ارضای حس خوشایند ارزان خری ایرانی!
مریم سلطان‌زاده
خیلی‌ها هستند که خریدشان را به تاریخ حراج فروشگاه‌ها منوط می‌کنند. خب حق هم دارند، پیراهنی را که تمام سال مثلا ۱۵۰ هزار تومان قیمت دارد، در روزهای حراج می‌شود حتی ۷۵ هزار تومان هم خریداری کرد. همین می‌شود که خیلی‌ها منتظرند، منتظر آن شبرنگ با علامت % هستند تا خرید شش ماهشان را بکنند. با تغییر فصل، بازار حراجی‌ها داغ می‌شود. اغلب از ۲۰ درصد شروع می‌کنند و برخی اوقات تا ۹۰ درصد هم می‌رسد. این تخفیف‌ها به طور معمول شامل لباس‌هایی می‌شود که مناسب فصل نیست. البته برخی از این لباس‌ها تولیدات یک یا حتی دوسال قبل برند است که هنوز تعدادی از آنها در فروشگاه‌ها باقی مانده است. برخی افراد حراجی‌ها را سیاه‌بازی فروشندگان می‌دانند و فکر می‌کنند اگر جنسی که تا پیش از این حدود ۱۵۰ هزارتومان قیمت‌گذاری شده بود حالا پس از حراج ۱۰۰ هزار تومان شده است، فروشنده از سود چشمگیر خود چشم‌پوشی کرده است. به همین دلیل این افراد کمتر به حراجی‌ها اعتماد می‌کنند، چرا که هنوز پاسخ این پرسش را نیافته‌اند که مگر می‌شود فقط به بهانه پایان فصل، جنسی را با ضرر فروخت یا از سود چشمگیر آن چشم‌پوشی کرد؟!
این افراد با این طرز تفکر البته بازنده هم نیستند، اما طرز فکرشان شاید خوشایند طرفداران سینه چاک حراج‌ها نباشد. مدافعان حراج همیشه چشمشان دنبال برندهاست و اینکه چه زمانی اجناس را حراج می‌کنند یا اینکه اگر برندی حراج ندارد، کدام فروشگاه است که اجناسش را کمتر از قیمت می‌فروشد. تب این مدافعان تند است. آنها خود را همیشه برنده ماجرای حراج می‌دانند و با آب و تاب تعریف می‌کنند که فلان لباس را که آرزوی پوشیدنش را داشتند، بالاخره در فلان حراجی به قیمتی باورنکردنی خریده‌اند. اینها همان کسانی هستند که پشت در بسته فروشگاه فلان برند از صبح زود صف می‌کشند و ناراحت نمی‌شوند اگر یک روزشان را صرف خرید از حراجی کنند.
در تهران از این صف‌های عریض و طویل که آدم‌های مشتاق حراج تشکیل داده‌اند، کم نیست. آنها که از اوایل صبح، مشتاقانه در یک خط مستقیم پشت سر هم می‌ایستند تا وقتی ازدحام جمعیت زیاد شد آنها جزو نفرات اولی باشند که وارد فروشگاه می‌شوند و دست روی بهترین اجناس با مناسب‌ترین قیمت می‌گذارند. اینها تردید را کنار گذاشته و ایمان آورده‌اند که خرید از حراجی همیشه به نفعشان است.

حراج استاندارد
کاری به دودل‌ها و مردد‌ها نداریم، درباره بدبین‌ها یا آنها که حراجی را کلاه سر مردم گذاشتن می‌دانند یا آنها که همیشه دخلشان از خرجشان کمتر است و پول و حوصله‌ای برای پرداختن به این موضوعات ندارند، حرف نمی‌زنیم. از یک حراجی استاندارد می‌گوییم که نه قصدش فریب مردم است و نه خرید کردن از آن به ضرر مشتری‌ها.
با اینکه در بیشتر مغازه‌ها می‌نویسند چانه بی‌چانه اما همان‌طور که می‌دانید شیرینی معامله در فرهنگ ما چانه زدن و تخفیف گرفتن است. در فروشگاه‌ها هنگامی که فروش عادی برپا است و اجناس، متناسب با فصل عرضه شده، چانه زدن و تخفیف گرفتن کار سختی است. فروشنده حاضر به پایین آوردن قیمت نیست، او حتی هزار تومان تخفیف دادن را به ضرر خود می‌داند. فروشنده حرفش این است که مشتری نباید راضی به متضرر شدن مغازه‌دار شود و بر سر قیمتی که کاملا منصفانه است، چانه بزند.
