در گفتگو با مدیرعامل سنگ آهن مرکزی ایران بررسی شد
پاشنه آشیل صنعت فولاد
او براین باور است اگرچه امروز یکی از مشکلات صنایع فولادی تامین ماشین‌آلات مورد نیاز است اما در نهایت مشکلی نیست که آسان نشود. حمیدیان از سوی دیگر تاکید می‌کند، آینده صنعت فولاد بستگی به دو موضوع دارد که اگر رعایت شود و توسعه پیدا کند، ایران می‌تواند در چرخه رقابت بین‌المللی باقی بماند، یکی توسعه کیفی محصولات نهایی فولادی نظیر تولید محصولات آلیاژی است و دیگری تأمین منابع و ذخایر قابل اطمینان سنگ‌آهن است. از نگاه او اگرچه ایران از نظر کمی یکی از ۱۰ کشور برتر دنیاست؛ اما اکتشاف ذخایر جدید قطعا پاشنه آشیل صنعت فولاد در آینده است.
با حمیدیان درخصوص وضعیت تولید و استخراج نیز گفتگو کردیم. براساس اظهارات او در سال گذشته ۸۰ درصد اهداف سنگ آهن مرکزی ایران در زمینه استخراج محقق شد. این شرکت برای سال ۱۴۰۱ هم برنامه استخراج ۵/ ۳ میلیون تن را از معادن «سه‌چاهون» و «چغارت» در دستور کار دارد. به گفته حمیدیان در جریان اکتشاف نیز بیش از ۸۰ درصد از این برنامه در شرکت محقق شد. وی تاکید می‌کند، برای توسعه اکتشاف، برنامه ویژه و جامعی در شرکت سنگ آهن مرکزی ایران وجود دارد. گفتگوی ویژه نامه فولاد دنیای اقتصاد را با این صنعتگر بخوانید.»
با نگاهی به وضعیت یک دهه اخیر صنعت فولاد در کشور می‌بینیم این صنعت توانسته نسبت به سایر صنایع پر قدرت پیش برود؛ اما امروز نگرانی از ادامه این روند به دلیل سیاست‌های نادرست دولت در کنار ادامه تحریم‌ها تشدید پیدا کرده است. همان‌طور که می‌دانید در سال‌های اخیر تحریم‌ها منجر به افزایش هزینه‌های تولید و همچنین خرید تجهیزات و ماشین‌آلات گردید؛ در مقابل ما مجبور بودیم با تخفیف‌های نامتعارف، کالا را در بازار جهانی عرضه کنیم و دوران سختی را پشت سر گذاشتیم که هنوز هم ادامه دارد. تحلیل شما از وضع موجود و ادامه این شرایط چیست؟
صنایع داخلی در زنجیره فولاد پیشرفت و توسعه خوبی داشته‌اند و امروز شاهدیم که بخش عمده‌ای از نیازهای این صنعت در داخل کشور تأمین می‌شود. البته که هنوز وابستگی‌های مهم و بزرگی هم به صنایع خارجی و ارتباطات بین‌المللی داریم و نمی‌توان منکر این کاستی‌ها و نیازها شد. درباره سیاست‌های دولت قبل هم می‌توان انتقاد داشت اما به دولت جدید باید بیشتر وقت داد و بعد به قضاوت و نقد دست زد. در هرصورت این روزها ما هم مثل همه امیدواریم مذاکرات به نتیجه‌ای که مطلوب و به نفع کشور است، برسد و گشایش‌های لازم برای تأمین تجهیزات خارجی مورد نیاز انجام شود. هم هزینه‌ها کاهش یابد و هم توسعه و تکمیل زنجیره فولاد در ایران با سرعت بیشتری پیش برود.
از نگاه برخی کارشناسان تکنولوژی جایگاه صنعت فولاد در ایران نسبت به جهان قابل قبول نیست. تحلیل شما چیست و چه نگاهی دارید؟ آیا با این کارشناسان موافقید؟
هرچند با قطعیت نمی‌توان گفت اما باید موضوع را از دو جهت نگاه کرد؛ ما از نظر کمّی یکی از ۱۰ کشور برتر دنیا هستیم ولی از نظر کیفیت محصول و تنوع تولید جای تلاش بسیار برای توسعه این صنعت در کشورمان وجود دارد و می‌توانیم از نظر کیفیت هم در جایگاه بالایی قرار بگیریم. برای تحقق این امر هم باید نگاه دقیقی به موضوع داشته باشیم و تمام نکات و موارد را لحاظ کنیم. حواسمان باشد که به هرحال عمده شرکت‌های فعال در کشور، کوچک و مربوط به بخش خصوصی هستند اما می‌توان رویکرد و نگاه متفاوتی به آن‌ها داشت و مسیر بزرگ‌تری به روی آنان گشود.
