بازی برد-برد
چالش‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت آب و برق کدام‌اند؟
اهمیت تامین آب به‌عنوان یک کالای با ارزش و یکی از نیازهای دیروز و امروز صنعت همواره دغدغه مدیران صنایع بزرگ از جمله شرکت فولاد مبارکه بوده است و از ابتدای راه‌اندازی رویکرد تصفیه و استفاده مجدد پساب‌ها در دستور کار شرکت فولاد مبارکه قرار داشته و با شدت گرفتن خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه بهینه‌سازی مصرف، تصفیه پساب و استفاده مجدد از آن افزایش تصاعدی داشته است.
رویکرد فولاد مبارکه در زمینه آب
- بهینه‌سازی و کاهش مصرف آب بر تن تولید محصول در فرآیندهای تولید
- افزایش بازچرخانی آب صنعتی با تکمیل تصفیه‌خانه‌های پساب صنعتی
- کاهش برداشت آب از رودخانه با تامین قسمتی از آب خام مورد نیاز شرکت از طریق جمع‌آوری، انتقال و تصفیه پساب شهرستان‌های پیرامونی
- ایفای مسوولیت اجتماعی در جهت بهبود سطح بهداشت و محیط زیست شهرستان‌های هم‌جوار و ذی‌نفعان حوزه رودخانه زاینده‌رود
با رویکرد کاهش برداشت و مصرف منابع و در راستای هدف کاهش و بهینه‌سازی مصرف آب در فرآیندهای تولیدی، خدماتی و پشتیبانی، شرکت فولاد مبارکه مطالعات، طرح‌ها و پروژه‌های فراوانی را برنامه‌ریزی و به اجرا درآورده است که این اقدامات باعث شده است به‌رغم افزایش تولید شرکت مقدار برداشت و مصرف آب در سال‌های اخیر روند کاهشی داشته و مصرف ویژه آب شرکت در پایان سال ۹۷ به کمتر از سه مترمکعب بر تن اسلب کاهش یابد.
از جمله اقدامات صورت‌پذیرفته در راستای استفاده بهینه از منابع آبی موجود و کاهش مصارف آب در فرآیندهای تولید عبارت‌اند از:
۱- استفاده از پساب‌های کم‌کیفیت خروجی برخی از فرآیندها برای خنک‌کاری سرباره، تختال و شست‌وشوی سایت صنعتی
۲- تکمیل و راه‌اندازی سیستم‌های نوین تصفیه در تصفیه‌خانه‌های پساب‌های صنعتی جهت تولید آب با کیفیت بالا برای فرآیندهای
خنک‌کاری
۳- تکمیل و بهره‌برداری از پروژه جمع‌آوری و انتقال پساب‌های شهری، شهرستان‌های منطقه پیرامونی (مبارکه، زرین‌شهر، چمگردان، زیباشهر، دیزیچه، ورنامخواست، سده لنجان و صفاییه) به منظور تامین بخشی از آب مورد نیاز شرکت
۴- جایگزینی گیاهان فضای سبز شرکت با گونه‌های کم‌مصرف
۵- تصفیه و بازچرخانی پساب‌های شرکت و استفاده مجدد از آن در فرآیندهای تولید
۶- بهسازی آب‌های گردشی در برج‌های خنک‌کاری شرکت
۷- نوسازی شبکه‌های انتقال و توزیع آب صنعتی و بهداشتی در سطح شرکت
۸- بازسازی برج‌های خنک کاری واحدهای نیروگاه و نوردگرم
۹- توسعه تصفیه‌خانه‌های پساب انسانی و صنعتی شرکت به منظور افزایش کیفیت پساب تصفیه‌شده و استفاده مجدد از آن
۱۰- انجام مطالعات اولیه کاهش تلفات آب در برج‌های خنک‌کاری و فرآیند احیای مستقیم
۱۱- اولویت بررسی و اجرای پیشنهادهای ویژه کاهش مصرف و بهینه‌سازی آب در سطح شرکت.
آب به عنوان سیال خنک‌کننده در فرآیندهای تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی از فرآیندهای شرکت فولاد مبارکه، تصفیه‌خانه‌های محلی احداث شده است که فرآیند و تجهیزات این تصفیه‌خانه‌ها متناسب با دبی آب گردشی، نوع و میزان آلاینده آب طراحی و اجرا شده است و دو وظیفه عمده را بر عهده دارد. اول اینکه آب با کیفیت مورد نیاز فرآیند تولید را تامین کند و با حذف آلاینده‌های آب باعث بهره‌وری بیشتر از آب در آن فرآیند و کاهش دمای آب جهت استفاده مجدد شده که این عملیات باعث صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب تازه می‌شود.
