کمک اقشار مختلف، از هزار تا چند میلیارد تومان - ۶ مهر ۹۱
الهام دانیالی
حمایت از کودکان مبتلا به سرطان آن هم در قالب فعالیت خیریه بی‌شک کار آسانی نیست. به‌خصوص وقتی تامین کل هزینه‌های درمان و امکانات لازم و کافی مدنظر باشد.

با درنظر گرفتن تمام دشواری‌های این کار، موسسه خیریه محک، از سال 1370 به صورت رسمی و با هدف «تحت حمایت قرار دادن تمام کودکان مبتلا به سرطان» فعالیت خود را آغاز کرده و با در پیش گرفتن تدابیر و فعالیت‌های مبتکرانه همراه با خلاقیت، با کسب رتبه‌های جهانی، در کشور و دنیا به موفقیت دست پیدا کرده.آراسب احمدیان به عنوان مدیرعامل این موسسه از سال 86 تاکنون، در گفت‌وگویی از چگونگی تامین منابع مالی و انسانی موسسه و نحوه پذیرش و تحت پوشش قرار دادن اطفال مبتلا به سرطان در سازمان محک توضیح می‌دهد:


هزینه‌های تاسیس و تامین منابع مالی موسسه محک چگونه تامین می‌شود؟
در چرخه مالی موسسه محک به عنوان یک موسسه غیردولتی و غیرانتفاعی چیزی به نام سود تعریف نشده. اعضای هیات‌مدیره و هیات امنا هیچ منفعت اقتصادی از سازمان نمی‌برند.
سرمایه اولیه تاسیس این سازمان یک میلیون ریال بود که توسط بنیانگذار تامین شد. بعداز آن موسسه منابع خود را از طریق جلب مشارکت‌های مردمی تامین کرد. اگر ۲۰سال فعالت محک را به چهار دوره تقسیم کنیم، شاید بتوانیم بگوییم در دوره اول نظام بودجه بندی منسجمی در سازمان وجود نداشته و بیشتر به این شکل نگاه می‌شد که بیماران چه نیازهایی دارند و تامین منابع پیرامون آن نیازها بود. از دوره دوم بحث بودجه جدی شد و تلاش شد که میزان عواید در سطح هزینه‌ها بالا بیاید.
از سال 1383، موسسه محک به طور رسمی دارای یک نظام بودجه بندی شد و از یک سند بودجه رسمی و مکتوب که هر سال توسط هیات امنای موسسه به تصویب می‌رسد استفاده می‌کند. در این سند دو نوع عواید دیده می‌شود. یکی عواید ناشی از کمک‌های مردمی و عواید خیریه موسسه و بخش دیگر ناشی از فعالیت بیمارستان محک است. سرویس‌های بیمارستان محک برای کودکان مبتلا به سرطان رایگان است، اما طبیعی است که عوایدی را از محل قراردادهایی با سازمان‌های بیمه گر دارد.
هزینه‌های محک به سه گروه اصلی تقسیم می‌شود. یکی هزینه‌های مرتبط با بیمارستان است، یعنی هزینه‌های تجهیز بیمارستان و هزینه‌های درمان کودکان مبتلا به سرطان در این بیمارستان. دیگر هزینه‌های بیمارستان و هزینه‌های حمایتی موسسه است. چون در واقع موسسه محک کل کودکان مبتلا به سرطان در تمام بیمارستان‌های دولتی ایران را مورد حمایت قرار می‌دهد. بنابراین عوایدی که موسسه تولید می‌کند صرف کودکان و خانواده شان، در بیمارستان محک و سایر بیمارستان‌های دولتی می‌شود. گروه دیگر هم هزینه‌های تولید و مدیریت عواید و سربار است شامل هزینه‌های حقوق و دستمزد و هزینه‌های عمومی سازمان می‌شود.
در ساختار بودجه‌بندی موسسه محک تمام خط‌هایی را که به تولید عواید منجر می‌شوند شناسایی و برای اطلاع رسانی به جامعه برنامه‌ریزی می‌شود. همچنین ردیف‌های هزینه‌ای مشخص می‌شوند. هزینه‌های مربوط به حوزه دارو، خدمات بیمارستانی، حوزه‌های تشخیصی، روانشناختی، حوزه‌های مرتبط با ایاب و ذهاب کودکان، هزینه‌های جانبی مثل تحصیل و تغذیه و... که همه از یک ساختار بسیار دقیق تبعیت می‌کنند. گزارش‌های انحراف سنجی بودجه هم به صورت ماهانه تامین می‌شود. این انحراف سنجی با هیات مدیره به صورت ماهانه و با هیات امنا هر شش ماه یک بار کنترل می‌شود و مبنای ارزیابی‌های سازمان قرار می‌گیرد. باید بگویم در چندسال گذشته، چه در بخش عواید و چه در بخش هزینه‌ها همواره توانسته ایم با انحراف‌های زیر 5 درصد برنامه‌های بودجه مان را تحقق دهیم.
