بزرگ‌ترین زلزله ایران که شهری را جابه‌جا کرد
بعد از زلزله مهیب در لار، دولت به این جمع‌بندی رسید که بازسازی شهر در همان محل احتمال تخریب دوباره بر اثر زلزله‌ای دیگر را به‌وجود می‌آورد لذا لار جدید در ۵ کیلومتری لار قدیم ساخته شد.
روز چهارم اردیبهشت سال ۱۳۳۹ شمسی در شهر لار استان فارس زلزله مهیبی رخ داد که هنوز هم به عنوان یکی از قدرتمندترین زلزله‌های ایران محسوب می‌شود. چنان که از اسناد به جای مانده مشخص است این زمین لرزه بخش‌هایی از شهر را کاملا نابود کرد و نزدیک به هزار نفر را به کام مرگ فرستاد. روزنامه اطلاعات در تاریخ ۵/۲/۱۳۳۹ خبر اول خود را به زلزله لار اختصاص داد و نوشت: .
روز چهارم اردیبهشت سال ۱۳۳۹ شمسی در شهر لار استان فارس زلزله مهیبی رخ داد که هنوز هم به عنوان یکی از قدرتمندترین زلزله‌های ایران محسوب می‌شود. چنان که از اسناد به جای مانده مشخص است این زمین لرزه بخش‌هایی از شهر را کاملا نابود کرد و نزدیک به هزار نفر را به کام مرگ فرستاد. روزنامه اطلاعات در تاریخ ۵/۲/۱۳۳۹ خبر اول خود را به زلزله لار اختصاص داد و نوشت: .
بعد از زلزله مهیب در لار، دولت به این جمع‌بندی رسید که بازسازی شهر در همان محل احتمال تخریب دوباره بر اثر زلزله‌ای دیگر را به‌وجود می‌آورد لذا لار جدید در 5 کیلومتری لار قدیم ساخته شد.
روز چهارم اردیبهشت سال ۱۳۳۹ شمسی در شهر لار استان فارس زلزله مهیبی رخ داد که هنوز هم به عنوان یکی از قدرتمندترین زلزله‌های ایران محسوب می‌شود. چنان که از اسناد به جای مانده مشخص است این زمین لرزه بخش‌هایی از شهر را کاملا نابود کرد و نزدیک به هزار نفر را به کام مرگ فرستاد. روزنامه اطلاعات در تاریخ ۵/۲/۱۳۳۹ خبر اول خود را به زلزله لار اختصاص داد و نوشت: ...زلزله اول نزدیک ساعت چهار بعد از ظهر اتفاق افتاد و قسمت اعظم بناهای لار و [حومه] را خراب کرد. در ساعت ۸:۲۵ دقیقه بعدازظهر زلزله شدیدی به وقوع پیوست و چند بنای مخروبه و دیوار که به جا مانده بود، فرو ریخت و دیگر هیچ ساختمان و دیواری بر جای نماند...
پس از رساندن کمک‌های اولیه هیاتی از نیروهای امداد فعالیت خود را برای ساخت مسکن جهت آسیب‌دیدگان آغاز کرد، اما پیش از ساخت، آنها مطالعات زمین‌شناختی خود را انجام دادند. این مطالعات شامل پنج مرحله بود. نتایج این مطالعات در اطلاعیه‌ای در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. در یادداشت پیش‌رو نگاهی به این مراحل و نتایج حاصل از آن خواهیم داشت. در نخستین مرحله مطالعات یاد شده نشان داد که در محل شهر قدیم امکان تجدید ساختمان نیست و این نقطه از نظر کارشناسان در محل فشارهای احتمالی آینده قرار داشت و ممکن بود حوادث دیگری موجب بروز تلفات سنگین دیگری شود. به این ترتیب پیش از بنای مسکن‌های جدید خطرات احتمالی این کار یعنی تجدید بنا در همان محل قدیم بررسی و از خطراتی که به واسطه پس‌لرزه به وجود می‌آمد جلوگیری شد، نیز از آن جهت که برای تجدید ساختمان به محوطه وسیعی نیاز بود تا بر اساس اصول شهرسازی عمل شود و ابتدا ساختمان‌ها در ملکیت سازمان قرار گیرد و بعدا ساختمان‌ها در اختیار مستحقان آن قرار گیرد و این کار در شهر آسیب دیده لار امکان‌پذیر نبود، به همین سبب باید مکان شهر انتقال می‌یافت که در این میان محل شهر جدید نیز مهم بود.
اما در این انتقال مباحث گوناگونی چون بحث هزینه مالی نیز برآورد شد و قرار شد تا دولت پنجاه میلیون ریال به این منظور در اختیار هیات کمک به آسیب دیدگان قرار دهد. اگر چه مبلغ چهار میلیون ریال نیز کمک‌های مردمی جمع‌آوری شد، اما با توجه به زلزله‌خیز بودن منطقه، آنچه مهم بود استحکام ساختمان‌ها بود. این نکته به همراه مباحثی که اشاره شد، اساس مطالعات را در ایجاد شهر جدید لار تشکیل می‌داد و پس از ماه‌ها مطالعه توسط کارشناسان داخلی و خارجی در این زمینه تصمیماتی حاصل شد.