حراجی بدون چانه
اما برخی مشتریان به عادتی که از سال‌ها قبل وجود داشته چانه زدن را حق خود می‌داند و یک کلام بودن مغازه‌دار را بر بی‌توجهی او به حقوق مشتری حمل می‌کند. پس یا خسته و دمق از مغازه بیرون می‌رود و قید خرید را می‌زند یا می‌ماند و دل‌چرکین خرید می‌کند.
اما در حراجی‌ها این حس کمتر به سراغ افراد می‌آید و کمتر کسی دست خالی می‌ماند. در حراجی‌ها بدون اینکه جر و بحثی بین فروشنده و مشتری اتفاق بیفتد، جنس مورد نظر با تخفیفی چشمگیر فروخته می‌شود. همین است که افراد در حراجی‌ها حس برنده بودن دارند و دیگر به این فکر نمی‌کنند با اینکه تخفیف گرفته‌اند، ممکن است کالای مورد نظر را با قیمتی بالاتر از قیمت بازار خریده باشند.
همین حس خوشایند ناشی از ارزان خریدن کالاها است که حراجی‌ها را پرطرفدار کرده است تا آنجا که در تهران- که رتبه نخست در تشکیل حراجی‌ها و تخفیف خوردن برندها را دارد- هر روز حراجی تازه‌ای برپا می‌شود و حتی طرفداران حراج از شهرستان‌ها نیز به پایتخت می‌آیند. یک روز «زارا»، روز دیگر «آدیداس»، فردا «نایک»، «مانگو»، «بنتون»، «تامی» و این داستان ادامه دارد...
البته این به آن معنی نیست هر که به حراجی بیاید حتما چیزی می‌خرد، چون حتی طرفداران این نوع بازارها نیز در ذهن خود قیمت‌ها را سبک و سنگین می‌کنند و اگر کالایی ارزش قیمت تعیین شده را نداشته باشد از خریدش صرف‌نظر می‌کنند، اما موضوع این است که همچنان گروه زیادی از مردم بر این باورند که خرید از حراجی به نفعشان تمام می‌شود، همان موضوعی که بقای حراجی‌ها و فروش‌های فوق‌العاده را تضمین می‌کند.
شلوغی آزاردهنده در فروشگاه‌های برند
با این حال حراجی‌های استاندارد هم با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند. فارغ از واقعی بودن یا نبودن قیمت‌ها در حراجی، نکته آزاردهنده به‌ویژه در فروشگاه‌های متعلق به مارک‌های معروف، شلوغی و ازدحام است.
در تهران طبیعی است اگر در فصل حراج یک صف دور و دراز از مشتری‌ها پشت در فروشگاه‌ها دیده شود، اما مشتری‌ها هنوز به این وضع عادت نکرده‌اند. برخی مشتریان بر این باورند هر کسی که ابتدای صف قرار بگیرد و زودتر وارد مغازه شود، بهترین اجناس را می‌خرد و کسانی که آخر صف قرار گرفته‌اند و باید تا رسیدن نوبت، انتظار بکشد چاره‌ای جز خرید اجناس مانده ندارد.
تمام شدن سایزها و رنگ‌های پرطرفدار، دغدغه این افراد است به ویژه اینکه برخی فروشگاه‌ها از ابتدای حراجی فقط اجناسی را در معرض دید عموم می‌گذارند که یا تک سایز شده یا تک‌رنگ است. در این میان هم فروشگاه‌هایی هستند که اجناسی را که در طول سال به خاطر برخی عیوب به فروش نرفته است، حراج می‌کنند و طبیعی است افراد حتی با وجود تخفیف تمایل به خریدشان کمتر است.
اینها مشکلات برخی حراجی‌ها و دغدغه بخشی از مردم است، همان‌هایی که گویا شرطی شده‌اند و به امید برپا شدن حراجی‌ها، فصول را به پایان می‌برند و ولع سیری‌ناپذیرشان برای خریدی بهتر و ارزان‌تر، بستری مهیا کرده تا در کنار فروشگاه‌های رو زمینی، در بازارهای نامحدود در دنیای مجازی هم آغاز به کار کنند و از ظروف گرفته تا لباس، لوازم خانه، تجهیزات ساختمان، اتومبیل، لوازم اداری و آلات موسیقی را در تمام فصل‌های سال در معرض خرید علاقه‌مندان قرار دهند.
از حراجی‌ها چطور خرید کنیم
بارها به سراغ حراجی‌ها رفته‌ایم اما شاید هنوز نمی‌دانیم که اینطور بی‌گدار خرید کردن هم برای خودش قانونی دارد، قانونی نانوشته که دهان به دهان می‌چرخد و هر تجربه خرید یک بند از این قانون است.
