دو دلیل عمده برای افزایش قیمت پسته
مریم فکری
این روزها دیگر پسته به روی هیچ‌کس لبخند نمی‌زند و لبخندش برای خریداران کیلویی ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان هزینه دارد. براساس آمارها، امسال ۱۸۰ هزار تن پسته از باغ‌های کشور برداشت شده که به گفته رییس انجمن پسته، سالانه حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از این محصول در داخل مصرف می‌شود و با احتساب میزان تولید امسال، حداکثر ۴۵ هزار تن در داخل کشور مصرف خواهد شد. این در حالی است که با وجود میزان بالای تولید پسته در کشور، شاهد افزایش سرسام‌آور قیمت هر کیلو پسته در بازار بوده‌ایم و هر کسی نیز یک دلیل برای این رشد قیمت‌ها می‌آورد.
این روزها دیگر پسته به روی هیچ‌کس لبخند نمی‌زند و لبخندش برای خریداران کیلویی ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان هزینه دارد. براساس آمارها، امسال ۱۸۰ هزار تن پسته از باغ‌های کشور برداشت شده که به گفته رییس انجمن پسته، سالانه حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از این محصول در داخل مصرف می‌شود و با احتساب میزان تولید امسال، حداکثر ۴۵ هزار تن در داخل کشور مصرف خواهد شد. این در حالی است که با وجود میزان بالای تولید پسته در کشور، شاهد افزایش سرسام‌آور قیمت هر کیلو پسته در بازار بوده‌ایم و هر کسی نیز یک دلیل برای این رشد قیمت‌ها می‌آورد.
مریم فکری
این روزها دیگر پسته به روی هیچ‌کس لبخند نمی‌زند و لبخندش برای خریداران کیلویی ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان هزینه دارد. براساس آمارها، امسال ۱۸۰ هزار تن پسته از باغ‌های کشور برداشت شده که به گفته رییس انجمن پسته، سالانه حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از این محصول در داخل مصرف می‌شود و با احتساب میزان تولید امسال، حداکثر ۴۵ هزار تن در داخل کشور مصرف خواهد شد. این در حالی است که با وجود میزان بالای تولید پسته در کشور، شاهد افزایش سرسام‌آور قیمت هر کیلو پسته در بازار بوده‌ایم و هر کسی نیز یک دلیل برای این رشد قیمت‌ها می‌آورد. دولت از احتکار و دلالی می‌گوید و کشاورز و تولیدکننده از افزایش قیمت تمام شده تولید، اما واقعیت ماجرا چیست؟ در همین زمینه دنیای اقتصاد به گفت‌وگو با محسن جلال‌پور، رییس انجمن پسته ایران و نایب رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران پرداخت و وی به تشریح ماجرا پرداخت.
آقای جلال‌پور، چند فرضیه درباره قیمت پسته و افزایش قیمت غیرمنطقی آن مطرح می‌شود. عده‌ای افزایش قیمت تولید در یکی دو سال اخیر را عامل این موضوع می‌دانند و گروهی هم بحث احتکار و دلال‌بازی را مطرح می‌کنند. شما دلیل رشد قیمت این محصول را چه عاملی می‌دانید؟
دو دلیل را می‌توان در این مساله موثر دانست.
یکی، تورم و افزایش قیمت‌های داخلی است که به دلیل اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و نیز افزایش نرخ ارز، قیمت همه کالاها از جمله پسته بالا رفته است. به ویژه بحث ارز به دلیل اینکه ارتباط مستقیمی با قیمت پسته دارد و ۸۵ درصد آن صادراتی است، تاثیر بسیار جدی در رشد قیمت‌ها داشته است.سال‌ها قیمت ارز ثابت بود و براساس نرخ تورم رشد نکرده بود، اما سال گذشته و امسال شاهد افزایش قیمت ارز بودیم و به اصطلاح این شرایط مانند باز شدن فنر فشرده شده‌ای بود که ناگهان باز شد و تاثیر جدی روی کالاهای صادراتی از جمله پسته -۸۵ درصد تولیدات این محصول صادر می‌شود- گذاشت. ضمن اینکه تورم و افزایش نرخ ارز هم باعث شد بسیاری از نهاده‌های کشاورزی، مزد کارگر و دیگر هزینه‌های متعددی که سر بار تولید پسته است، افزایش یابد؛ به طوری که براساس برآوردهای انجام‌شده از سال ۸۹ تا امسال هزینه‌های تولید پسته به بیش از دو برابر افزایش یافته است.
