعت فولاد کشور، حفظ محیط زیست و مصرف بهینه انرژی است. در صورت به‌کارگیری فرآیند و تجهیزات خاص، امکان صرفه‌جویی انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا ۲۵ درصد در صنایع فولاد ایران امکان‌پذیر است. همچنین مصرف سرانه فولاد در هر کشور نشانگر سطح توسعه‌یافتگی آن کشور است.
کاهش میزان مصرف انرژی در تولید هر تن فولاد
در راستای نقش اشتغال‌زایی در صنعت فولاد، یکی از انتقادهایی که همواره به این صنعت می‌شد، این بود که میزان مصرف آب در این صنعت بالاست و حجم کربن منتشرشده در فرآیند تولید محصولات فولادی زیاد است. در نتیجه این صنعت آسیب زیادی به محیط زیست وارد می‌کند. اما در گزارش اخیر اتحادیه بین‌المللی آهن و فولاد آمده است میزان مصرف انرژی در تولید هر تن فولاد طی ۵۰ سال اخیر ۶۰ درصد کاهش یافته و میزان انتشار کربن از این صنعت هم به همین نسبت تنزل یافته است. از سوی دیگر صنعت فولاد این امکان و توانایی را دارد که ۹۰ درصد از آب مصرفی خود را تصفیه کند و به محیط زیست بازگرداند.
۱۰ درصد آبی که در جریان فعالیت این صنعت به محیط زیست بازنمی‌گردد، در فرآیند تولید تبخیر می‌شود و همراه با بارش‌های باران و برف به محیط زیست بازمی‌گردد. به همین دلیل است که این صنعت را می‌توان یکی از صنایع دوستدار محیط زیست قلمداد کرد. در این روزها که دنیا به ساخت تکنولوژی‌های تازه و تولید منابع انرژی احیاشدنی توجه دارد، اهمیت فولاد و فرآورده‌های فولادی در دنیا بیشتر شده است.
در گزارش اتحادیه بین‌المللی آهن و فولاد آمده است: فولاد اصلی‌ترین و مهم‌ترین ماده اولیه برای توسعه انرژی‌های احیاشدنی، تولید زیرساخت‌های انرژی خورشیدی و حتی انرژی بادی است و به همین دلیل در فهرست ارزشمندترین مواد اولیه فلزات اساسی در دنیا قرار دارد.
رابطه بورس و فولاد
اهمیت معاملات محصولات فولادی و سهام شرکت‌های گروه فلزات اساسی در رشد بورس و توسعه اقتصادی بر کسی پوشیده نیست. آمار و ارقام منتشرشده در این بازار نشان می‌دهد محصولات فولادی طرفداران خاص خود را دارد.
توسعه صنعت فولاد به معنای سرمایه‌گذاری در اشتغال‌زایی است
همان‌طور که کارشناسان بارها یادآوری کرده‌اند صنعت فولاد یکی از صنایع مهم و کلیدی است. قیمت فرآورده‌های فولادی در یک سال اخیر با سرعت زیادی رشد کرده است و با توجه به تداوم درگیری‌های روسیه و اوکراین و افزایش فشار به بازار کالاهای اساسی انتظار می‌رود در ماه‌های باقی‌مانده سال جاری هم روند افزایشی قیمت در بازار فولاد ادامه داشته باشد. محصولات این صنعت را می‌توان ماده اولیه و مهمی برای توسعه زیرساخت‌های شهری و صنعتی قلمداد کرد و به همین دلیل است که در کشورهای درحال توسعه سرمایه‌گذاری زیادی برای راه‌اندازی این صنعت انجام شده است.
اشتغال‌زایی صنعت فولاد
در مورد اشتغال در صنعت فولاد در سطح دنیا هم اطلاعات زیادی ارائه شده است. طبق یکی از گزارش‌های ارائه‌شده از سوی اتحادیه بین‌المللی آهن و فولاد تاکنون بالغ بر شش میلیون نفر در صنعت فولاد مشغول به کار هستند. از سوی دیگر افرادی که در این صنعت مشغول هستند فرصت مهارت‌آموزی و دانش‌آموزی را نیز به دست می‌آورند. طبق آمارهای رسمی به‌طور متوسط هر شاغل صنعت فولاد هفت روز در سال برای مهارت‌آموزی حین کار صرف می‌کند.
از آنجا که این صنعت به سلامت نیروهای شاغل اهمیت می‌دهد و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و بیمه را در دستور کار خود قرار داده است، توانست در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ میلادی شمار آسیب‌ها و جراحت‌های حین کار را ۸۲ درصد کاهش دهد.
در وب‌سایت این اتحادیه آمده است: صنعت فولاد بالغ بر ۳۰ دوره آموزشی در زمینه حفظ سلامتی حین کار ایجاد کرده است و همین دوره‌های آموزشی باعث شد میزان آسیب‌ها و خطرات کاهش چشمگیری پیدا کند.
