خنـک بمانیـد - ۱۲ مرداد ۹۱
به هم خوردن تعادل در مکانیسم‌های تنظیمی گرمای بدن، گرمازدگی نامیده می‌شود. تولید گرما در بدن به علت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارت ایجاد شده و باعث گرمازدگی می‌شود. گرمازدگی به دو دسته تقسیم می‌شود: الف) کلاسیک. ب) فعالیتی. فرم کلاسیک بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی، بیماری‌های مزمن، بیماری‌های روانی، معلولان، افراد چاق، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده‌اند، استفاده‌‌کنندگان از بعضی داروها (آرامبخش و خواب‌آور، آنتی کولینرژیک، آنتی هیستامین و داروهای مدر) پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق می‌افتد.
به هم خوردن تعادل در مکانیسم‌های تنظیمی گرمای بدن، گرمازدگی نامیده می‌شود. تولید گرما در بدن به علت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارت ایجاد شده و باعث گرمازدگی می‌شود. گرمازدگی به دو دسته تقسیم می‌شود: الف) کلاسیک. ب) فعالیتی. فرم کلاسیک بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی، بیماری‌های مزمن، بیماری‌های روانی، معلولان، افراد چاق، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده‌اند، استفاده‌‌کنندگان از بعضی داروها (آرامبخش و خواب‌آور، آنتی کولینرژیک، آنتی هیستامین و داروهای مدر) پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق می‌افتد. فرم فعالیتی در سنین پایین‌تر و به دنبال فعالیت‌ها و ورزش‌های سنگین در آب و هوای گرم (مانند کسانی که مسافت زیادی می‌دوند، بازیکنان فوتبال) و در شرایط کمبود آب بدن (دهیدراتاسیون) اتفاق می‌افتد. به طور کلی گرمازدگی در بالای 50 سال و بیشتر در فصول گرم و مرطوب اتفاق می‌افتد که دمای مرکزی بدن به بیش از 40 درجه سانتیگراد می‌رسد.
افراد مستعد گرمازدگی شامل کودکان، سالمندان، بیماران مزمن قلبی، دیابتی و مبتلایان به نارسایی کلیه و مبتلایان برخی بیماری‌های پوستی که با اختلالات غدد عروقی مواجه هستند و افرادی با سابقه مصرف داروهای ضد افسردگی، پارکینسون و پرفشاری خون را دارند در ساعات اوج گرما (ساعت ۱۰ تا ۱۶) از منزل خارج نشوند. در صورت قرارگیری فرد در محیط گرم، سیستم تنظیم درجه حرارت بدن از کار می‌افتد که این وضعیت در محیط‌های گرم و مرطوب و فعالیت‌های بدنی شدید تشدید می‌شود. با افزایش درجه حرارت بدن برای جبران، تعریق بیشتر شده و متعاقب آن جریان خون به سمت نواحی سطحی بدن (پوست) افزایش می‌یابد. از عوارض تعریق شدید از دست دادن مقادیر فراوان مایعات بدن به همراه نمک است.
از علائم گرمازدگی افزایش دمای مرکزی بدن، خشکی پوست، افزایش تعداد تنفس، حالت گیجی و در نهایت عدم هوشیاری است، گاهی شدت گرما به حدی است که فرد از فرط گرمازدگی وارد خستگی گرمایی می‌شود. احتمال بروز گرمازدگی در محیط گرم و مرطوب بیشتر است. در این حالت، پوست برافروخته و حتی بی‌رنگ و رنگ پریده و گاهی تیره می‌شود و سردرد و در موارد شدیدتر گرفتگی و درد شدید عضلات، اختلال در ذهن و تکلم، پرخاشگری، خواب آلودگی، گیجی، کاهش و سستی عکس‌العمل تشنج و در بدترین شرایط کما و مرگ بروز می‌کند. از سوی دیگر، علائمی مانند پوست خشک و داغ، تهوع یا استفراغ، سنکوپ، تشنج، اختلالات ریتم قلب، اختلال تکلم، افت فشار خون (به دلیل دهیدراسیون و اتساع عروق محیطی)، نبض ضعیف، هذیان، کاهش حجم ادرار و در موارد پیشرفته عدم هوشیاری شود که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می‌تواند کشنده باشد.
