سیاست‌های حمایتی بانک قرض‌الحسنه مهرایران در برابر پاندمی کرونا
بانک قرض‌الحسنه مهرایران در راستای نقش حمایتی خود در شرایط کرونا، در ۵ ماه نخست سال‌جاری تقریبا ۶۵هزار نفر وام معیشتی یک میلیون تومانی پرداخت کرده است. از سوی دیگر بیش از ۶۱هزار وام حمایت از کالای ایرانی و اشتغالزایی به افراد تحت‌پوشش نهادهای حمایتی پرداخت کرده است. مجموع این تسهیلات اعطایی و کمک‌ها به دلیل حفظ رفاه خانوارها و سرپا ماندن بنگاه‌های اقتصادی در شرایط شیوع ویروس کرونا بوده است.
امهال تسهیلات قرض‌الحسنه
از میانه زمستان که پاندمی کرونا در کشور شروع شد، کارشناسان اقتصادی آسیب‌های جدی که این بیماری به اقتصاد کشور خواهد زد را گوشزد کردند. در راستای کاهش اثرات این پاندمی بر اقتصاد کشور، بسته‌های حمایتی مختلفی طراحی شد، اما عملیاتی کردن این کمک‌ها بدون حضور بانک‌های کشور میسر نبود. یکی از اقداماتی که بانک‌مرکزی برای بهبود وضعیت معیشتی مردم در نظر گرفت، امهال وام‌های قرض‌الحسنه به مدت ۳ ماه بود. بر اساس بخشنامه بانک مرکزی، بانک‌ها موظف شدند که در ماه‌های اسفند ۱۳۹۸، فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ قسط وام‌های قرض‌الحسنه را امهال کنند و این سه قسط به انتهای دوره بازپرداخت وام‌گیرنده اضافه شود.
از آنجایی که تمام وام‌های بانک مهرایران ماهیت قرض‌الحسنه دارد، این بانک بیش از سایر بانک‌ها تحت‌فشار قرار می‌گرفت، ولی با این همه طبق بخشنامه بانک مرکزی عمل کرده و اقساط وام‌های خود را در این سه ماه دریافت نکرد. در بخشنامه دیگری اعلام شد همه دریافت‌کنندگان وام قرض‌الحسنه فارغ از اینکه امکان پرداخت اقساط را داشته باشند یا خیر و نیز قطع نظر از نوع کسب‌وکار و فعالیت دریافت‌کننده وام قرض‌الحسنه، مشمول استفاده از مزایای بخشنامه تعویق سه ماه اقساط تسهیلات به دلیل شیوع ویروس کرونا هستند. از این‌رو بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی موظفند اگر مبالغ اقساط قرض‌الحسنه سررسید شده در بازه زمانی موضوع مصوبه مورد اشاره را از حساب تسهیلات‌گیرندگان یا ضامن‌های آنها برداشت کرده‌اند، مسترد کنند. در این راستا نیز بانک مهرایران بازپرداخت وام‌های خود را تا خرداد ماه به تعویق انداخت. هرچند این تعویق مشکلاتی را برای بانک مهرایران ایجاد کرد، اما روند تسهیلات‌دهی این بانک متوقف نشد و در پنج ماهه نخست سال‌جاری نزدیک به یک میلیون فقره تسهیلات توسط بانک مهرایران پرداخت شد.
پرداخت ۶۵ هزار وام یک میلیون تومانی
شیوع ویروس کرونا اقتصاد را از دو سمت عرضه و تقاضا با کاهش مواجه کرد. در واقع تعطیلی کسب‌وکارها از یکسو سبب کاهش عرضه در اقتصاد شده و از سوی دیگر درآمد خانوارها را کاهش داد، در نتیجه تقاضای مردم نیز با کاهش مواجه شد، بنابراین چرخه اقتصاد با اختلال روبه‌رو شد. یکی از اقدامات دولت‌ها برای تحریک تقاضا در این دوران، در نظر گرفتن بسته‌های حمایتی برای اقشار ضعیف جامعه بود. سیاست‌گذار در کشور ما نیز برای تحریک تقاضا تصمیم گرفت به همه سرپرستان خانوارهای یارانه‌بگیر یک میلیون تومان وام دهد که پشتوانه آن یارانه‌هایی است که دولت به آنها پرداخت می‌کرد. در واقع قرار شد وام یک میلیون تومانی در اردیبهشت ماه در اختیار سرپرستان خانوارها قرار گیرد و از تیر ماه به بعد به‌صورت اقساط ۳۵هزار تومانی از یارانه آنها کم شود. بر اساس آمار بانک‌مرکزی حدود ۱۹ میلیون و ۳۰۰هزار وام قرض‌الحسنه یک میلیون تومانی به سرپرستان خانوارها پرداخت شده است.
در راستای مسوولیتی که بر دوش بانک‌های کشور قرار داده شد، بانک مهرایران نیز اقدام به پرداخت وام یک میلیون تومانی کرد.