عجله نکنید: ‌در یک چشم به هم زدن مغازه شلوغ می‌شود یکی دامن برمی‌دارد آن دیگری جین سبز رنگی را اندازه می‌گیرد، یکی از اتاق پرو فریاد می‌زند: «لطفا یه سایز بزرگ‌تر» و مادر دخترک به سمت پیشخوان فروشگاه می‌دود. در این میان شما مستاصل هستید که چه کار باید بکنید تا از این بلبشوی خرید عقب نیفتید. اولین پیشنهاد این است که هول نشوید و فکر کنید که چه می‌خواهید آن هم دقیق دقیق، شلوار از نوع جین می‌خواهید یا کتان، کیف دستی بزرگ می‌خواهید یا مجلسی و شیک و جمع و جور، پالتو می‌خواهید یا مانتو، پیراهن مجلسی می‌خواهید یا لباسی که به درد میهمانی‌های خانوادگی می‌خورد. در این جور مواقع قیمت اجناس ارزان شما را هول می‌کند اما برای همیشه این عادت را از سرتان بیاندازید که هر چیز ارزانی را بخرید. یک ضرب‌المثل انگلیسی وجود دارد که می‌گوید: «اگر خیلی ثروتمند هستید اجناس ارزان بخرید.» این یعنی این که کمیت قربانی کیفیت می‌شود و شما مجبور می‌شوید سر ماه به دنبال جنس جدید باشید و عملا چند برابر یک جنس گران متحمل هزینه می‌شوید.
صبر کنید ارزان‌تر می‌شود: همیشه حراج‌ها با درصد حراجی پایین آغاز می‌شوند همانند تمامی حراجی‌های کوچک و بزرگ دنیا، اما کم‌کم تخفیف‌ها که مسلما برای رفاه حال مشتریان است بیشتر و بیشتر می‌شود، ۳۰، ۴۰، ۶۰، ۷۰ و گاهی حتی تا ۹۰ درصد هم می‌رسد مثل برخی لباس‌های بنتون، اما اینجا یک نکته وجود دارد اگر شما از آن دست افرادی هستید که سایزتان مشتری زیاد دارد در روزهای اول اگر جنس مورد دلخواهتان را پیدا کرده‌اید، غفلت نکنید چراکه یک ساعت بعد دیگر آن را پیدا نمی‌کنید این نکته برای کسانی که در برندهای خارجی کالاهای دلخواهشان را پیدا می‌کنند به شدت توصیه می‌شود، چراکه تمام شدن سایز در روزهای حراج مخصوصا در این دست از فروشگاه‌ها امری معمول است. پس زود پرو کنید و سریع تصمیم بگیرید و بخرید چراکه بعدها پشیمان می‌شوید.
برندها همیشه در اولویت: نمی‌توان محبوبیت و طرفداران پرشمار برندهای معروف را نادیده گرفت. گرایش برندهای معروف خارجی برای اعمال تخفیف در ایران سابقه چندان طولانی ندارد. تاسیس شعبه‌های مختلف پوشاک و البسه مشهور و شناخته شده جهانی در ایران از زمانی آغاز شد که گستره فعالیت‌های اقتصادی در کشور آزادی بیشتری به خود دید و اگرچه هنوز در خیابان‌های شهر و در دسترس طبقه خاصی از مردم هستند، اما تا حدودی توانسته‌اند بازار خود را در میان خریداران پیدا کنند. توصیه دیگر این است که اگر شما هم یکی از علاقه‌مندان به خرید از برندهای معروف هستید، سعی کنید حراج‌های بزرگ و آخر سال این فروشگاه‌ها را از دست ندهید، چراکه آنها حداکثر سالی یک تا دو بار دست به حراج می‌زنند.
چانه بی‌چانه:‌ فهرستی از مراکز و پاساژهایی که می‌شناسید، تهیه کنید. این کار را هربار که به بازار می‌روید و بازارهای جدیدی پیدا می‌کنید انجام دهید. سعی کنید در ۱۰ الی ۱۵ روز اوج حراج فصل حتما به بوتیک‌ها و بازارهایی که از قبل از آنها خرید کرده‌اید سر بزنید. این کار موجب می‌شود قدرت انتخاب و خرید بهتری داشته باشید. یک توصیه دیگر، در حراج‌ها هیچ وقت سعی نکنید بر سر قیمت چانه بزنید این کار باعث می‌شود فروشنده جنس شما را به خریداری که پشت سر شما ایستاده و منتظر است تا شما خریدتان را زمین بگذارید، بدهد، فروشنده عصبانی در انجام این‌کار هیچ شوخی ندارد.