گرما نخورید
در نخستین اقدام برای کمک به فرد گرمازده باید سریعا او را از محیط گرم خارج کرد و در وضعیت پشت خواباند. سپس با پارچه‌ای مرطوب یا کیسه یخ، گرم‌ترین نواحی (چین‌های بدن) نظیر گردن، کشاله ران، زیر بغل و پشت زانو خنک نگه داشته شود. فرد گرمازده به علت تعریق، مایعات فراوانی را از دست می‌دهد و غلظت خون فرد گرمازده افزایش می‌یابد، بنابراین خون‌رسانی به قلب و مغز دچار اختلال می‌شود در این شرایط بالا نگه داشتن پاها توصیه می‌شود. چنانچه فرد گرمازده با کرامپ‌های عضلانی، هوشیار و قادر به تحمل مصرف مایعات است می‌توان مایعات خنک را به او خوراند و به جبران نمک از دست رفته یک قاشق چایخوری نمک به یک لیتر آب (معادل 4 لیوان) اضافه و در صورت امکان به این محلول اندکی مواد شیرین افزوده شود. در صورت عدم توانایی نوشیدن مایعات توسط فرد گرمازده انتقال وی به یک مرکز درمانی الزامی‌است، برای افراد گرمازده استراحت 24 ساعته توصیه می‌شود.
چه لباسی بپوشیم؟
توصیه می‌شود لباس‌های خنک، نخی و پنبه‌ای نازک و به رنگ روشن که امکان تبادل هوا فراهم شود پوشیده شود به این ترتیب با تبخیر مناسب از بروز گرمازدگی جلوگیری می‌شود.
چه غذایی بخوریم؟
در هوای گرم از خوردن غذای چرب و سنگین خودداری شود، افرادی که ناگزیر به فعالیت‌های ورزشی در هوای گرم هستند باید برای سازگاری بدن از نرمش‌های سبک آغاز کنند و فعالیت‌های ورزشی سنگین را به ابتدای صبح یا عصر موکول کنند.
شربتی برای خنک ماندن
با چکاندن چند قطره آبلیمو در آب آشامیدنی و مقدار کمی نمک، ترکیب مناسبی به دست می‌آید که می‌تواند کمک زیادی به پیشگیری از بروز گرمازدگی باشد و خودداری از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم خورشید و استفاده از مایعات به میزان قابل توجه از جمله توصیه‌های مقابله با گرمازدگی است که باید جدی گرفته شود.
خوردن این خوراکی‌ها ممنوع !
به دنبال گرم شدن هوا به دلیل نزدیکی به فصل تابستان، بساط فروش شربت، آبمیوه، آب زرشک، لواشک و انواع آلوچه در کنار برخی خیابان‌ها پهن می‌شود. اگر در این میان از عرضه غیربهداشتی این گونه مواد در معابر عمومی بگذریم، پشه‌ها، مگس‌ها و انواع حشرات موذی را دور این سفره تابستانه می‌بینیم که سلامت افراد را تهدید می‌کنند. به احتمال زیاد همه شما آب زرشک یا آب آلبالویی که دستفروشان در لیوان‌های شیشه‌ای بزرگ محتوی یخ در گرمای عطش‌آور تابستان به دست افراد می‌دهند را دیده‌اید؟ آیا به لیوان آنها توجه کرده‌اید؟ این لیوان‌ها نه تنها در طول روز در معرض گرد و خاک و حشرات موذی هستند بلکه بعد از هر بار مصرف با دست‌های آلوده دستفروشانی که خود نیز امکان شستن دست‌هایشان را ندارند تنها در یک ظرف آب شسته می‌شوند که نه تنها این آب، آنها را تمیز نکرده بلکه آنها را به عوامل میکروبی بیشتری آلوده می‌کند. از طرفی دیگر به مواد تشکیل‌دهنده این نوشیدنی‌های غیربهداشتی توجه کرده‌اید؟ اگرچه این نوع نوشیدنی‌ها از ارزش تغذیه‌ای بالایی برخوردارند و به رفع عطش و خستگی شما کمک می‌کنند اما از آن جایی که هیچ نظارتی به شیوه عرضه آنها وجود ندارد گاهی مشاهده می‌شود که انواع رنگ‌ها با مقادیر زیادی نمک در تهیه آنها به کار می‌رود یا از یخ‌های آلوده و چندبار مصرف در هنگام عرضه آنها استفاده می‌شود که صددرصد برای سلامت مصرف‌کننده خطرآفرین هستند و در یک کلام باید جدا از مصرف آنها خودداری کرد.
