رییس انجمن برنج ایران مطرح کرد
بی‌برنامگی سیستم دولتی
***
انجمن برنج ایران در چه سالی و با چه اهدافی تشکیل شد؟
انجمن برنج ایران در سال ۱۳۷۹ تاسیس شد و اهداف مختلفی را پیگیری می‌کرد، اگر بخواهم به طور فهرست وار اهداف انجمن را اعلام کنم موارد زیر از مهم‌ترین‌ها است.
- جلب مشارکت مردمی در راستای کشاورزی پایدار در مناطق برنج‌کاری کشور، حمایت از تولیدکنندگان برنج و صاحبان صنایع جانبی وابسته
- نظارت بر عرضه صحیح محصولات تولیدی و ارائه پیشنهادات لازم در این مورد
- ایجاد ارتباط بین اعضا و تلاش و کوشش و ارائه راهکار در جهت ارتقای کیفی و کمی برنج
- برنامه‌ریزی افزایش تولید با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و فرآوری به کمک استفاده از شیوه‌های ترویجی
- اعتلای مسائل صنعتی و بازرگانی در عرصه ملی و بین‌الملل
- هماهنگی با سایر ارگان‌ها و نهادهای مربوطه در جهت انجام اهداف
- همکاری در شناسایی مسائل و مشکلات و پتانسیل‌ها و ارائه راهکارهای مناسب جهت افزایش میزان بهره‌وری کلیه عوامل موثر در افزایش تولید برنج
- اعلام مواضع و پیشنهادات در خصوص تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های مرتبط به برنج و صنایع تبدیلی و تکمیلی آن
- کمک به ایجاد تشکل‌های صنفی، صنعتی، بازرگانی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مرتبط با برنج
در این سال ها چه سیاست ها و اقداماتی انجام داده‌اید؟
در راستای دستیابی به اهداف انجمن، دفاتر پنج‌گانه‌ای تحت مدیریت انجمن برنج ایران شکل یافته است که عبارتند از دفتر تحقیق و آموزش و ترویج کشاورزی، دفتر روابط‌عمومی و امور بین‌الملل، دفتر امور صنعت، دفتر امور بازرگانی، دفتر نظارت و ارزشیابی و دفتر هماهنگی امور استان‌ها این دفاتر، براساس وظایف خود، اهداف انجمن را دنبال می‌کنند.
به عنوان مثال، دفتر امور بازرگانی، کارگروه تولید و تجارت را با عنوان دست‌اندرکاران بخش تولید و تجارت برنج شکل داده و مسائل و مشکلات برنج را از مرحله تولید تا عرضه به بازار بررسی کرده و راهکارهای برون‌رفت از این معضلات را به سازمان‌های مسوول دولتی و غیردولتی پیشنهاد می‌کند یا دفتر امور صنعت، کارگروه مکانیزاسیون برنج را تشکیل داده که با هماهنگی مرکز مکانیزاسیون کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی و نیز فعالان بخش صنعتی کشاورزی، به مسائل صنعتی برنج می‌پردازد و در این راستا، دفاتر با هماهنگی یکدیگر، همایش‌های ملی برنج کشور را برگزار کرده و به بحث و تبادل‌نظر در مسائل مربوط به برنج پرداخته و موانع عدم دستیابی به کلیه اهداف برنج را به چالش می‌کشند.