از سوی دیگر، این مساله ریشه در قیمت‌های جهانی قرار دارد. در سال 91 یعنی اواخر سال 2012 و اوایل سال 2013 شاهد افزایش 15 تا 20 درصدی قیمت انواع خشکبار از جمله پسته بوده‌ایم.
در حال حاضر پسته در باغ‌ها چه قیمتی دارد؟
بین 30 تا 35 هزار تومان قیمت پسته در باغ، البته پسته‌های معمولی و صادراتی است و قیمت پسته برای مصرف داخلی که پسته‌های کله‌قوچی و احمد آقایی و اکبری هستند، بین 35 تا 40 هزار تومان از تولیدکننده خریداری می‌شود. به عبارت دیگر از باغدار بین 30 تا 35 هزار تومان پسته صادراتی و 35 تا 40 هزار تومان پسته مصرف داخلی بسته به رویت و انواع مختلف خریداری می‌شود.
هزینه فرآوری این محصول چقدر است؟
حدود 10 درصد نیز برای فرآوری پسته به این قیمت‌ها افزوده می‌شود.
یعنی باید حدود ۴۰ هزار تومان پسته در بازار به فروش برسد؟
اکنون در آجیل‌فروشی‌ها قیمت پسته حدود 45 هزار تومان است و پسته‌های دستچین 50 تا 60 هزار تومان به فروش می‌رسد. به عبارت دیگر از هر 10 کیلو پسته یک کیلو به عنوان سر گل و بهترین نوع پسته بر اساس اندازه و... انتخاب می‌شود که آنها پسته‌های خاص هستند و همیشه نیز قیمتشان نسبت به پسته صادراتی دو برابر بوده است.
یعنی وقتی قیمت پسته صادراتی ۱۰ هزار تومان بود، پسته دستچین ۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسید و اکنون که قیمت پسته ۳۰ هزار تومان است، پسته‌های دستچین ۶۰ هزار تومان قیمت دارند. این پسته کمتر از یک درصد از پسته تولیدی کشور را تشکیل می‌دهند.
درباره بحث احتکار پسته که استاندار تهران و حتی رییس‌جمهور نیز به آن اشاره داشته‌اند، توضیح دهید. این موضوع را قبول دارید؟
پسته یک ماه در سال برداشت می‌شود و ۱۱ ماه و ۱۵ روز باید نسبت به تامین مصرف داخلی و صادرات برنامه‌ریزی و اقدام شود که برای این کار نیاز به انبار داریم. نسبت به نگهداری آن در انبارها نیز باید دقت شود و کالاهایی که به طور مداوم در رفت‌وآمد است و در انبارها باز است و در طول ۱۲ ماه سال هم در بازار به صورت کاملا گسترده وجود دارد؛ ضمن اینکه کالایی که برای ارزاق عمومی نیست، جنبه احتکار نمی‌تواند داشته باشد و مسلما کالایی که باید در طول یک سال مصرف شود، باید در انبارهایی نگهداری شود که در موقع لزوم و برای تامین نیاز بازار داخل و خارج بتوان به‌راحتی این کار را انجام داد، بنابراین نگهداری پسته در انبارها را نمی‌توان احتکار نامید.
بحث ممنوعیت صادرات پسته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این اقدام به منظور تنظیم بازار داخل اتفاق افتاد، البته با توافقی که انجمن پسته با مجموعه سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف نظیر معاون اول رییس‌جمهور انجام داد، مقرر شد برای تنظیم قیمت بازار در نمایشگاه‌های بهاره عرضه مستقیم پسته داشته باشیم که خوشبختانه این اتفاق افتاد و بحث ممنوعیت اصلا ابلاغ نشد.
