از ریسکی که کردم راضی هستم - ۲۶ مرداد ۹۱
هرچه می‌گذرد تعداد افراد صاحب نام سینما و تلویزیون که وسوسه تولید اثری برای رسانه خانگی به سراغشان می‌آید، بیشتر می‌شود. بیژن بیرنگ یکی از این افراد است. او که سال‌ها تهیه‌کننده و کارگردان پربیننده‌ترین و خاطره‌انگیزترین مجموعه‌های تلویزیونی نظیر «خانه سبز» بوده با ساخت مجموعه «شام ایرانی» برای رسانه خانگی پا به این عرصه گذاشت. مجموعه‌ای که حرف و حدیث‌های زیادی را به همراه داشت. از ماجرای دلایل ساختش بگیر تا نحوه پخش شدن آن و حتی ادامه ساختش. همین ماجراها و جایگاه ویژه بیرنگ در دنیای رسانه و فیلمسازی باعث شد برای این پرونده به سراغش برویم.

چرا تصمیم گرفتید مجموعه «شام ایرانی» را برای عرضه در شبکه نمایش خانگی تولید کنید؟
این پیشنهادی بود که از طرف موسسه سینما ۲۴ به ما داده شد، در واقع آنها ایده اولیه کار را به ما دادند و ما روی آن فکر کردیم، کار کردیم و آماده اش کردیم. بعد هم که برای گرفتن مجوز به وزارت ارشاد داده شد و خب خوشبختانه مورد قبول واقع شد.
یعنی هیچ صحبتی برای پخش آن از صدا و سینما نشد؟
خیر، از ابتدا هم قرار بر این بود که این مجموعه برای توزیع در شبکه خانگی ساخته شود و هیچ صحبتی از پخش آن از صدا و سیما در میان نبود.
از اینکه مجموعه‌تان گرفتار بازار قاچاق شود یا نسخه‌های جعلی آن عرضه شود، نترسیدید؟
همین الان هم این اتفاق برای ما افتاده است، یعنی میزان فروش ما هیچ تناسبی با تعداد افرادی که این مجموعه را چه در ایران، چه در خارج ایران دیده‌اند، ندارد که این نشان می‌دهد یا سی‌دی‌ها دست به دست چرخیده‌اند، یا افرادی آنها را کپی کرده‌اند یا در برخی مراکز نسخه‌های جعلی آن به جای نسخه اصلی فروخته شده است، همه اینها به هر حال ضربه زننده است.
برای جلوگیری از کپی غیرقانونی آن راهی اندیشیده بودید؟
در واقع کار خاصی نمی‌شود کرد، جز اینکه خودمان به خودمان احترام بگذاریم و از مردم توقع داشته باشیم که حقوق مادی افرادی را که برای این مجموعه‌ها و آثار هنری سرمایه‌گذاری می‌کنند، رعایت کنند. همان‌طوری که ما به اقشار مختلف احترام می‌گذاریم و سعی می‌کنیم با سرمایه شان درست ارتباط برقرار کنیم. اگر کالایی برای فروش دارند بخریم و اگر قرار است کالایی از آنها اجاره کنیم این کار را می‌کنیم.
رعایت نکردن قانون کپی رایت درست مثل رفتن به خانه مردم و پول برداشتن می‌ماند تنها تفاوتش این است که برای کار فرهنگی لفظ دزدی به کار نمی‌رود.
زمانی که تصمیم گرفتید این مجموعه را برای رسانه خانگی تولید کنید تصوری هم از اینکه مخاطب با آن ارتباط برقرار کند یا نه داشتید؟
ما قبل از شروع تحقیقات لازم را انجام داده بودیم و با بسیاری از دوستان تهیه‌کننده که قبلا در این شبکه سرمایه‌گذاری کرده بودند، مشورت کردیم ولی خب طبیعتا هر کار فرهنگی که قرار است انجام گیرد با یک ریسکی مواجه است که ما این این ریسک را پذیرفتیم.
حالا که در این مدیوم قرار گرفته‌اید حجم تماشاگران شبکه خانگی را نسبت به سایر رسانه‌ها (سینما، تلویزیون) چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من تصورم این است که تماشاگر شبکه خانگی کم نیست و می‌تواند زیاد باشد، به شرطی که تبلیغ و اطلاع رسانی مناسب صورت گیرد و باز هم این نکته مهم که به حقوق هم احترام بگذاریم.
به هر حال آمار نشان می‌دهد که محصولات نمایش خانگی می‌تواند فروش خیلی خوبی داشته باشد به شرطی که کیفیت لازم را داشته باشد و ما تلاش کردیم تا مجموعه «شام ایرانی» کیفیت مطلوب داشته باشد تا هم به مردم احترام بگذاریم و هم فروش بالایی داشته باشیم.
وقفه‌ای که در انتشار مجموعه «شام ایرانی» افتاد به چه دلیل بود؟ مگر مجوز توزیع آن از قبل به شما داده نشده بود؟
صدور مجوز برای هر اثر هنری از شرایط سیاسی و اقتصادی جامعه تبعت می‌کند که این شرایط در جامعه ما ثابت نیست و در زمان‌های مختلف، متفاوت است. ما قبل از توزیع «شام ایرانی» این وقفه‌ای را که در انتشار مجموعه پیش آمد پیش‌بینی نمی‌کردیم و اصلا احتمالش را هم نمی‌دادیم. قرار بر این بود که قبل از ماه رمضان این مجموعه به بازار بیاید و توقفی در تولید نداشته باشیم، اما بعد از پخش سری اول آن ما با مشکلاتی مواجه شدیم که ترجیح دادیم مدتی صبر کنیم و ببینیم که چه اتفاقاتی می‌افتد و شرایط پخش به چه گونه‌ای می‌شود و گرنه هر دو سری این مجموعه از سال گذشته آماده توزیع بود.
با توجه به اینکه مدتی است از انتشار «شام ایرانی» می‌گذرد از اینکه تصمیم گرفتید این مجموعه را برای پخش در شبکه خانگی بسازید، راضی هستید؟
بله راضی هستم چون در زمانی که ما با تهاجم فرهنگی ماهواره روبه‌رو هستیم و حجم برنامه‌های تلویزیونی بالا است محصولات شبکه خانگی این حسن را دارد که ساعت دیدنشان در دست خود مخاطب است و او ناچار نیست به‌طور مثال برای دیدن «شام ایرانی» فیلم یا سریالی را که دارد از تلویزیون پخش می‌شود از دست بدهد. ولی خب طبیعتا مشکلاتی هم دارد؛ محصولات این شبکه مثل فیلم‌های سینمایی می‌ماند چون مخاطب باید برای دیدن آنها مبلغی را هزینه کند، لازم است کیفیت آنها بالاتر از آثاری باشد که از تلویزیون پخش می‌شوند. در واقع انتظار مخاطب هم همین است، مثلا اگر قرار بود ما این مجموعه را برای تلویزیون آماده کنیم لازم نبود تمام افراد از چهره‌های شناخته شده انتخاب شوند یا این همه وسواس در مراحل مختلف کار داشته باشیم.