کشاورزان ما با چه مسائل و چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟
کشاورزان، بیشتر از بی‌برنامگی سیستم دولتی در برنامه‌ریزی‌‌های افزایش تولید، برنج، کاهش ضایعات و ساماندهی بازرگانی رنج می‌برند. همایش‌های ملی برنج کشور، در پایان هر همایش توصیه‌نامه‌ای تنظیم و به سازمان‌های دولتی تسلیم می‌کنند. حتی اگر به ۵۰ درصد توصیه‌های هفده همایش قبلی توجه و عنایت شده بود، بسیاری از معضلات برنج حل شده بود. مثال بارز، توصیه انجمن برنج ایران به ساماندهی مهار آب‌های سرگردان استان‌های شمالی کشور، جلوگیری از اتلاف این آب‌ها و سرازیر شدنشان به دریای خزر، ایجاد آب‌بندان‌های کوچک، احیای آب‌بندان‌های سنتی قدیمی و استفاده بهینه از آب بود. متاسفانه وزارت نیرو در دو دهه گذشته به این پیشنهاد بسیار ساده، بی‌توجهی کرده و وزارت کشاورزی نیز پیگیر قضیه نبوده و بدتر از آن، بحث خشکسالی‌های اخیر است، وزارت کشاورزی، در یک حرکت نسنجیده، کشت برنج را در ۱۴ استان ممنوع اعلام کرد، حال آنکه اعلام ممنوعیت هر کشتی، نیاز به مصوبه مجلس شورای اسلامی دارد.
جالب است بدانیم این حرکت نسنجیده، آن هم برای یک ششم سطح کشت برنج کشور که در چرخه تولید، سهم زیادی هم ندارند، توانست ضربه و زیان شدیدی به برنج‌کاران وارد کند.
یادمان باشد که بسیاری از سطوح کشت این ۱۴ استان، منابع آب‌های زیرزمینی را آماج قرار نداده بودند، بلکه از آب‌های سرگردان و آب‌های سطحی و رودخانه‌های فصلی، تغذیه می‌شدند. این حرکت منفی ضربتی را می‌شد، عاقلانه‌تر شکل داد و مثال‌های دیگر را می‌توان عنوان کرد.
وضعیت بازار برنج را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا قیمت برنج واقعی است؟
وضعیت این بازار خوب نیست و شرایط نامناسبی دارد، در مورد وضعیت آشفته بازار برنج باید اشاره کنم که بی‌برنامگی وزارت جهاد کشاورزی، فرصت خوبی ایجاد کرد. برای آشفتگی بازار واردات برنج، عدم امکان فروش برنج‌های مرغوب ایرانی و عدم حمایت منطقی از توسعه کشت ارقام پرمحصول برنج که کیفیتی به مراتب بالاتر از بیشتر برنج‌های وارداتی به کشور دارند سطح کشت و میزان تولید این ارقام را به حداقل رسانیده است.
حال آنکه متوسط تولید دو برابر این ارقام در مقایسه با ارقام محلی، می‌تواند کاهش تولید برنج را در ۱۴ استان دیگر جبران کند و باعث کاهش میزان واردات برنج‌های نامرغوب خارجی به داخل کشور شود و بازار قاچاق را نیز مهار کند. زمانی که تنظیم بازار محصولات کشاورزی، بر عهده وزارت بازرگانی بود، اعلام افزایش و جهش ناگهانی میزان مصرف سرانه برنج، حتی تا ۴۶ کیلوگرم باعث افزایش میزان واردات شد.
وزارت جهاد کشاورزی که باید حامی تولیدکنندگان باشد در این مورد حرکتی از خود نشان نداد. انجمن برنج ایران از همان آغاز متوسط مصرف سرانه را بین ۳۶-۳۷ کیلو اعلام کرد گوش شنوایی نبود تا سازمان بازرسی کل کشور در جلساتی که با نمایندگان حدود ۴۰ نهاد و ارگان دولتی، خصوصی و قانونگذاری برگزار کرد و پس از تحقیقات میدانی بسیار، میزان متوسط مصرف سرانه برنج را همان ۳۶-۳۷ کیلوی اعلام شده انجمن برنج ایران تشخیص داد.
به این ترتیب، سقف نیاز مصرفی برنج، حداکثر سه میلیون تن اعلام شد حالا نوبت وزارت جهاد کشاورزی بود که میزان تولید سالیانه را اعلام کند.