نخست محل شهر جدید که در آن اطلاعیه به این صورت مطرح شده است: «برای محل ساختمان چون امکان ترک شهر فعلی و رفتن به منطقه دورتری ممکن نبود، زمین مسطحی تقریبا متصل به شهر قدیم در نظر گرفته شد که دولت می‌توانست مالکیت آن را احراز کرده پس ساختمان عرصه و اعیان را به آسیب‌دیدگان مستحق واگذار کند. برای سرعت عمل مقدمات کار چنان فراهم شده تا 500 خانه کامل در عرض مدت کمتر از شش ماه ساخته و تحویل گردد.» هر چند باید دانست این انتقال به معنای تخلیه شهر قدیم نبود و حتی قرار شد تا برای تهیه آب شرب شهر جدید سازمان برنامه اجرای پروژه لوله‌کشی شهر را از شهر جدید آغاز و به شهر قدیم متصل کند.
در مورد قیمت ساختمان‌ها نیز چنین تصمیمی گرفته شد تا هر مترمربع با قیمت یک هزار و هشتصد تا یک هزار و نهصد ریال به سازنده واگذار شود که این قیمت با برآورد انتقال مصالح از تهران به منطقه آسیب‌دیده بود و چنان که در اطلاعیه آمده: «کمترین قیمت ممکن بود.» همچنین در خصوص استحکام بنا نیز «همین قدر کافی است گفته شود که اسکلت ساختمان‌ها و پایه‌بندی سقف‌ها از طرف شرکت «آنترپوز» با آهن ساخته شده و پایه‌های بتونی محکم کار گذاشته می‌شود.»
هیات حتی پیش از اجرا با روحانیون لار و بزرگان شهر نیز جلسه‌ای تشکیل داد و این تصمیمات به اطلاع آنها رسید. به هر روی پس از اتخاذ تصمیم در نخستین گام نقشه شهر جدید و خیابان کشی آن توسط مهندس فخرایی از مهندسان شرکت ملی نفت ایران تهیه شد و وی نظارت بر اجرای صحیح آن را بر عهده گرفت. همچنین قرارداد ساخت پانصد خانه یاد شده که دارای اسکلت فلزی و پایه‌های بتونی، سقف‌های ایرانیت و اندولین بودند با شرکت «آنترپوز» به امضا رسید. نیز قرار شد تا هر ساختمان دارای 72 مترمربع زیر بنا و 50 متر فضا به همراه همه ضروریات یک مسکن کامل باشد.
به این ترتیب احداث ساختمان‌های شهر جدید شروع شد و در 3 کیلومتری جنوب شهر قدیم لار، شهری جدید به وسعت 100 هکتار طراحی و طبق نقشه ساخته شد. ساختمان‌های این شهر بر اساس اصول ایمنی و ضدزلزله ساخته شد و از آنجایی که تمام معابر و خیابان‌های آن با طرح شطرنجی طراحی شد، شهری بدون کوچه به وجود آمد که شاید در تمام ایران منحصربه‌فرد باشد. همچنین در مسجد طراحی شده شهر جدید طرح کاشی‌کاری مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان به کار رفت که البته دارای ظرافت آن نبود. اگر چه باید گفت این اقدامات معارضانی نیز در پی داشت که بررسی رفتار دولت با آنها نیازمند نگارش دیگری است.
روز چهارم اردیبهشت سال ۱۳۳۹ شمسی در شهر لار استان فارس زلزله مهیبی رخ داد که هنوز هم به عنوان یکی از قدرتمندترین زلزله‌های ایران محسوب می‌شود. چنان که از اسناد به جای مانده مشخص است این زمین لرزه بخش‌هایی از شهر را کاملا نابود کرد و نزدیک به هزار نفر را به کام مرگ فرستاد. روزنامه اطلاعات در تاریخ ۵/۲/۱۳۳۹ خبر اول خود را به زلزله لار اختصاص داد و نوشت: ...زلزله اول نزدیک ساعت چهار بعد از ظهر اتفاق افتاد و قسمت اعظم بناهای لار و [حومه] را خراب کرد. در ساعت ۸:۲۵ دقیقه بعدازظهر زلزله شدیدی به وقوع پیوست و چند بنای مخروبه و دیوار که به جا مانده بود، فرو ریخت و دیگر هیچ ساختمان و دیواری بر جای نماند...