سیستم عملکرد این موسسه چگونه است و چطور توانسته در جلب اعتماد و اطمینان خیرین تا این حد موفق باشد؟
مدل عملکرد سازمان‌های غیر دولتی به این ترتیب است که سرمایه اولیه تاسیس بیشتر یک موضوع تشریفاتی است فقط برای رعایت قوانین ثبت. بعداز آن با اطلاع‌رسانی در مورد اهداف و عملکرد سازمان، منابع مالی اهدایی از طریق اهداکنندگان تامین می‌شود و برای تامین این منابع، باید هزینه‌هایی صرف شود. در استاندارد SGS هم یکی از آیتم‌ها این سوال است که برای تولید 100دلار چقدر هزینه می‌کنید. تفاوت این هزینه‌ها و منابع مالی که اهدا می‌شود، برای ما «کارکرد» است و مطلقا از اصطلاح سود یا درآمد درمورد آن استفاده نمی‌شود. این کارکرد براساس نظام بودجه‌بندی به سرویس گیرندگان سازمان تخصیص می‌یابد. اگر این کارکرد از میزان هزینه‌های کودکان در یک سال بیشتر باشد ذخیره می‌شود و در دوران رکود تولید عواید می‌تواند تامین‌کننده هزینه‌های
درمان باشد.
در اجرای این مدل عملکرد، براساس برنامه استراتژیک، موسسه محک یک ساختار سازمانی دارد که بعد از هیات امنا، هیات‌مدیره، سیستم حسابرسی و بازرس قانونی و مدیرعامل، به شش رکن مدیریتی تقسیم می‌شود شامل مدیریت جلب مشارکت‌های مردمی که تامین منابع را برعهده دارد، مدیریت خدمات حمایتی و مدیریت بیمارستان که مسوولیت تخصیص و توزیع این هزینه‌ها بین سرویس گیرندگان را به عهده دارند و بعد هم سیستم پشتیبانی، شامل واحد داوطلبان که در واقع تامین نیروی انسانی داوطلب را انجام می‌دهد. منابع انسانی که پرسنل سازمان را مدیریت می‌کند، امور مالی که مدیریت کننده منابع مالی سازمان است و واحدهای لجستیکی دیگر که به عنوان واحدهای پشتیبانی کنار این‌ها شکل می‌گیرند.
ما تلاش می‌کنیم محک را مثل سایر سازمان‌های بزرگ دنیا اداره کنیم و سعی می‌کنیم اول استانداردهای ملی و بعد استانداردهای بین‌المللی را بعد از بومی‌سازی مورد استفاده قرار دهیم.
موضوع دیگر پایبندی کامل به ارزش‌های حاکم بر سازمان است که همان‌طور که بیانیه ماموریت ما می‌گوید، اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین ارزش‌های سازمان محک، شفافیت و پاسخ گویی در قبال کلیه ذی‌ربطان است. ما اعتقاد داریم این موضوع منجربه اعتمادسازی می‌شود و اصولا ارزشمندترین سرمایه و دارایی سازمان‌های غیردولتی و خیریه، اعتماد مردم به آنها است. دارایی اصلی سازمان محک در وهله اول اعتماد جامعه و بعداز آن خیرین، داوطلبان و کارمندان این سازمان به حساب می‌آید.
نحوه جذب و آموزش و به‌کارگیری نیروی انسانی در این موسسه به چه شکل انجام می‌شود؟
منابع انسانی سازمان محک به دو گروه اصلی شامل داوطلبین و موظفین تقسیم می‌شود. یکسری از عملکردهای سازمان، در چارچوب استانداردهای داخلی حاکم بر آنها، مشاغلی را تعریف می‌کند که افراد در این مشاغل باید حائز شرایطی باشند که در استانداردها تعریف شده و حداقل‌هایی از نظر تعداد، برای اداره آن واحد‌ها باید تامین شود. در این بخش طبیعی است که از نیروهای موظف استفاده شود. به عنوان مثال وقتی یک بخش بستری اداره می‌شود، طبق استاندارد وزارت بهداشت، متناسب با تخت بستری، چه تعداد پزشک، پرستار، چه تعداد کمک بهیار و خدمه در سه شیفت باید باشند. تامین چنین نیروهایی که باید به صورت مستمر در محل کارشان حاضر باشند و شرایط لازم را داشته باشند و یک ساعت کار ثابت را در موسسه و بیمارستان صرف کنند، از طریق تامین نیروی داوطلب امکان پذیر نیست.
در عین حال، مشاغلی هستند که تامین نیروی داوطلب در آنها امکان‌پذیر است. ما در اینجا تعدادی پزشکان فوق تخصص، متخصص، عمومی و دندانپزشک داریم که داوطلبانه فعالیت می‌کنند. از طرف دیگر داوطلبانی داریم که هفته ای پنج روز، روزی شش ساعت در موسسه کار داوطلبانه می‌کنند و داوطلبی داریم که ممکن است سالی چهار ساعت کار داوطلبانه انجام دهد.نیروی انسانی موظف ما از طریق همان روش‌های معمولی که در تئوری‌های منابع انسانی، برای تامین نیرو توضیح داده شده جذب می‌شوند. البته موسسه محک به شدت تلاش می‌کند در حوزه‌هایی که پرسنلی را استخدام می‌کند، دقیقا عدالت استخدامی را رعایت کند. استخدام را از طریق آگهی‌های روزنامه و اعلام در فضای اطلاع رسانی داخل موسسه و از طریق وبسایت انجام می‌دهد. شرایط احراز توضیح داده می‌شود. رزومه‌هایی که دریافت می‌شود با شرایط احراز تطبیق داده می‌شوند، واجدین شرایط به کمیته استخدام دعوت می‌شوند که آنجا واحدهای استخدام کننده، واحدهای منابع انسانی و نماینده واحد داوطلبان حضور دارند و با واجدین شرایط مصاحبه می‌کنند و سعی می‌کنند بهترین آنها را
گزینش کنند.