جالب است بدانید که سال‌هاست وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید سالانه برنج را بین ۱۰۰/ ۲ میلیون تن تا ۲۵۰/ ۲ میلیون تن اعلام می‌کند و هرگز، برای هیچ سازمان مسوول، این سوال پیش نیامده که با این همه هزینه و کارشناس و محقق، چرا میزان تولید برنج افزایش لاک‌پشتی دارد؟ سال‌های قبل که مساله خشکسالی مطرح نبود!
چرا نباید به این مساله ورود کرد؟ کافی است شما آماری بخواهید از وزارت کشاورزی، درصد افزایش تولید ده ساله را با بودجه هزینه شده در این راه تطابق دهید!برنج‌های خارجی چه سهمی از بازار دارند؟ آیا کیفیت آن ها مناسب است؟
همان‌طور‌که در سوال قبلی اشاره کردم وضعیت واردات برنج، نابسامان است. میزان تولید داخلی مشخص نیست! میزان مصرف هم مبهم است طبیعی است که میزان نیاز نیز مشخص نباشد. در عین حال، با وجود اینکه قانون مسوولیت تنظیم بازار محصولات کشاورزی را به وزارت جهاد کشاورزی واگذار کرده، همچنان وزارت بازرگانی، خود را مسوول این امر مهم دانسته و در آن دخالت می‌کند. وزارت جهاد کشاورزی، حتی گله‌ای نیز ندارد. یعنی معلوم نیست واقعا مسولیت تنظیم بازار با کدام نهاد یا ارگانی است؟ مساله خشکسالی و آن بخشنامه کذایی وزارت جهاد کشاورزی هم بهانه‌ای دست واردکنندگان برنج داده و سیل برنج‌های ارزان‌قیمت از کشورهای مختلف به سوی داخل جاری است البته در این میان افزایش نرخ ارز باعث شده که این آشفته بازار کمی مهار شود.
گرچه هنوز، حمایت منطقی و درستی از برنج‌های تولید داخلی نشده است و تولیدکننده برنج داخلی سردرگم است و نرخ‌ها مواج و برای اولین بار، دیده شده که بهای هر کیلو برنج ایرانی در یک تاریخ معین، نسبت به زمان مشابه به سال قبل خود، ارزان‌تر بود (آن هم در این شرایط جهش شدید نرخ‌های بازار)
آیا مزارع و کشاورزان ایرانی توان تامین کل نیاز برنج کشور را ندارند؟
به‌رغم ادعاهای بسیار و تدوین طرح‌های رنگارنگ خودکفایی، واقعیت تلخ این است که وزارت جهاد کشاورزی، نتوانسته در افزایش چشمگیر تولید برنج (حتی در سال‌های پرآبی) توفیقی داشته باشد. ضروری است، وزارت جهاد کشاورزی، یکبار و برای همیشه مساله طرح افزایش تولید برنج را فیصله بخشد. اولین طرح، در سال‌های اولیه دهه ۱۳۶۰ شمسی تدوین شد و ادامه یافت و هنوز هم طرح‌های رنگارنگ، در حال تدوین است، ولی آمار نشانگر این است که هیچ توفیقی در این مورد نداشته‌ایم و هنوز تا پایان خط، راه زیادی پیش روی داریم.
آیا برنج ایرانی به بازار کشورهای دیگر نیز صادر می شود؟
تولید برنج‌های داخلی، هنوز آنقدر نیست که بازار صادراتی داشته باشد. اما در معاملات تجاری بازرگانان ایرانی و کشورهای خلیج‌فارس، صادرات اندک ما به ازاء در برنج انجام می‌شود. می‌توان به شیخ‌نشین‌ها و کشور عربستان سعودی، در سطحی کم و با یک برنامه‌ریزی درست، بخشی ولو اندک و تنها در جهت معرفی، برنج‌های ایرانی را صادر کرد.
ارسال نظر