حراج‌هایی واقعی و پرطرفدار در چند کشور جهان
این روزها حراج جزئی از چرخه مالی شرکت‌ها و حتی کشورها است؛ بخشی که باید وجود داشته باشد و بود و نبود آن به خواست فروشنده‌ها نیست. فروشنده‌ها فقط باید بهترین زمان را برای این قسمت از مدیریت فروش پیدا کنند. البته حراج در کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه، ترکیه، اسپانیا و... معمولا تفاوت قابل توجهی با حراج‌های خودمان دارد. در آن کشورها وقتی فصل حراج از راه می‌رسد، همه افراد پیر و جوان و کوچک و بزرگ راهی بازار می‌شوند تا از خدمات و کالاهایی که با قیمتی بسیار پایین تر از مواقع عادی ارائه می‌شود، استفاده کنند.
این حراج خیلی خاص است:‌ در میان کشورهایی که فصل حراج آنها مشخص و تعیین شده است، حراج‌های آمریکا شهرت بیشتری دارد. حراج‌های این کشور هم از جمله حراج‌های واقعی است و مردم می‌توانند در روزهای خاصی، کالاها را با قیمتی بسیار کمتر از قبل تهیه کنند. استقبال مردم از این حراج‌ها هم جالب و مثال‌زدنی است؛ به عنوان نمونه در مناطقی از آمریکا مردم هنگام حراج قبل از بازشدن مغازه، پشت در صف می‌کشند؛ با بازشدن درها هم فروشندگان شاهد افراد زیادی هستند که برای خرید به مغازه آنها می‌آیند.
این کارها برای این است که بتوانند کالای مورد نظرشان را با قیمتی باورنکردنی بخرند. در حراج‌های این کشور هم کالاهای متنوعی شامل تخفیف می‌شود؛ مثلا رایانه‌های شخصی یا تلفن‌های همراه هم در گروه اجناسی است که در فصل حراج می‌توانید با قمیتی بسیار کمتر از قبل آنها را تهیه کنید. نکته جالب توجه این که در همه کشورها تمام افراد از پیر یا جوان، ثروتمندان یا اقشار متوسط جامعه در این حراج‌ها حاضر می‌شوند و با توجه به توان مالی‌شان خرید می‌کنند.
استانبول تمام سال حراج است: حراج‌های شهر استانبول ترکیه نیز برای بسیاری از مردم جهان خاطره‌انگیز شده است و خیلی‌ها در مورد آن اطلاعات خوبی دارند، شاید هم علت آن باشد که این حراج‌ها معمولا به زمان خاص و تعیین‌شده‌ای محدود نمی‌شود و تقریبا در تمام طول سال می‌توانید فروشگاه‌هایی پیدا کنید که اجناس‌شان را حراج کرده‌اند. در این شهر، بعضی از فروشگاه‌ها چهار مرتبه در سال کالاهایشان را حراج می‌کنند؛ در واقع آنها در پایان هر فصل، لباس‌های مربوط به فصل قبل را با قیمتی فوق العاده به فروش می‌رسانند. بعضی از فروشگاه‌ها هم فقط دو مرتبه در سال حراج دارند که معمولا زمستان و تابستان است.
علاوه بر این، در روزهایی خاص مانند روز مادر، ایام آغاز سال نو و اعیاد نیز اگر در این شهر باشید، می‌توانید از حراج‌های استانبول استفاده کنید. حراج زمستانی استانبول که معمولا از اواسط دسامبر یا اوایل ژانویه شروع می‌شود، اغلب شامل ۳۰ تا ۵۰ درصد تخفیف است. بعضی از فروشگاه‌ها هم پس از گذشت مدتی، دوباره قیمت‌ها را کاهش می‌دهند و اگر قدری حوصله داشته باشید و خوب بگردید، می‌توانید با ۷۰ درصد زیر قیمت هم خیلی چیزها را بخرید. زمانی که درجه حرارت هوا کم کم افزایش پیدا می‌کند نیز باید منتظر شروع حراج‌های تابستانی باشید.
