گره کور - ۲۶ مرداد ۹۶

در ونزوئلا درگیری‌های مرگبار بین نیروهای امنیتی و جنبش وسیع اعتراضی جریان دارد. معترضان خواهان کناره‌گیری رئیس‌جمهوری نیکولاس مادورو هستند. مادورو که محبوبیت خود را از دست داده، زیر حمایت اردو، محکمه عالی و شورای تازه تاسیس قانون اساسی قرار دارد. این درحالی است که اپوزیسیون دو سوم کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارد. با افزایش شمار کشته‌ها، چندین گروه کوچک نظامی نیز علیه مادورو چرخیدند و از همقطاران خود خواستند تا مانند آنها به اپوزیسیون بپیوندند. این بحران حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده را وادار کرده تا بگوید که ایالات‌متحده اقدام نظامی علیه ونزوئلا را جایی که مردم رنج می‌کشند و جان می‌دهند مد نظر قرار دهد.

پس از مرگ هوگو چاوز مادورو بر مسند قدرت نشست. او توانست در انتخابات رقبای خود را کنار بزند و رئیس‌جمهوری این کشور شود. او خود را ادامه دهنده راه چاوز معرفی کرد و گفت که از سوسیالیسم دست نخواهد کشید. اما سیاست‌های تورم‌زا و اقتصاد سوبسیدی مادورو همزمان با کاهش شدید قیمت نفت همراه شد و این کشور تک محصولی را بیش از پیش در مضیقه قرار داد. حالا مادورو که این کشور را با تورم نزدیک به ۴۰ درصد تحویل گرفت، شاهد سه رقمی شدن تورم در ونزوئلا است. همین امر موجب شده است تا صدای معترضان بلندتر شود و خواهان توقف سیاست‌های ناکارآمد و برکناری مادورو شوند. کوتاه نیامدن مادورو هم مزید بر علت شده است تا تنش‌ها در این کشور فروکش نکند.

خبرگزاری آلمان در این رابطه می‌نویسد: رئیس‌جمهوری نیکولاس مادورو با اپوزیسیون ونزوئلا بر سر قدرت کشمکش دارد؛ این در حالی است که شمار کشته‌های این تنش در حال افزایش است و وضعیت اقتصادی وخیم‌تر می‌شود. کشور آمریکای جنوبی ونزوئلا زمانی امیدواری بزرگی به آینده داشت؛ چراکه این کشور ذخایر بزرگ نفت، حتی بیشتر از بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان یعنی عربستان سعودی دارد. به جای رفاه اقتصادی، این کشور ۳۵ میلیون نفری حالا با خشونت و آشفتگی سیاسی دست و پنجه نرم می‌کند. کشوری که حتی عاجز از تهیه کالاهای اساسی برای مردمش است و قفسه‌های مغازه‌ها عمدتا خالی است. در این کشور در حال حاضر ارزش یک برگ دستمال کاغذی بیشتر از پول رایجش شده است.

کشوری دو تکه شده

در ونزوئلا درگیری‌های مرگبار بین نیروهای امنیتی و جنبش وسیع اعتراضی جریان دارد. معترضان خواهان کناره‌گیری رئیس‌جمهوری نیکولاس مادورو هستند. مادورو که محبوبیت خود را از دست داده، زیر حمایت اردو، محکمه عالی و شورای تازه تاسیس قانون اساسی قرار دارد. این درحالی است که اپوزیسیون دو سوم کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارد. با افزایش شمار کشته‌ها، چندین گروه کوچک نظامی نیز علیه مادورو چرخیدند و از همقطاران خود خواستند تا مانند آنها به اپوزیسیون بپیوندند. این بحران حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده را وادار کرده تا بگوید که ایالات‌متحده اقدام نظامی علیه ونزوئلا را جایی که مردم رنج می‌کشند و جان می‌دهند مد نظر قرار دهد. ترامپ اخیرا گفته است: «ما گزینه‌های زیادی برای ونزوئلا داریم از جمله گزینه احتمالی نظامی، در صورتی که ضرورت باشد.»