این لواشک های هوس‌انگیز
موضوع دیگر، لواشک‌های قرمز و خوش‌رنگی می‌باشند که این روزها در اماکن تفریحی در زیر نور لامپ‌‌ها رنگ و لعاب بیشتری پیدا کرده و هوس‌انگیزتر می‌شوند. آیا پیش از این که وسوسه شوید و آنها را خریداری کنید، درباره سلامت آنها کمی تامل کرده‌اید؟ اگرچه لواشک‌ها به نظر ترش و خوشمزه می‌آیند و خواص غذایی آنها به میوه‌هایی که از آنها تشکیل شده، نزدیک‌تر است؛ اما اگر در تهیه و عرضه این خوراکی هم اصول بهداشتی رعایت نشود، صددرصد خطرآفرین می‌شوند. همچنین دقت داشته باشید رنگ‌هایی که گاهی با برس یا قلم‌مو به لواشک‌ها زده تا براق و زیبا شوند، بدون هیچ نظارتی استفاده می‌شوند. حتی بر فرض خوراکی و بی‌ضرر بودن این رنگ‌ها به طور قطع باید محدودیتی در میزان مصرف آنها وجود داشته باشد. از سوی دیگر شاید به نظر برسد آلوهای ترش، اوضاع بهتری از لواشک‌ها دارند؛ اما اغلب آنها هم نشسته بوده و به مقدار زیادی به رنگ و نمک و مواد اسیدی آغشته شده‌اند و به صورت باز و بدون بسته‌بندی در معرض آلودگی‌های محیطی به همراه مهمانانی ناخوانده به فروش می‌رسند که بهتر است برای حفظ سلامت‌تان از مصرف آنها هم اجتناب کنید.
هشدار
با این حال اگر رنگ و جذابیت این خوراکی‌ها، افراد را به مصرف آنها وسوسه کند باید بدانید که احتمال ابتلای مصرف‌کنندگان به اسهال و استفراغ بالا می‌رود که بسته به قدرت مقاومت بدن از 2تا 8 ساعت پس از مصرف رخ می‌دهد. بیماری‌های میکروبی، اسهال‌های خونی، حصبه و حتی گاهی عامل بیماری شبه وبا نیز ممکن است از طریق این محصولات غیربهداشتی منتقل شود. بنابراین بهتر است این محصولات را در قالب بسته‌بندی‌های بهداشتی که تحت نظارت وزارت بهداشت می‌باشند، تهیه کنید.
افراد مستعد گرمازدگی شامل کودکان، سالمندان، بیماران مزمن قلبی، دیابتی و مبتلایان به نارسایی کلیه و مبتلایان برخی بیماری‌های پوستی که با اختلالات غدد عروقی مواجه هستند و افرادی با سابقه مصرف داروهای ضد افسردگی، پارکینسون و پرفشاری خون را دارند در ساعات اوج گرما (ساعت ۱۰ تا ۱۶) از منزل خارج نشوند. در صورت قرارگیری فرد در محیط گرم، سیستم تنظیم درجه حرارت بدن از کار می‌افتد که این وضعیت در محیط‌های گرم و مرطوب و فعالیت‌های بدنی شدید تشدید می‌شود. با افزایش درجه حرارت بدن برای جبران، تعریق بیشتر شده و متعاقب آن جریان خون به سمت نواحی سطحی بدن (پوست) افزایش می‌یابد. از عوارض تعریق شدید از دست دادن مقادیر فراوان مایعات بدن به همراه نمک است.