آمارهای منتشرشده نشان می‌دهد این بانک در ۵ ماه نخست سال‌جاری بیش از ۹۷۵ هزار فقره تسهیلات به مبلغ بیش از ۱۱۴ هزار میلیارد ریال پرداخت کرده است. در گزارش این بانک آمده که در ۵ ماهه سال‌جاری، بالغ بر ۶۴۸ میلیارد ریال در قالب وام ۱۰ میلیون ریالی معیشت(حمایتی کرونا) پرداخت شده است. به عبارت دیگر از ابتدای سال تا پایان مرداد ماه ۶۴هزار و ۸۰۰ فقره وام کرونایی پرداخت شده است. در واقع حدود ۵/ ۶ درصد از کل تسهیلات پرداخت‌شده این بانک در مدت یادشده به تسهیلات کرونایی اختصاص داشته است.
متوقف نشدن روال عادی تسهیلات‌دهی
امهال وام‌های قرض‌الحسنه به‌مدت سه ماه و پرداخت یارانه معیشتی یک میلیون تومانی دو اقدام حمایتی از خانوارها و در واقع تحریک سمت تقاضا در اقتصاد بوده و از سوی دیگر تسهیلات ۵۰هزار میلیارد تومانی به بنگاه‌های اقتصادی که در شرایط کرونا نیروی کار خود را حفظ کرده‌اند اقدامی دیگر برای تحریک سمت عرضه اقتصاد بوده است. در این شرایط بانک‌ها به عنوان بازوی تامین منابع اقتصادی وارد عمل شدند و تکالیفی که دولت به عهده آنها قرار داد را جامه‌عمل پوشاندند. انتظار می‌رفت در این شرایط بانک‌هایی که منابع خود را با عقد قرض‌الحسنه از مردم جمع‌آوری کرده‌اند و تنها به‌صورت قرض‌الحسنه تسهیلات در اختیار مردم قرار می‌دهند، با کمبود منابع مواجه شوند و تسهیلات‌دهی خود را متوقف کنند. اما آمارهای بانک مهرایران در ۵ ماه نخست سال‌جاری حاکی از متوقف نشدن روال عادی تسهیلات‌دهی پس از شیوع ویروس کرونا است.
تعویق سه ماهه اقساط وام‌های قرض‌الحسنه بار مالی ۳ هزار و ۵۰۰ تا ۴ هزار میلیارد تومانی را برای این بانک ایجاد کرده بود. بخشی از این بار مالی یعنی در حدود ۸۰۰میلیارد تومان آن توسط مردم با پرداخت به موقع اقساط جبران شد. اما ۳ هزار میلیارد تومان آن باقی ماند که بانک‌مرکزی خط اعتباری هزار میلیارد تومانی را به این بانک اختصاص داد. از سوی دیگر به دلیل رونق در بازارهای موازی مانند دلار، طلا و بورس نیز خروج منابع از بانک‌ها محتمل شد، اما با این شرایط در ۵ ماه نخست سال‌جاری بانک مهرایران به ۹۷۵هزار نفر ۱۱۴هزار میلیارد ریال تسهیلات پرداخت کرده است.
آمارهای این بانک نشان می‌دهد از ابتدای تاسیس این بانک تا پایان مرداد ماه سال‌جاری، بیش از ۷میلیون و ۷۶۷هزار فقره تسهیلات به مبلغ ۶۹۵هزار میلیارد ریال پرداخت شده است. به عبارتی ۵/ ۱۲ درصد از کل تعداد تسهیلات پرداخت شده مربوط به ۵ ماه نخست سال‌جاری بوده است. نکته قابل‌توجه اینکه آمارهای این بانک نشان می‌دهد در ۵ ماه نخست سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته، منابع آن ۷۳ درصد رشد داشته است. افزایش بیش از ۷۰درصدی منابع بانک مهرایران به سبب جلب اعتماد مردم از سوی این بانک و تمایل آنها برای دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه بوده است. آمار نسبت مطالبات غیرجاری به تسهیلات این بانک نیز کمتر از یک درصد است. به عبارت دیگر، تقریبا تمام تسهیلات‌گیرندگان اقساط خود را به موقع پرداخت می‌کنند. نسبت مطالبات غیرجاری به تسهیلات کمتر از یک درصد به دو دلیل می‌تواند رخ دهد. نخست اینکه شناسایی مشتریان با دقت انجام شود؛ به‌طوری که قدرت پرداخت اقساط به‌درستی تعیین شده و اقساط متناسب با شرایط مشتری تنظیم شود. از سوی دیگر وثایق و ضامن‌ها نیز اعتبارسنجی شوند. در این شرایط وام‌دهی با ریسک کمتری انجام می‌شود. البته به دلیل اینکه تسهیلات قرض‌الحسنه کارمزد نهایتا ۴ درصدی دارد، در شرایط تورمی کشور بسیار به‌صرفه بوده و اغلب افراد این نوع تسهیلات را ترجیح می‌دهند. بانک مهرایران بیش از ۹ میلیون مشتری دارد که بیش از ۶۴۰ هزار نفر از آنها در ۵ماه نخست سال‌جاری به سپرده‌گذاران این بانک افزوده شده‌اند.
