میثم هاشم‌خانی
آیا چون دخترها درس‌خوان‌ترند، درصد بالاتری از پذیرفته‌شدگان کنکور را به خود اختصاص داده‌اند؟
سال 92، سیزدهمین سالی است که تعداد دخترانی که در کنکور پذیرفته خواهند شد، بیشتر از تعداد پسران خواهد بود. به احتمال فراوان، بعد از این همه سال، هم‌چنان این موضوع به اندازه‌ای جذابیت ژورنالیستی دارد که امسال هم بلافاصله بعد از اعلام نتایج کنکور، رسانه‌های مختلف شروع کنند به نوشتن گزارش‌های مختلف با تیترهایی که از «سبقت گرفتن دانشجویان دختر» حکایت می‌کند و از «دخترانه شدن دانشگاه‌ها» و امثالهم. لابد باز هم سیاست‌گذارانی پیدا می‌شوند که شاید تا حدی تحت تاثیر خواندن این گزارش‌های رسانه‌ای، تصمیم به اجرای طرح‌های عجیب و غریبی مانند «سهمیه‌بندی جنسیتی» و «تاثیر جنسیت در محاسبه رتبه کنکور» می‌گیرند و حس بی‌عدالتی عمیقی را به جامعه دختران جوان کشور تزریق می‌کنند.
اما چرا با قاطعیت پیشگویی می‌کنیم که امسال هم درصد دختران پذیرفته‌شده در کنکور، بیشتر از پسران است؟ جواب آماریِ مختصر، این است: وقتی که حدود ۶۲ درصد از ثبت‌نام‌کنندگان کنکور سراسری امسال دختر هستند، خیلی بعید است درصد دختران در بین قبول‌شدگان کنکور، زیر ۵۰ درصد باشد!
در نتیجه، سوال ابتدایی ما، یک مرحله عقب‌تر می‌رود: چرا بالغ بر یک دهه می‌شود که جمعیت دختران شرکت‌کننده در کنکور سراسری، بیشتر از پسران است؟ آیا علت آن است که در مقطع دبیرستان، دانش‌آموزانِ دختر درصد بالاتری نسبت به دانش‌آموزان پسر دارند؟ با مراجعه به آمارهای آموزش و پرورش، پاسخ بسیار ساده این پرسش را می‌توانیم ببینیم: در بین دانش‌آموزان مقطع اول دبیرستان، تعداد دانش‌آموزان دختر و پسر تقریبا برابرند، اما بلافاصله بعد از سال دوم دبیرستان، تعداد پسران بسیار بیشتری (نسبت به دخترها) وارد مدارس فنی ‌حرفه‌ای و کاردانش شده و از جمعیت کنکوری‌ها حذف می‌شوند. به زبان عدد و رقم، جمعیت پسرانِ مدارس فنی حرفه‌ای حدودا 110 درصد بیشتر از دختران این مدارس است و جمعیت پسران مدارس «کار و دانش» هم حدود 85 درصد بیشتر از دختران.
خلاصه آن‌که کلید حل معمای به ظاهر پیچیده «بیشتر بودن دختران در بین پذیرفته‌شدگان کنکور سراسری»، عمدتا در «موفقیت نسبی طرح مدارس فنی حرفه‌ای برای پسران و ناموفق بودنش برای دختران» نهفته است؛ هر چند که توضیح آماری ساده بالا، لابد به دلیل نداشتن جذابیت ژورنالیستی، معمولا در بین گزارش‌های مختلف رسانه‌ها در مورد «اشغال دانشگاه‌ها توسط دانشجویان دختر»، گم می‌شود. با این اوصاف، اگر سیاست‌گذاران ارشد کشور معتقد باشند که برهم‌خوردن تعادل جنسیتی در بین پذیرفته‌شدگان کنکور نتایج اجتماعی نامناسبی به همراه دارد، یک راه‌حل مناسب و منصفانه برای رفع این دغدغه وجود دارد: زمینه‌سازی برای توسعه کمی و بهبود کیفی مدارس فنی حرفه‌ای دخترانه.