البته ممنوعیت صادرات پسته سر جای خود هست، اما هنوز ابلاغ نشده است؟
بله، ما تضمین کرده‌ایم که نیاز بازار داخلی را تامین کنیم و مرتب در سراسر کشور این کار را انجام داده‌ایم، بعد از این هم ابلاغ و اجرای ممنوعیت لزومی ندارد.
آقای جلال‌پور، به نظر شما راه‌حل تنظیم بازار فقط ممنوعیت صادرات است؟ در حال حاضر تنها اقدامی که توسط دولتی‌ها برای تنظیم بازار برخی از کالاها همچون مرغ و پسته دیده می‌شود، ممنوعیت صادرات بوده است؟
ممنوعیت صادرات راه درستی نیست و ما معتقدیم که برای بازار داخل باید شرایط داخل کشور و شرایط واردات و صادرات به گونه‌ای باشد که بتوانیم مدیریت و کنترل بازار را داشته باشیم. در مورد هر کالا و به هر دلیلی که به نظر می‌رسد قیمت‌ها از قیمت‌هایی که می‌تواند به‌دست مصرف‌کننده برسد بالاتر است و شرایط سخت و فشار بر مصرف‌کننده وجود دارد، باید به سمتی برویم که آن کالا را به صورت سهمیه‌ای یا به صورت یارانه‌ای عرضه کنیم.
به هیچ عنوان نباید جلوی صادرات یا واردات را برای تنظیم بازار بگیریم، زیرا ما نمی‌توانیم درهای کشورمان را به روی دیگر کشورها ببندیم و این راه درست و منطقی و دائمی نیست که ما در بحث کنترل بازار ممنوعیت ایجاد کنیم، البته در بعضی از شرایط، تعیین برخی تعرفه‌ها و حقوق و عوارض گمرکی برای واردات و صادرات می‌تواند سبب گره‌گشایی از کارها شود، اما باید در درازمدت بازار را با بازارهای جهانی تطبیق دهیم.
از سوی دیگر، مردم کشورمان نیز انتظار ندارند که کالایی را به طور نسبی ارزان‌تر از کشورهای دیگر و یا از داخل کشور خریداری کنند، اما آنچه مسلم است، اینکه گاهی اوقات به دلیل نبود دقت و عدم مدیریت و نداشتن ذخیره کافی در مورد کالاهای وارداتی و یا تولید داخل، ممکن است با مشکلاتی مواجه شویم. در چنین وضعیتی باید شرایط مدیریت بازار را با شرایط تعرفه‌ای و بعضی از سهمیه‌بندی‌ها و یارانه‌ها تطبیق دهیم و اصلا نباید دنبال ممنوعیت صادرات و یا واردات باشیم.
ممنوعیت صادرات را وقتی در کنار قوانین برنامه می‌گذارید، چه دریافتی دارید؟
این مساله با تمام قوانین ممنوعیت صادرات مغایرت دارد.
در حال حاضر، وضعیت تولید پسته در کشور چگونه است؟
امسال به نسبت سال گذشته شاهد کاهش تولید پسته نبودیم و در سال گذشته ۱۶۰ هزار تن تولید داشته‌ایم. امسال میزان تولید پسته در کشور به ۱۸۰ هزار تن رسیده است. به طور میانگین در ۱۰ سال گذشته متوسط تولید ما ۲۰۰ هزار تن بود که امسال کمتر از متوسط این دوره ۱۰ ساله بوده است.
دلیل کاهش تولید خشکسالی بوده یا دلایل دیگری نیز در این مساله دخیل بوده‌اند؟
بر اثر کم‌آبی بعضی از باغ‌های استان کرمان در حال خشک شدن است.
برای این مساله تدبیری اندیشیده‌اید؟
خیر.
چرا تاکنون اقدامی انجام نشده است؟
مشکل آب در استان بسیار جدی است. ما در استان هیچ‌گونه دسترسی به آب نداریم؛ هم طرح انتقال آب زمان‌بر است و هم قیمت تمام‌شده آب به‌گونه‌ای خواهد بود که برای کشاورزی صرف نخواهد کرد.