در ارتباط با آموزش هم، شاید بتوان گفت حدود یک سال و نیم است که با افزایش نیروی انسانی، روی موضوع آموزش متمرکز شده ایم. امروز از آموزش‌های ساده در حد آموزش عملکرد سازمان، تا آموزش‌های پیچیده و تخصصی در برنامه کار محک گنجانده شده است. سازمان‌های بزرگ و کوچک دولتی و غیردولتی در بخش آموزش به ما سرویس‌های رایگان یا با تخفیف‌های بالا می‌دهند.
نیروهایی که جذب می‌کنید معمولا چه تخصص‌هایی دارند؟
بخش عمده استخدام ما طی سه-چهار سال گذشته در حوزه نیازهای یک بیمارستان فوق تخصصی سرطان اطفال اتفاق افتاده. نیروهایی برای کادر درمانی شامل پرستاران و کمک بهیاران، کادر واحدهای کلینیکال و پاراکلینیکال مثل متخصصین علوم آزمایشگاهی، رادیولوژی، متخصصین رادیوتراپی، متخصصین ژنتیک و.. بیشتر استخدام‌های ما در این حوزه‌ها صورت گرفته. البته متناسب با حجم فعالیت‌های سازمان، در واحدهای پشتیبانی کننده هم گاهی استخدام نیرو داریم. مثل استخدام کارمندان امور مالی یا استخدام راننده برای آمبولانس و استخدام‌های دیگر. اما آنچه در صف اول استخدام ما قرار دارد بیشتر کادر درمان، کلینیکال و پاراکلینیکال است.
شرایط پذیرش کودکان مبتلا به سرطان در محک چیست و چرا محک کودکانی را که در بیمارستان‌های خصوصی درمان می‌شوند قرار نمی‌دهد؟
در بیمارستان‌های دولتی ما بیمار را پذیرش نمی‌کنیم. بیمار توسط بیمارستان پذیرش شده و درمان می‌شود و ما برای حمایت در محک پذیرشش می‌کنیم.
شرط اینکه یک کودک تحت حمایت محک قرار بگیرد این است که اولا در لحظه ابتلا سنش زیر 14 سال باشد. گاهی ممکن است کودکی در سن 13 سالگی پذیرش شود و تا 25 سالگی تحت حمایت محک باشد. دوم تشخیص پزشک مبتنی براینکه کودک به یکی از انواع سرطان مبتلا است. اینکه چقدر از هزینه‌ها را حمایت می‌کنیم بر اساس یک چک لیست انجام می‌گیرد که آیتم‌های زیادی را درمورد بیمار، توسط سیستم مددکاری مورد سنجش و کنترل قرار می‌دهد و براساس آن، درصدی به عنوان «ضریب حمایتی» مشخص می‌شود که از صفر تا صددرصد تعیین می‌شود. اما اینکه محک نمی‌تواند کودکانی را که در بیمارستان خصوصی پذیرش می‌شوند مورد حمایت داشته باشد، به این دلیل است که تعرفه‌های بیمارستان‌های خصوصی و بیمارستان‌های دولتی متفاوت است و ما نمی‌توانیم هزینه‌های بیمارستان‌های خصوصی را پشتیبانی کنیم. البته حدود چهار سال پیش هیات‌مدیره محک مصوبه‌ای داشت مبنی بر اینکه بتوانیم درمان در بیمارستان‌های خصوصی را هم مطابق تعرفه‌های دولتی حمایت کنیم.
خیرینی که به محک کمک می‌کنند معمولا از کدام قشر جامعه هستند؟
تفاوت زیادی نمی کند. اصطلاحی در بحث‌های بازرگانی وجود دارد که «گروه هدف چه کسانی هستند؟» من می‌توانم بگویم محک گروه هدف خاصی ندارد. مخاطب این موسسه کل جامعه است. به همین دلیل هم در کل جامعه، از دانشجو و دانش آموزها و کارگران و خانم‌های خانه داری که ماهی 1000تومان به ما کمک می‌کنند گرفته تا خیرینی که یک و نیم میلیارد تومان کمک مالی می‌کنند برای خرید یک دستگاه؛ بنابراین بسیاری از گروه‌های اجتماعی و درآمدی علاقه‌مند کمک به محک هستند و ما هم تلاش کرده‌ایم زمینه مناسب را برای دریافت کمک‌های آنان فراهم کنیم.