مسوولیت اجتماعی در زمان کرونا
پس از شیوع ویروس کرونا، نقش بانک‌ها برای بهبود شرایط کسب‌وکار پررنگ‌تر شده است. در دنیا بانک‌ها نقش نهادهای حمایتی را به عهده گرفته‌اند که از خانوارها و بنگاه‌های اقتصادی حمایت کنند.
بانک مهرایران نیز در راستای مسوولیت اجتماعی که بر عهده دارد، برنامه‌ریزی کرده تا تغییر رویکردی از اعطای تسهیلات بانکی از بحث معیشت به بحث اشتغالزایی داشته باشد. در سال‌های اخیر به دلیل وجود تحریم‌ها، سیاست‌ها به سمت حمایت از اشتغال خرد حرکت کرده است، بنابراین بانک مهر ایران نیز بخشی از وام‌های خود را به اشتغالزایی اختصاص داده است. البته در این راستا، بانک در واقع نقش تامین مالی بنگاه‌های کوچک را به عهده می‌گیرد و نهادهای مسوول مانند بنیاد برکت، وزارت کار و ... نقش شناسایی و نظارت بنگاه‌های نیازمند تسهیلات را بر عهده دارند. مشتری نیز وظیفه اجرای طرح را دارد. در این‌صورت بانک مهرایران یکی از سه ضلع مثلث اشتغالزایی را تشکیل می‌دهد که تامین مالی را بر عهده دارد. آمارها نشان می‌دهد در ۵ ماه نخست سال‌جاری بیش از ۶۱ هزار فقره تسهیلات در حوزه اشتغال و حمایت از کالای ایرانی پرداخت شده که در مجموع مبلغی بیش از ۶۵۰۰ میلیارد ریال را شامل می‌شود. این تسهیلات در راستای تفاهم‌نامه‌هایی بوده که بانک مهرایران با نهادهایی مانند بهزیستی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام خمینی(ره) و بنیاد برکت منعقد کرده است.
از دیگر اقداماتی که در راستای مسوولیت اجتماعی و اشتغالزایی در شرایط کرونا انجام شده، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است. این بانک در چارچوب تفاهم‌نامه‌ای با صندوق نوآوری و شکوفایی به کارکنان این دسته از شرکت‌ها تسهیلات پرداخت می‌کند. این تسهیلات به مبلغ ۳۰۰ میلیون ریال و با دوره بازپرداخت ۳۶ ماهه به متقاضیان پرداخت می‌شود. تاکنون ۱۴۰۰ نفر در قالب ۵۰۰ شرکت از تسهیلات بانک مهرایران بهره‌مند شده‌اند و مجموع تسهیلات پرداختی در این چارچوب به مبلغ ۵۰۰میلیارد ریال می‌رسد.
از سوی دیگر بانک مهرایران با چشم‌انداز «تلاش برای توسعه رفاه اجتماعی و دستیابی به جامعه توسعه‌یافته» برنامه‌های ایفای مسوولیت اجتماعی خود را در محورهای کاری هفت‌گانه افزایش معیشت و بهبود رفاه اجتماعی، اشتغالزایی، کارآفرینی و تحقق اقتصاد مقاومتی، ازدواج جوانان و اجرای سیاست‌های کلی جمعیت، محیط‌زیست و اولویت‌های ابلاغی رئیس‌جمهوری به وزیراقتصاد، توانمندسازی آموزشی و گسترش عدالت تحصیلی با اولویت مناطق محروم و بهداشت و درمان، ارتقای امنیت و کاهش آسیب‌های اجتماعی تدوین کرده و اجرا می‌کند.
از جمله اقدامات انجام‌شده در تحقق این محورهای هفت‌گانه می‌توان به احداث مدرسه و خانه بهداشت روستایی برای آسیب‌دیدگان در زلزله کرمانشاه، مشارکت در ساخت بیمارستان ۳۰۰ تخت‌خوابی بیماران اعصاب و روان، اعطای وام‌های سبز (غیرحضوری و بدون استفاده از فرم‌های کاغذی) قرض‌الحسنه به‌منظور حمایت از محیط‌زیست، ایجاد باشگاه خیرین با هدف هدایت نقدینگی خیرین برای رفع نیازهای جامعه، اجرای طرح سفیران سلامت به‌منظور پوشش بخشی از هزینه‌های درمان بیماران نیازمند از طریق تسهیلات ارزان، مشارکت در آزادسازی زندانیان جرائم غیرعمد و حمایت از اشتغال آنها به‌وسیله پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه و توزیع اقلام و وسایل آموزشی و بهداشتی در مناطق محروم کشور بوده است.