روزهای شلوغ حراجی‌ها در فرانسه
فرانسوی‌ها معمولا دو مرتبه در سال کالاهای خود را حراج می‌کنند؛ یک بار در تابستان و یک بار هم در زمستان؛ حراج زمستانه این کشور هم درست قبل از شروع سال نو میلادی آغاز می‌شود. حراجی که بخش بزرگی از بازار و کالاها را در برمی‌گیرد و قضیه فقط مخصوص چند برند لباس و کفش نیست. در این حراج، قیمت تمام کالاها ـ از کیف و کفش گرفته تا پرده حمام و لوازم مورد نیاز اتومبیل ـ کاهش پیدا می‌کند و در مدت حراج گاهی می‌توان اجناسی را تا ۸۰ درصد زیر قیمت معمول هم پیدا کرد.
حراج‌های کشور فرانسه طرفداران زیادی دارد و در آن روزها بازار حسابی شلوغ و کار و کاسبی فروشنده‌ها سکه می‌کند. ساکنان پاریس و شهرهای بزرگ فرانسه هم بیکار نمی‌نشینند و ترفندهای جالبی برای استفاده هرچه بهتر و بیشتر از این تخفیفات به کار می‌برند. مثلا آنها می‌دانند هر چه دیرتر به فروشگاه مورد نظرشان برسند، کالاهای بهتر و ارزان‌تر را از دست خواهند داد. برای همین صبح روزهای حراج، ازدحام کوچه‌ها و خیابان‌ها دیدنی است.
در این روزها مردم گاهی از ساعت‌های اول صبح از خانه بیرون می‌زنند. موضوع جالب دیگر این است که فرانسوی‌ها هنگام خرید در فصل‌های حراج ـ چه در تابستان و چه در زمستان ـ لباس زیادی نمی‌پوشند و تا جایی که ممکن باشد لباس‌های سبک و ساده به تن می‌کنند تا زمان زیادی در اتاق پرو معطل نشوند؛ شاید ما نتوانیم چنین مفهومی را به راحتی درک کنیم، اما آنها که از حراج‌های واقعی فرانسه خبر دارند و می‌خواهند چند دست لباس جورواجور بخرند، حتما باید این نکته را در نظر بگیرند و کفش و لباسی ساده بپوشند تا باز و بسته کردن دکمه‌ها و بندهای آنها زیاد وقتشان را نگیرد.
زنگ حراجی‌های اسپانیا دوبار در سال می‌خورد: در اسپانیا هم مانند بسیاری دیگر از کشورها، حراج‌های کلی دومرتبه در سال اتفاق می‌افتد؛ یکی در زمستان و یکی هم در تابستان. بسیاری از مردم اسپانیا هم گوش به زنگ این حراج‌ها هستند تا راهی بازار شوند و کالاهای موردنیازشان را با قیمتی بسیار کمتر از روزهای دیگر خریداری کنند.
نکته جالب توجه اینکه در کشور ماتادورها برای رضایت هر چه بیشتر مشتریان و بخصوص کسانی که عاشق خرید هستند، هر منطقه به طور مستقل تاریخ دقیق حراج‌های زمستانی و تابستانی‌اش را اعلام می‌کنند تا ساکنان مناطق مختلف بتوانند برای خریدهایشان بهتر برنامه‌ریزی کنند. این برنامه‌ها اغلب با ذکر نام فروشگاه، نشانی آن، تاریخ شروع و زمان خاتمه حراج در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
مرخصی می‌گیرند و خرید می‌کنند
در بیشتر کشورها وقتی فصل حراج آغاز می‌شود، همه افراد برای رفتن به فروشگاه‌های مختلف برنامه‌ریزی می‌کنند. همه تلاش آنها هم این است که فرصت را از دست ندهند.
در اغلب کشورها تعداد زیادی از فروشگاه‌های کوچک و بزرگ در روزهای خاصی کالاهایشان را با قیمتی کمتر از قیمت اولیه می‌فروشند. بنابراین طبیعی است برخی افراد حتی حاضر باشند یک یا دو روز سر کار نروند یا حداقل دیرتر بروند، اما کالاهای مورد نیازشان را ارزان‌تر از آنچه در طول سال است، تهیه کنند. به عنوان نمونه، از نظر فرانسوی‌ها و در کل اروپایی‌ها، بهترین زمان برای خرید کردن در فصل‌های حراج روزهای میانی هفته است، البته در ساعات اولیه صبح یا هنگام ناهار. برای همین بسیاری از کارمندان چند روز مرخصی می‌گیرند و به بازار می‌آیند تا وقتی مغازه‌ها به نسبت خلوت‌تر است، بتوانند جنس‌ها را با نگاه خریداری ببینند و بهترین‌ها و به درد بخورترها را انتخاب کنند. البته در همه روزهای حراج، فروشگاه‌ها شلوغ خواهد بود ولی در مجموع، روزهای میانی هفته وضع کمی بهتر از تعطیلات پایان هفته است.