آیا جلسه‌ای در این زمینه تشکیل شده است؟
مرتب پیگیر بوده‌ایم. ما باید آب را به استان منتقل کنیم، ولی این آب بخش شرب را کفایت خواهد کرد و بحث آب کشاورزی و با توجه به استفاده از روش‌های آبیاری سنتی به نظر می‌رسد باید به بهره‌برداران گفت در سیستم بهره‌برداری و استفاده از سیستم‌های تحت فشار جدی باشند.
پیش‌بینی شما برای تولید سال 92 چیست؟
فکر می‌کنم تولید پسته در سال 92 بیش از 200 هزار تن باشد و شاهد افزایش تولید خواهیم بود.
این روزها دیگر پسته به روی هیچ‌کس لبخند نمی‌زند و لبخندش برای خریداران کیلویی ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان هزینه دارد. براساس آمارها، امسال ۱۸۰ هزار تن پسته از باغ‌های کشور برداشت شده که به گفته رییس انجمن پسته، سالانه حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از این محصول در داخل مصرف می‌شود و با احتساب میزان تولید امسال، حداکثر ۴۵ هزار تن در داخل کشور مصرف خواهد شد. این در حالی است که با وجود میزان بالای تولید پسته در کشور، شاهد افزایش سرسام‌آور قیمت هر کیلو پسته در بازار بوده‌ایم و هر کسی نیز یک دلیل برای این رشد قیمت‌ها می‌آورد. دولت از احتکار و دلالی می‌گوید و کشاورز و تولیدکننده از افزایش قیمت تمام شده تولید، اما واقعیت ماجرا چیست؟ در همین زمینه دنیای اقتصاد به گفت‌وگو با محسن جلال‌پور، رییس انجمن پسته ایران و نایب رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران پرداخت و وی به تشریح ماجرا پرداخت.
آقای جلال‌پور، چند فرضیه درباره قیمت پسته و افزایش قیمت غیرمنطقی آن مطرح می‌شود. عده‌ای افزایش قیمت تولید در یکی دو سال اخیر را عامل این موضوع می‌دانند و گروهی هم بحث احتکار و دلال‌بازی را مطرح می‌کنند. شما دلیل رشد قیمت این محصول را چه عاملی می‌دانید؟
دو دلیل را می‌توان در این مساله موثر دانست.
یکی، تورم و افزایش قیمت‌های داخلی است که به دلیل اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و نیز افزایش نرخ ارز، قیمت همه کالاها از جمله پسته بالا رفته است. به ویژه بحث ارز به دلیل اینکه ارتباط مستقیمی با قیمت پسته دارد و ۸۵ درصد آن صادراتی است، تاثیر بسیار جدی در رشد قیمت‌ها داشته است.سال‌ها قیمت ارز ثابت بود و براساس نرخ تورم رشد نکرده بود، اما سال گذشته و امسال شاهد افزایش قیمت ارز بودیم و به اصطلاح این شرایط مانند باز شدن فنر فشرده شده‌ای بود که ناگهان باز شد و تاثیر جدی روی کالاهای صادراتی از جمله پسته -۸۵ درصد تولیدات این محصول صادر می‌شود- گذاشت. ضمن اینکه تورم و افزایش نرخ ارز هم باعث شد بسیاری از نهاده‌های کشاورزی، مزد کارگر و دیگر هزینه‌های متعددی که سر بار تولید پسته است، افزایش یابد؛ به طوری که براساس برآوردهای انجام‌شده از سال ۸۹ تا امسال هزینه‌های تولید پسته به بیش از دو برابر افزایش یافته است.
از سوی دیگر، این مساله ریشه در قیمت‌های جهانی قرار دارد. در سال 91 یعنی اواخر سال 2012 و اوایل سال 2013 شاهد افزایش 15 تا 20 درصدی قیمت انواع خشکبار از جمله پسته بوده‌ایم.