صنعت فولاد و مسوولیت اجتماعی
نکته مهم دیگر توجه صنعت فولاد به نیازهای جامعه و انجام مسوولیت‌های اجتماعی است. در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۱۶۶۳ میلیارد دلار از طریق صنعت فولاد برای انجام مسوولیت‌های اجتماعی و انجام طرح‌هایی که منافع آن به مردم و جامعه می‌رسد صرف شده؛ از جمله طرح‌های اجراشده را می‌توان ساخت راه و جاده و توسعه زیرساخت‌های صنعتی و شهری دانست. اجرای این سیاست در جریان همه‌گیری کرونا هم ادامه داشت ولی سهم بیشتری از این بودجه برای بخش بهداشت و درمان صرف شد. آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۱ مجموع پول صرف شده توسط صنعت فولاد برای انجام مسوولیت‌های اجتماعی به بالغ بر دو هزار میلیارد دلار رسید.
تقسیم‌بندی حوزه‌های سرمایه‌گذاری
اگر بخواهیم صنعت فولاد را به بخش‌های کلی تبدیل کنیم می‌توان به شکل زیر طبقه‌بندی کرد:
صنایع مادر و معادن
صنایع بالادستی و کارخانه‌های تولید فولاد
صنایع تبدیلی و کارخانه‌های نورد گرم و نورد سرد و پوشش‌دهی
صنایع پایین‌دستی و کارگاهی.
بسیاری از خطوط فرآیندی در صنعت فولاد جزو صنایع تبدیلی بوده، در این خطوط عملاً محصول جدیدی تولید نمی‌شود و عملیات میانی روی محصولات انجام می‌شود. این عملیات فولاد را تبدیل به محصولات ارزشمند قابل استفاده خواهد کرد. صنایع نورد گرم و نورد سرد عملاً کاهش ضخامت و افزایش طول فولاد را باعث شده، صنایع پوشش‌دهی عملاً مقاومت به خوردگی فولاد را افزایش داده و ظاهر فولاد را برای مقاصد بعدی بهینه می‌کند. این صنایع جزو صنایع تولیدی مطرح نبوده و در طبقه‌بندی صنایع تبدیلی قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذاری در هر یک از این بخش‌ها نیازمند دانش، آگاهی، سرمایه لازم و محاسبات دقیق فنی، مهندسی و طرح‌های توجیهی اقتصادی کامل و آگاهانه است. شناخت رقبا، صنایع موجود، مواد اولیه موجود موردنیاز، بازارهای هدف منطقه‌ای، داخلی و جهانی، حجم مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری، تأسیسات و امکانات لازم ضروری و مورد نیاز در کنار هر طرح، محدودیت‌های قانونی، زیست‌محیطی، اجتماعی، شناخت تکنولوژی‌های موجود و آینده تکنولوژی و جهت‌گیری آن، محصولات جایگزین و بسیاری از موارد دیگر نقشی تعیین‌کننده در ورود به این حوزه و سرمایه‌گذاری در آن دارد. پیدا کردن خلأهای موجود در این صنعت بهترین گزینه برای نقطه ورود به سرمایه‌گذاری در حوزه فولاد است. طی سال‌های گذشته در بخش‌های مختلفی از حوزه فولاد سرمایه‌گذاری‌هایی انجام شده است که برخی از آنها ناشی از شرایط خاص سیاسی و تکنولوژیک بوده است. برای بسیاری از سرمایه‌گذاران خرید خطوط دست‌دوم خارجی از جذابیت خاصی برخوردار است و در این زمینه خطوطی نیز وارد کشور شد اما واقعیت آن است که در کشورهای مبدأ این خطوط، تکنولوژی‌های بسیار جدیدی با ظرفیت و قابلیت‌های بالاتر و سودآورتر جایگزین شده است و این خطوط به معرض فروش گذاشته شده‌اند. بدیهی است ورود از ابتدای چرخه فولاد و سرمایه‌گذاری از شروع این چرخه و تکمیل آن الزاماً منطقی نبوده و نیازمند حجم سرمایه‌گذاری بسیار بالاست و بازگشت سرمایه آن بسیار زمان‌بر خواهد بود و همچنین تکمیل فرآیند و عملیات ساخت مجتمع نیز به زمان بسیار طولانی نیازمند است، از این‌رو شناخت نیازها، خلأها و فرآیندهای موردنیاز و سودآور و ورود به این عرصه از نقطه‌ای مطمئن فرآیندی علمی، تخصصی، فنی و نیازمند مهارت‌های مالی و اقتصادی است. مطالعه کامل بازارها، شناخت تکنولوژی‌های مختلف و تهیه طرح‌های توجیه فنی و اقتصادی قوی و بررسی تمامی جوانب می‌تواند به سرمایه‌گذاران این حوزه کمک کند.