پس از رساندن کمک‌های اولیه هیاتی از نیروهای امداد فعالیت خود را برای ساخت مسکن جهت آسیب‌دیدگان آغاز کرد، اما پیش از ساخت، آنها مطالعات زمین‌شناختی خود را انجام دادند. این مطالعات شامل پنج مرحله بود. نتایج این مطالعات در اطلاعیه‌ای در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. در یادداشت پیش‌رو نگاهی به این مراحل و نتایج حاصل از آن خواهیم داشت. در نخستین مرحله مطالعات یاد شده نشان داد که در محل شهر قدیم امکان تجدید ساختمان نیست و این نقطه از نظر کارشناسان در محل فشارهای احتمالی آینده قرار داشت و ممکن بود حوادث دیگری موجب بروز تلفات سنگین دیگری شود. به این ترتیب پیش از بنای مسکن‌های جدید خطرات احتمالی این کار یعنی تجدید بنا در همان محل قدیم بررسی و از خطراتی که به واسطه پس‌لرزه به وجود می‌آمد جلوگیری شد، نیز از آن جهت که برای تجدید ساختمان به محوطه وسیعی نیاز بود تا بر اساس اصول شهرسازی عمل شود و ابتدا ساختمان‌ها در ملکیت سازمان قرار گیرد و بعدا ساختمان‌ها در اختیار مستحقان آن قرار گیرد و این کار در شهر آسیب دیده لار امکان‌پذیر نبود، به همین سبب باید مکان شهر انتقال می‌یافت که در این میان محل شهر جدید نیز مهم بود.
اما در این انتقال مباحث گوناگونی چون بحث هزینه مالی نیز برآورد شد و قرار شد تا دولت پنجاه میلیون ریال به این منظور در اختیار هیات کمک به آسیب دیدگان قرار دهد. اگر چه مبلغ چهار میلیون ریال نیز کمک‌های مردمی جمع‌آوری شد، اما با توجه به زلزله‌خیز بودن منطقه، آنچه مهم بود استحکام ساختمان‌ها بود. این نکته به همراه مباحثی که اشاره شد، اساس مطالعات را در ایجاد شهر جدید لار تشکیل می‌داد و پس از ماه‌ها مطالعه توسط کارشناسان داخلی و خارجی در این زمینه تصمیماتی حاصل شد.
نخست محل شهر جدید که در آن اطلاعیه به این صورت مطرح شده است: «برای محل ساختمان چون امکان ترک شهر فعلی و رفتن به منطقه دورتری ممکن نبود، زمین مسطحی تقریبا متصل به شهر قدیم در نظر گرفته شد که دولت می‌توانست مالکیت آن را احراز کرده پس ساختمان عرصه و اعیان را به آسیب‌دیدگان مستحق واگذار کند. برای سرعت عمل مقدمات کار چنان فراهم شده تا 500 خانه کامل در عرض مدت کمتر از شش ماه ساخته و تحویل گردد.» هر چند باید دانست این انتقال به معنای تخلیه شهر قدیم نبود و حتی قرار شد تا برای تهیه آب شرب شهر جدید سازمان برنامه اجرای پروژه لوله‌کشی شهر را از شهر جدید آغاز و به شهر قدیم متصل کند.
در مورد قیمت ساختمان‌ها نیز چنین تصمیمی گرفته شد تا هر مترمربع با قیمت یک هزار و هشتصد تا یک هزار و نهصد ریال به سازنده واگذار شود که این قیمت با برآورد انتقال مصالح از تهران به منطقه آسیب‌دیده بود و چنان که در اطلاعیه آمده: «کمترین قیمت ممکن بود.» همچنین در خصوص استحکام بنا نیز «همین قدر کافی است گفته شود که اسکلت ساختمان‌ها و پایه‌بندی سقف‌ها از طرف شرکت «آنترپوز» با آهن ساخته شده و پایه‌های بتونی محکم کار گذاشته می‌شود.»
هیات حتی پیش از اجرا با روحانیون لار و بزرگان شهر نیز جلسه‌ای تشکیل داد و این تصمیمات به اطلاع آنها رسید. به هر روی پس از اتخاذ تصمیم در نخستین گام نقشه شهر جدید و خیابان کشی آن توسط مهندس فخرایی از مهندسان شرکت ملی نفت ایران تهیه شد و وی نظارت بر اجرای صحیح آن را بر عهده گرفت. همچنین قرارداد ساخت پانصد خانه یاد شده که دارای اسکلت فلزی و پایه‌های بتونی، سقف‌های ایرانیت و اندولین بودند با شرکت «آنترپوز» به امضا رسید. نیز قرار شد تا هر ساختمان دارای 72 مترمربع زیر بنا و 50 متر فضا به همراه همه ضروریات یک مسکن کامل باشد.
به این ترتیب احداث ساختمان‌های شهر جدید شروع شد و در 3 کیلومتری جنوب شهر قدیم لار، شهری جدید به وسعت 100 هکتار طراحی و طبق نقشه ساخته شد. ساختمان‌های این شهر بر اساس اصول ایمنی و ضدزلزله ساخته شد و از آنجایی که تمام معابر و خیابان‌های آن با طرح شطرنجی طراحی شد، شهری بدون کوچه به وجود آمد که شاید در تمام ایران منحصربه‌فرد باشد. همچنین در مسجد طراحی شده شهر جدید طرح کاشی‌کاری مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان به کار رفت که البته دارای ظرافت آن نبود. اگر چه باید گفت این اقدامات معارضانی نیز در پی داشت که بررسی رفتار دولت با آنها نیازمند نگارش دیگری است.
ارسال نظر