در حال حاضر پسته در باغ‌ها چه قیمتی دارد؟
بین 30 تا 35 هزار تومان قیمت پسته در باغ، البته پسته‌های معمولی و صادراتی است و قیمت پسته برای مصرف داخلی که پسته‌های کله‌قوچی و احمد آقایی و اکبری هستند، بین 35 تا 40 هزار تومان از تولیدکننده خریداری می‌شود. به عبارت دیگر از باغدار بین 30 تا 35 هزار تومان پسته صادراتی و 35 تا 40 هزار تومان پسته مصرف داخلی بسته به رویت و انواع مختلف خریداری می‌شود.
هزینه فرآوری این محصول چقدر است؟
حدود 10 درصد نیز برای فرآوری پسته به این قیمت‌ها افزوده می‌شود.
یعنی باید حدود ۴۰ هزار تومان پسته در بازار به فروش برسد؟
اکنون در آجیل‌فروشی‌ها قیمت پسته حدود 45 هزار تومان است و پسته‌های دستچین 50 تا 60 هزار تومان به فروش می‌رسد. به عبارت دیگر از هر 10 کیلو پسته یک کیلو به عنوان سر گل و بهترین نوع پسته بر اساس اندازه و... انتخاب می‌شود که آنها پسته‌های خاص هستند و همیشه نیز قیمتشان نسبت به پسته صادراتی دو برابر بوده است.
یعنی وقتی قیمت پسته صادراتی ۱۰ هزار تومان بود، پسته دستچین ۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسید و اکنون که قیمت پسته ۳۰ هزار تومان است، پسته‌های دستچین ۶۰ هزار تومان قیمت دارند. این پسته کمتر از یک درصد از پسته تولیدی کشور را تشکیل می‌دهند.
درباره بحث احتکار پسته که استاندار تهران و حتی رییس‌جمهور نیز به آن اشاره داشته‌اند، توضیح دهید. این موضوع را قبول دارید؟
پسته یک ماه در سال برداشت می‌شود و ۱۱ ماه و ۱۵ روز باید نسبت به تامین مصرف داخلی و صادرات برنامه‌ریزی و اقدام شود که برای این کار نیاز به انبار داریم. نسبت به نگهداری آن در انبارها نیز باید دقت شود و کالاهایی که به طور مداوم در رفت‌وآمد است و در انبارها باز است و در طول ۱۲ ماه سال هم در بازار به صورت کاملا گسترده وجود دارد؛ ضمن اینکه کالایی که برای ارزاق عمومی نیست، جنبه احتکار نمی‌تواند داشته باشد و مسلما کالایی که باید در طول یک سال مصرف شود، باید در انبارهایی نگهداری شود که در موقع لزوم و برای تامین نیاز بازار داخل و خارج بتوان به‌راحتی این کار را انجام داد، بنابراین نگهداری پسته در انبارها را نمی‌توان احتکار نامید.
بحث ممنوعیت صادرات پسته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این اقدام به منظور تنظیم بازار داخل اتفاق افتاد، البته با توافقی که انجمن پسته با مجموعه سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف نظیر معاون اول رییس‌جمهور انجام داد، مقرر شد برای تنظیم قیمت بازار در نمایشگاه‌های بهاره عرضه مستقیم پسته داشته باشیم که خوشبختانه این اتفاق افتاد و بحث ممنوعیت اصلا ابلاغ نشد.
البته ممنوعیت صادرات پسته سر جای خود هست، اما هنوز ابلاغ نشده است؟
بله، ما تضمین کرده‌ایم که نیاز بازار داخلی را تامین کنیم و مرتب در سراسر کشور این کار را انجام داده‌ایم، بعد از این هم ابلاغ و اجرای ممنوعیت لزومی ندارد.