شاید یکی از ضعف‌های صنعت فولاد در ایران عدم توجه به نقطه اقتصادی در تاسیس شرکت‌های فولادی است؛ همان‌طور که اشاره کردید، شاهد احداث شرکت‌هایی هستیم که ظرفیت بالایی ندارند؛ شما این موضوع را تا چه اندازه تأیید می‌کنید؟ آیا درست متوجه شدم که شما با موضوع ادغام شرکت‌های کوچک موافق هستید؟
می‌توان با تجمیع آن‌ها و توسعه زنجیره در ماژول‌های کوچک، توسعه و سودآوری پایدار را تضمین کرده و منجر به رشد منطقه‌ای و توسعه متوازن صنعت در کشور شد. هنوز راه نرفته بسیار است و علاوه بر رفع موانع بیرونی و دشواری‌های ناشی از تحریم، باید به فکر ایجاد تحولات داخلی در صنعت فولاد کشور باشیم.
در سال‌های اخیر یکی دیگر از چالش‌های صنایع فولاد در ایران تأمین برق بوده و هست. در کنار این چالش می‌بینیم، صنایع ما ۲۵۰ کیلو وات بر ساعت بیشتر برق مصرف می‌کنند، درحالی‌که میانگین مصرف برق برای هر تن ۵۰۰ کیلو وات بر ساعت است؛ سال گذشته شما از صنایعی بودید که مجبور شدند کمتر از ظرفیت تولید کنند؟ اگر پاسختان مثبت است؛ چقدر کمتر از ظرفیت فعالیت کردید؟
در سنگ آهن مرکزی، کنسانتره و گندله تولید می‌کنیم و خدا را شاکرم که به دلیل به‌روز بودن کارخانجات و به‌خصوص گندله‌سازی، مصرف برق بسیار بهینه است. البته بدون شک تأمین برق در سال گذشته تأثیر قابل‌توجهی روی تولید واحدهای فعال در زنجیره داشته که سنگ آهن مرکزی هم مشمول این قطعی و کاهش تولید بوده است.
یکی از خط مشی‌های سنگ آهن مرکزی ایران تعهد به پیگیری و کنترل آلودگی‌های محیط زیست است؛ بر همین مبنا نیز هدف‌گذاری برای این منظور در سال گذشته، کاهش تاثیرات آلاینده‌های اندازه‌گیری شده سازمان به میزان ۵ درصد نسبت به سال ۹۹ بوده است. در این حوزه چقدر موفق عمل کرده‌اید؟ چه راهکارهایی برای رسیدن به هدف دنبال کردید؟ در مجموع هدف بلند مدت شما برای رسیدن به تولید سبز چیست؟
با زحمات و تلاش همکاران در سال ۱۴۰۰، به‌عنوان واحد نمونه صنعت سبز در سطح کشور انتخاب شدیم و البته طرح جامعی در این زمینه تهیه شده که ضمن حفظ این جایگاه، طرح‌های توسعه‌ای جدید هم به‌عنوان پیوست این طرح‌ها اجرا شود. این طرح‌ها شامل حفظ عرصه‌های طبیعی در معادن و توسعه فضای سبز در مناطق صنعتی، طرح تصفیه پساب فاضلاب و پساب صنعتی، پروژه‌های غبارگیر در بخش‌های مختلف گندله‌سازی و... است.
در سال‌های اخیر یکی دیگر از چالش‌های عمده صنایع عدم اکتشاف جدید از سوی سازمان زمین‌شناسی است. یکی دیگر از چالش‌ها عدم ورود شرکت‌ها به این حوزه بوده و می‌خواستیم تحلیل شما را در این حوزه بدانیم و اینکه از دید شما اثرات منفی این روند بر عملکرد صنعت فولاد چیست؟
بدون شک آینده صنعت فولاد بستگی به دو مورد دارد که اگر رعایت شود و توسعه پیدا کند، می‌توان در چرخه رقابت بین‌المللی باقی ماند، یکی توسعه کیفی محصولات نهایی فولادی نظیر تولید محصولات آلیاژی و دیگری تأمین منابع و ذخایر قابل اطمینان سنگ‌آهن است. در واقع باید در این زمینه تحول اساسی و انقلابی شکل بگیرد که بهترین عامل پیگیری آن خود شرکت‌های فولادی و معدنی در کشور هستند. عدم اکتشاف ذخایر جدید قطعاً پاشنه آشیل صنعت فولاد در آینده است.