از علائم گرمازدگی افزایش دمای مرکزی بدن، خشکی پوست، افزایش تعداد تنفس، حالت گیجی و در نهایت عدم هوشیاری است، گاهی شدت گرما به حدی است که فرد از فرط گرمازدگی وارد خستگی گرمایی می‌شود. احتمال بروز گرمازدگی در محیط گرم و مرطوب بیشتر است. در این حالت، پوست برافروخته و حتی بی‌رنگ و رنگ پریده و گاهی تیره می‌شود و سردرد و در موارد شدیدتر گرفتگی و درد شدید عضلات، اختلال در ذهن و تکلم، پرخاشگری، خواب آلودگی، گیجی، کاهش و سستی عکس‌العمل تشنج و در بدترین شرایط کما و مرگ بروز می‌کند. از سوی دیگر، علائمی مانند پوست خشک و داغ، تهوع یا استفراغ، سنکوپ، تشنج، اختلالات ریتم قلب، اختلال تکلم، افت فشار خون (به دلیل دهیدراسیون و اتساع عروق محیطی)، نبض ضعیف، هذیان، کاهش حجم ادرار و در موارد پیشرفته عدم هوشیاری شود که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می‌تواند کشنده باشد.
گرما نخورید
در نخستین اقدام برای کمک به فرد گرمازده باید سریعا او را از محیط گرم خارج کرد و در وضعیت پشت خواباند. سپس با پارچه‌ای مرطوب یا کیسه یخ، گرم‌ترین نواحی (چین‌های بدن) نظیر گردن، کشاله ران، زیر بغل و پشت زانو خنک نگه داشته شود. فرد گرمازده به علت تعریق، مایعات فراوانی را از دست می‌دهد و غلظت خون فرد گرمازده افزایش می‌یابد، بنابراین خون‌رسانی به قلب و مغز دچار اختلال می‌شود در این شرایط بالا نگه داشتن پاها توصیه می‌شود. چنانچه فرد گرمازده با کرامپ‌های عضلانی، هوشیار و قادر به تحمل مصرف مایعات است می‌توان مایعات خنک را به او خوراند و به جبران نمک از دست رفته یک قاشق چایخوری نمک به یک لیتر آب (معادل 4 لیوان) اضافه و در صورت امکان به این محلول اندکی مواد شیرین افزوده شود. در صورت عدم توانایی نوشیدن مایعات توسط فرد گرمازده انتقال وی به یک مرکز درمانی الزامی‌است، برای افراد گرمازده استراحت 24 ساعته توصیه می‌شود.
چه لباسی بپوشیم؟
توصیه می‌شود لباس‌های خنک، نخی و پنبه‌ای نازک و به رنگ روشن که امکان تبادل هوا فراهم شود پوشیده شود به این ترتیب با تبخیر مناسب از بروز گرمازدگی جلوگیری می‌شود.
چه غذایی بخوریم؟
در هوای گرم از خوردن غذای چرب و سنگین خودداری شود، افرادی که ناگزیر به فعالیت‌های ورزشی در هوای گرم هستند باید برای سازگاری بدن از نرمش‌های سبک آغاز کنند و فعالیت‌های ورزشی سنگین را به ابتدای صبح یا عصر موکول کنند.
شربتی برای خنک ماندن
با چکاندن چند قطره آبلیمو در آب آشامیدنی و مقدار کمی نمک، ترکیب مناسبی به دست می‌آید که می‌تواند کمک زیادی به پیشگیری از بروز گرمازدگی باشد و خودداری از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم خورشید و استفاده از مایعات به میزان قابل توجه از جمله توصیه‌های مقابله با گرمازدگی است که باید جدی گرفته شود.
خوردن این خوراکی‌ها ممنوع !