بحران چگونه شروع شد؟

مادورو که در گذشته راننده خودروهای سنگین بوده است، پس از هوگو چاوز رئیس‌جمهوری مقتدر پیشین، در سال ۲۰۱۳ به قدرت رسید. او پیش از این، به‌عنوان معاون رئیس‌جمهوری در حکومت چاوز مقام داشت. چاوز پیش از آنکه بر اثر بیماری سرطان فوت کند، از مادورو به‌عنوان جانشین خود یاد کرده بود. پس از مرگ چاوز، او برای ریاست «حزب سوسیالیست ونزوئلا» (PSUV) به رقابت پرداخت و در یک رای‌گیری ویژه توانست ۵/ ۵۰ درصد آرا را به‌دست آورد؛ هرچند که رقیبان او از تقلب در این انتخابات سخن گفتند. اندکی بعد مادورو با اعتراضات به خاطر تورم اقتصادی و وخامت شدید اقتصادی روبه‌رو شد. در پاسخ، او مخالفان سیاسی خود را کنار زد و ایالات‌متحده را متهم کرد که برای سرنگونی او طرح‌ریزی می‌کند. افزایش بحران سبب شد تا نیروهای اپوزیسیون ائتلاف کنند و «اتحاد دموکراتیک ونزوئلا» (MUD) را ایجاد نمایند. این گروه در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۵ در برابر گروه حامی حکومت موسوم به «قطب وطن‌پرستان بزرگ» (GPP) قرار گرفت.

افزایش تنش

اندکی بعد از پیروزی، اپوزیسیون درخواستی را برای رفراندوم در سال ۲۰۱۶ ارائه کرد. با این حال، شورای انتخابات حامی دولت نهایتا این درخواست را به حالت تعلیق درآورد و اپوزیسیون را متهم به تقلب در جمع آوری امضا کرد. در ماه مارس ۲۰۱۷، دادگاه عالی ونزوئلا که پشتیبان مادورو است، پارلمان را خلع قدرت کرد اما اندکی بعد به خاطر خشم و اعتراض سراسری رای خود را پس گرفت. در ماه مه، مادورو اعلام کرد که قصد دارد یک شورای قانون اساسی ایجاد کند تا قانون اساسی جدیدی برای کشور تنظیم کند. این یعنی زمانی که مادورو می‌توانست با یک نشان دو تیر بزند. هم اینکه طرح‌های مجلس ملی را بلااثر کند هم ادامه حکومت خود را بیش از پیش تضمین کند. اپوزیسیون اما شدیدا با این اقدام مخالفت کرد اما به هر ترتیب، حکومت در ماه ژوئیه برای این شورا رای‌گیری راه انداخت و در ماه اوت، «شورای قانون اساسی» را با وجود ادعاهای گسترده مبنی بر تقلب و دستکاری آرا افتتاح کرد.

این شورا که متشکل از حامیان مادورو است، به سرعت دستوری را صادر کرد و به خودش قدرت گسترده داد. این درحالی است که تورم در حال افزایش، کمبود شدید غذا، انرژی و دارو اعتراضات ضدحکومتی را بیش از پیش شعله‌ور خواهد کرد. همزمان سرقت، تاراج و آشوب در شهرهای ونزوئلا سبب شده تا رژیم مادورو در این کشور «وضعیت اضطراری» اعلام کند. از آغاز اعتراضات ضد حکومتی جدید در ماه آوریل تاکنون بیشتر از ۱۲۰ نفر در ونزوئلا کشته شده‌اند. در جریان بحران، مادورو مدام تاکید کرده که او در حال جنگ با توطئه‌ای است که علیه انقلاب سوسیالیستی چاوز با حمایت ایالات‌متحده به راه انداخته شده است. او همچنان واشنگتن را متهم کرده است که بهای نفت را کاهش می‌دهد تا وضعیت اقتصادی ونزوئلا را به نابودی بکشاند. کارشناسان معتقدند که دولت ونزوئلا می‌تواند از اظهارات ترامپ مبنی بر «امکان اقدام نظامی» سود ببرد و اعلام کند که ونزوئلا تحت تهدید بیرونی قرار دارد.

گره کور