در حوزه اکتشاف، ظاهرا سنگ آهن مرکزی ایران در سال ۱۴۰۰ برنامه حفاری به میزان ۱۰ هزار متر در دستور کار داشت؟ این رقم چند درصد ظرفیت اکتشافی شماست؟ آیا در این حوزه موفق بودید؟ در سال جاری برنامه اکتشاف شما چقدر است؟
بیش از ۸۰ درصد از برنامه اکتشاف در شرکت محقق شد و خوشحالیم که نتایج خوبی را در پی داشته که منجر به کشف ذخایری به ظرفیت ۲۰ تا ۳۰ میلیون تن در معادن چغارت و سه‌چاهون شده است. برای توسعه اکتشاف برنامه ویژه و جامعی در شرکت داریم که به مرور و در زمان لازم درباره‌شان اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.
آن‌طور که اعلام شده بود در حوزه استخراج برنامه شما در سال ۱۴۰۰ به میزان ۴ میلیون تن در معادن سه‌چاهون و چغارت بوده است. آیا این هدف محقق شد؟ در سال جاری و در برنامه بلند مدت هدف شما چقدر است؟
برنامه استخراج ما در سال ۱۴۰۰ تقریبا به میزان ۸۰ درصد محقق شده و برای سال ۱۴۰۱ هم برنامه استخراج ۵/ ۳ میلیون تن را از دو معدن مذکور داریم. البته استخراج در معدن چغارت به دلیل عمر بالای آن و ریزشی بودن دیواره‌ها و وجود گسل فعال در آن با حساسیت‌های خاص خود همراه و با دقت و کنترل کامل در حال انجام است.
با توجه به اینکه در حوزه تامین ماشین‌آلات در حال حاضر عمده صنایع مشکل دارند. چون میانگین ناوگان ما ۱۸ سال است؛ درحالی که باید طبق استاندارد جهانی ۴ سال باشد. سنگ آهن مرکزی در جریان تامین ماشین‌آلات با چه چالش‌هایی مواجه است؟ درحال حاضر شما چه‌قدر کمبود دارید؟ این موضوع چه‌قدر در عملکرد شما موثر بوده است؟
به دلیل قوانین و بخشنامه‌های موجود مشکل تأمین ماشین‌آلات در دو بخش عمده وجود دارد؛ یکی انتقال پول برای خرید مستقیم از شرکت‌های سازنده و دیگری عدم امکان ورود همه ماشین‌آلات مورد نیاز معادن. در حال حاضر مشکل عمده تأمین ماشین‌آلات سنگین نظیر دامپتراک، بیل، دستگاه‌های حفاری و... معضل بزرگی برای کار ماست، اما مشکل غیرقابل حلی نیست و طبعا راه‌حلی برای این موارد هم پیدا می‌کنیم.
اگر بخواهیم لیستی از چالش‌های صنعت فولاد بنویسیم قطعا موضوع راه و حمل‌ونقل یکی از بحران‌های جدی صنعت است. نظر شما در این خصوص چیست و در سنگ آهن مرکزی چطور با این چالش دست و پنجه نرم می‌کنید؟
مشکلات عمده این صنعت شامل مواردی از قبیل تأمین آب، برق، گاز و مواد اولیه، تأمین ماشین‌آلات و قطعات و وجود زیرساخت‌هایی نظیر راه و راه‌آهن است. موارد قبلی با حضور و سرمایه‌گذاری شرکت‌ها به صورت جزیره‌ای در حال مرتفع‌شدن است، اما حل مشکلات مربوط به راه و راه‌آهن حضور و ورود جدی دولت را می‌طلبد و می‌توان گفت بدون پیش‌قدم شدن و همراهی دولت این مشکل قابل حل نیست. به هر حال برای ماندن در عرصه رقابت بین‌المللی باید نسبت به کاهش بهای تمام‌شده تولید، اقدامات اساسی و زیرساختی صورت گیرد.