در راستای اهداف استراتژیک شرکت فولاد مبارکه مبنی بر تامین پایدار آب مورد نیاز و کاهش برداشت آب از رودخانه زاینده‌رود و همچنین در راستای مسوولیت‌های اجتماعی و بهبود شرایط زیست‌محیطی و بهداشتی شهرهای منطقه پیرامونی با همکاری سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان (آبفا) در سال ۱۳۹۲، قراردادهای ایجاد شبکه‌های جمع‌آوری، انتقال و تکمیل و ساخت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهرستان‌های مجاور (مبارکه و لنجان) به صورت مشترک به ارزش هفت‌هزار میلیارد ریال منعقد و اجرایی شود.
گام اول در این طرح، سرمایه‌گذاری برای ایجاد شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهری مبارکه، کرکوند، صفائیه، زیباشهر، دیزیچه، ورنامخواست، سده لنجان، زرین‌شهر، چمگردان، ساخت یا تکمیل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری و گام دوم طرح دریافت و انتقال پساب تصفیه‌خانه‌های شهری به تصفیه‌خانه آب فولاد مبارکه در ادامه گام سوم ساخت تصفیه‌خانه تکمیلی فاضلاب در شرکت فولاد مبارکه و انتقال آب صنعتی تولیدشده به شبکه توزیع آب صنعتی است.
با بهره‌برداری کامل از پروژه فوق جمعیتی بالغ بر ۳۵۰ هزار نفر در شهرهای پیرامون تحت پوشش سیستم جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب‌های شهری قرار می‌گیرند.
پس از تکمیل فاز اول طرح حدود ۳۵۰ مترمکعب بر ساعت فاضلاب بهداشتی از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری به فولاد مبارکه انتقال می‌یابد و در افق طرح این میزان به بیش از دو برابر افزایش می‌یابد.
چالش‌های پیش‌رو در زمینه سرمایه‌گذاری در تامین آب از محل فاضلاب شهری
۱- محدودیت منابع مالی شرکت‌های آبفا جهت تکمیل شبکه‌های جمع‌آوری پساب، تصفیه و بازچرخانی آن
۲- محدودیت‌های زیرساختی در حوزه ساخت تجهیزات یا مواد مورد نیاز فرآیندهای تصفیه پیشرفته آب و پساب
۳- نبود مشوق‌ها یا جذابیت‌های قانونی جهت جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه تصفیه و بازچرخانی فاضلاب
۴- استفاده‌های غیرقانونی از فاضلاب‌های تصفیه‌شده شهری جهت کشاورزی
۵- نوسانات شدید در کیفیت فاضلاب‌های شهری
چالش‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری صنعت برق
برق مهم‌ترین حامل انرژی در صنایع و به ویژه در صنعت فولاد مبارکه محسوب می‌شود و یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ در سطح کشور است.
شبکه برق فولاد با توجه به مصرف انرژی برق مورد نیاز در سطح ۴۰۰KV از شبکه سراسری تغذیه می‌شود که با توجه به اهمیت برق برای آن و حفظ پایداری حداقل شبکه داخلی دارای نیروگاه داخلی با ظرفیت نامی ۲۸۵MW است.
مجتمع فولاد مبارکه با توجه به انجام پروژه‌هایی در راستای افزایش ظرفیت خطوط تولید و توسعه‌های زیر سقف از زمان بهره‌برداری تاکنون ظرفیت تولید خود را از ۴/ ۲ میلیون تن به ۲/ ۷ میلیون تن افزایش داده که برای این منظور دیماند خرید برق از شبکه سراسری را از ۶۰۰ مگاوات به ۱۱۶۰ مگاوات افزایش داده است.
به منظور توزیع برق پایدار برای مصرف‌کنندگان نیاز به استفاده بهینه از ظرفیت پست‌های برق بود که به این منظور ترانس‌های جدید خریداری و نصب شد و زیرساخت‌های لازم برای این مهم به انجام رسید.
شرکت فولاد مبارکه جهت توزیع ۱۱۶۰ مگاوات برق مورد نیاز توسعه زیر سقف ۲/ ۷ میلیون تن پست‌های برق ۴۰۰ کیلوولت و ۶۳ کیلوولت شهید خرازی را احداث کرد.
چالش‌های پیش‌رو در زمینه سرمایه‌گذاری در صنعت تولید و توزیع برق و فرصت‌های ایجادشده
- افزایش هزینه حامل‌های انرژی
- مشخص نبودن رویکرد وزارت نیرو و نفت در زمینه تخصیص گاز به قیمت نیروگاهی به واحدهای خصوصی واقع در صنایع جهت تولید داخلی برق به‌منظور افزایش پایداری شبکه داخلی
- هزینه زیاد تولید برق نیروگاه‌های موجود
- محدودیت منابع مالی شرکت‌های خصوصی جهت ساخت نیروگاه‌های خصوصی
- نیاز به سرمایه‌گذاری در زمینه بومی‌سازی قطعات و تجهیزات تخصصی صنعت برق
- نیاز به به‌روزرسانی سیستم‌های یکپارچه مدیریت شبکه برق