آقای جلال‌پور، به نظر شما راه‌حل تنظیم بازار فقط ممنوعیت صادرات است؟ در حال حاضر تنها اقدامی که توسط دولتی‌ها برای تنظیم بازار برخی از کالاها همچون مرغ و پسته دیده می‌شود، ممنوعیت صادرات بوده است؟
ممنوعیت صادرات راه درستی نیست و ما معتقدیم که برای بازار داخل باید شرایط داخل کشور و شرایط واردات و صادرات به گونه‌ای باشد که بتوانیم مدیریت و کنترل بازار را داشته باشیم. در مورد هر کالا و به هر دلیلی که به نظر می‌رسد قیمت‌ها از قیمت‌هایی که می‌تواند به‌دست مصرف‌کننده برسد بالاتر است و شرایط سخت و فشار بر مصرف‌کننده وجود دارد، باید به سمتی برویم که آن کالا را به صورت سهمیه‌ای یا به صورت یارانه‌ای عرضه کنیم.
به هیچ عنوان نباید جلوی صادرات یا واردات را برای تنظیم بازار بگیریم، زیرا ما نمی‌توانیم درهای کشورمان را به روی دیگر کشورها ببندیم و این راه درست و منطقی و دائمی نیست که ما در بحث کنترل بازار ممنوعیت ایجاد کنیم، البته در بعضی از شرایط، تعیین برخی تعرفه‌ها و حقوق و عوارض گمرکی برای واردات و صادرات می‌تواند سبب گره‌گشایی از کارها شود، اما باید در درازمدت بازار را با بازارهای جهانی تطبیق دهیم.
از سوی دیگر، مردم کشورمان نیز انتظار ندارند که کالایی را به طور نسبی ارزان‌تر از کشورهای دیگر و یا از داخل کشور خریداری کنند، اما آنچه مسلم است، اینکه گاهی اوقات به دلیل نبود دقت و عدم مدیریت و نداشتن ذخیره کافی در مورد کالاهای وارداتی و یا تولید داخل، ممکن است با مشکلاتی مواجه شویم. در چنین وضعیتی باید شرایط مدیریت بازار را با شرایط تعرفه‌ای و بعضی از سهمیه‌بندی‌ها و یارانه‌ها تطبیق دهیم و اصلا نباید دنبال ممنوعیت صادرات و یا واردات باشیم.
ممنوعیت صادرات را وقتی در کنار قوانین برنامه می‌گذارید، چه دریافتی دارید؟
این مساله با تمام قوانین ممنوعیت صادرات مغایرت دارد.
در حال حاضر، وضعیت تولید پسته در کشور چگونه است؟
امسال به نسبت سال گذشته شاهد کاهش تولید پسته نبودیم و در سال گذشته ۱۶۰ هزار تن تولید داشته‌ایم. امسال میزان تولید پسته در کشور به ۱۸۰ هزار تن رسیده است. به طور میانگین در ۱۰ سال گذشته متوسط تولید ما ۲۰۰ هزار تن بود که امسال کمتر از متوسط این دوره ۱۰ ساله بوده است.
دلیل کاهش تولید خشکسالی بوده یا دلایل دیگری نیز در این مساله دخیل بوده‌اند؟
بر اثر کم‌آبی بعضی از باغ‌های استان کرمان در حال خشک شدن است.
برای این مساله تدبیری اندیشیده‌اید؟
خیر.
چرا تاکنون اقدامی انجام نشده است؟
مشکل آب در استان بسیار جدی است. ما در استان هیچ‌گونه دسترسی به آب نداریم؛ هم طرح انتقال آب زمان‌بر است و هم قیمت تمام‌شده آب به‌گونه‌ای خواهد بود که برای کشاورزی صرف نخواهد کرد.
آیا جلسه‌ای در این زمینه تشکیل شده است؟
مرتب پیگیر بوده‌ایم. ما باید آب را به استان منتقل کنیم، ولی این آب بخش شرب را کفایت خواهد کرد و بحث آب کشاورزی و با توجه به استفاده از روش‌های آبیاری سنتی به نظر می‌رسد باید به بهره‌برداران گفت در سیستم بهره‌برداری و استفاده از سیستم‌های تحت فشار جدی باشند.
پیش‌بینی شما برای تولید سال 92 چیست؟
فکر می‌کنم تولید پسته در سال 92 بیش از 200 هزار تن باشد و شاهد افزایش تولید خواهیم بود.
ارسال نظر