به دنبال گرم شدن هوا به دلیل نزدیکی به فصل تابستان، بساط فروش شربت، آبمیوه، آب زرشک، لواشک و انواع آلوچه در کنار برخی خیابان‌ها پهن می‌شود. اگر در این میان از عرضه غیربهداشتی این گونه مواد در معابر عمومی بگذریم، پشه‌ها، مگس‌ها و انواع حشرات موذی را دور این سفره تابستانه می‌بینیم که سلامت افراد را تهدید می‌کنند. به احتمال زیاد همه شما آب زرشک یا آب آلبالویی که دستفروشان در لیوان‌های شیشه‌ای بزرگ محتوی یخ در گرمای عطش‌آور تابستان به دست افراد می‌دهند را دیده‌اید؟ آیا به لیوان آنها توجه کرده‌اید؟ این لیوان‌ها نه تنها در طول روز در معرض گرد و خاک و حشرات موذی هستند بلکه بعد از هر بار مصرف با دست‌های آلوده دستفروشانی که خود نیز امکان شستن دست‌هایشان را ندارند تنها در یک ظرف آب شسته می‌شوند که نه تنها این آب، آنها را تمیز نکرده بلکه آنها را به عوامل میکروبی بیشتری آلوده می‌کند. از طرفی دیگر به مواد تشکیل‌دهنده این نوشیدنی‌های غیربهداشتی توجه کرده‌اید؟ اگرچه این نوع نوشیدنی‌ها از ارزش تغذیه‌ای بالایی برخوردارند و به رفع عطش و خستگی شما کمک می‌کنند اما از آن جایی که هیچ نظارتی به شیوه عرضه آنها وجود ندارد گاهی مشاهده می‌شود که انواع رنگ‌ها با مقادیر زیادی نمک در تهیه آنها به کار می‌رود یا از یخ‌های آلوده و چندبار مصرف در هنگام عرضه آنها استفاده می‌شود که صددرصد برای سلامت مصرف‌کننده خطرآفرین هستند و در یک کلام باید جدا از مصرف آنها خودداری کرد.
این لواشک های هوس‌انگیز
موضوع دیگر، لواشک‌های قرمز و خوش‌رنگی می‌باشند که این روزها در اماکن تفریحی در زیر نور لامپ‌‌ها رنگ و لعاب بیشتری پیدا کرده و هوس‌انگیزتر می‌شوند. آیا پیش از این که وسوسه شوید و آنها را خریداری کنید، درباره سلامت آنها کمی تامل کرده‌اید؟ اگرچه لواشک‌ها به نظر ترش و خوشمزه می‌آیند و خواص غذایی آنها به میوه‌هایی که از آنها تشکیل شده، نزدیک‌تر است؛ اما اگر در تهیه و عرضه این خوراکی هم اصول بهداشتی رعایت نشود، صددرصد خطرآفرین می‌شوند. همچنین دقت داشته باشید رنگ‌هایی که گاهی با برس یا قلم‌مو به لواشک‌ها زده تا براق و زیبا شوند، بدون هیچ نظارتی استفاده می‌شوند. حتی بر فرض خوراکی و بی‌ضرر بودن این رنگ‌ها به طور قطع باید محدودیتی در میزان مصرف آنها وجود داشته باشد. از سوی دیگر شاید به نظر برسد آلوهای ترش، اوضاع بهتری از لواشک‌ها دارند؛ اما اغلب آنها هم نشسته بوده و به مقدار زیادی به رنگ و نمک و مواد اسیدی آغشته شده‌اند و به صورت باز و بدون بسته‌بندی در معرض آلودگی‌های محیطی به همراه مهمانانی ناخوانده به فروش می‌رسند که بهتر است برای حفظ سلامت‌تان از مصرف آنها هم اجتناب کنید.
هشدار
با این حال اگر رنگ و جذابیت این خوراکی‌ها، افراد را به مصرف آنها وسوسه کند باید بدانید که احتمال ابتلای مصرف‌کنندگان به اسهال و استفراغ بالا می‌رود که بسته به قدرت مقاومت بدن از 2تا 8 ساعت پس از مصرف رخ می‌دهد. بیماری‌های میکروبی، اسهال‌های خونی، حصبه و حتی گاهی عامل بیماری شبه وبا نیز ممکن است از طریق این محصولات غیربهداشتی منتقل شود. بنابراین بهتر است این محصولات را در قالب بسته‌بندی‌های بهداشتی که تحت نظارت وزارت بهداشت می‌باشند، تهیه کنید.
ارسال نظر