خاورمیانه ۵/۹ درصد از مصرف جهانی سوخت را به خود اختصاص داده است
جدال بی‌پایان علیه بنزین‌سوزها
دنیای اقتصاد: با کاهش قیمت نفت خام به کمترین سطح خود در چند سال اخیر، مصرف‌کنندگان بزرگ سوخت انتظار دارند همگام با این کاهش قیمت، از قیمت سوخت نیز کاسته شود،این اتفاق اگرچه بدیهی است اما همچنان سوخت با قیمت بالایی در بعضی از کشورها به دست مصرف‌کننده می‌رسد. با روندی که نفت در بازار در پیش گرفته و احتمالا نمی‌توان چندان به افزایش قیمت در ماه‌های پیش رو امیدوار بود، برخی پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است در آینده‌ای نزدیک قیمت هر لیتر بنزین از ارزش یک بطری آب نیز ارزان‌تر شود، اما تا کنون سوخت نشانی از پایین آمدن قیمت تا این حد را آشکار نکرده است.
دنیای اقتصاد: با کاهش قیمت نفت خام به کمترین سطح خود در چند سال اخیر، مصرف‌کنندگان بزرگ سوخت انتظار دارند همگام با این کاهش قیمت، از قیمت سوخت نیز کاسته شود،این اتفاق اگرچه بدیهی است اما همچنان سوخت با قیمت بالایی در بعضی از کشورها به دست مصرف‌کننده می‌رسد. با روندی که نفت در بازار در پیش گرفته و احتمالا نمی‌توان چندان به افزایش قیمت در ماه‌های پیش رو امیدوار بود، برخی پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است در آینده‌ای نزدیک قیمت هر لیتر بنزین از ارزش یک بطری آب نیز ارزان‌تر شود، اما تا کنون سوخت نشانی از پایین آمدن قیمت تا این حد را آشکار نکرده است. واردات نفت برای استفاده در سوخت خودروها حدود ۴۰ درصد از مجموع واردات روزانه ۴/ ۴ میلیون بشکه‌ای اتحادیه را شامل می‌شود که رقم قابل‌ملاحظه‌ای است. بر اساس داده‌های موسسه اروپا واردات سوخت برای خودرو در اروپا هم‌اکنون سالانه به ۴۰ میلیارد دلار رسیده است که این رقم بیش از ارزش افزوده خودروسازی اروپا در سال است. به این ترتیب رفته رفته هزینه‌های سوخت فسیلی و در راس آنها بنزین، کشورها را نگران کرده و به فکر پیدا کردن یک جایگزین برای بنزین انداخته است. خیلی‌ها گرانی سوخت فسیلی را، برای محیط‌زیست و جهان فردا منشأ خیر می‌دانند. پس جهان چاره‌ای جز یافتن انرژی‌های جایگزین‌شونده ندارد.
با کاهش قیمت نفت خام به کمترین سطح خود در چند سال اخیر، مصرف‌کنندگان بزرگ سوخت انتظار دارند همگام با این کاهش قیمت، از قیمت سوخت نیز کاسته شود،این اتفاق اگرچه بدیهی است اما همچنان سوخت با قیمت بالایی در بعضی از کشورها به دست مصرف‌کننده می‌رسد. با روندی که نفت در بازار در پیش گرفته و احتمالا نمی‌توان چندان به افزایش قیمت در ماه‌های پیش رو امیدوار بود، برخی پیش‌بینی می‌کنند که ممکن است در آینده‌ای نزدیک قیمت هر لیتر بنزین از ارزش یک بطری آب نیز ارزان‌تر شود، اما تا کنون سوخت نشانی از پایین آمدن قیمت تا این حد را آشکار نکرده است. نفت برنت از سال گذشته که بشکه‌ای بیش از ۱۰۰ دلار ارزش داشت امروز با کاهشی حدود ۷۳ درصدی به حدود ۳۰ دلار رسیده است، اما این کاهش قیمت در ارزش سوخت در کشورهای مختلف چندان انعکاسی نداشته است. ایالت تگزاس ۱۰ درصد از فروش بنزین و ۱۳ درصد از فروش گازوئیل را در آمریکا به خود اختصاص می‌دهد. این ایالت از نظر مصرف بنزین پس از کالیفرنیا در جایگاه دوم قرار دارد اما بزرگ‌ترین مصرف‌کننده گازوئیل در این کشور است. آمار مالیاتی ایالت تگزاس گویاترین شاخص میزان فروش بنزین به شمار می‌رود. با این حال،
آمارهای آمریکا در ماه‌های اخیر تصویر مشابهی از مصرف فزاینده بنزین و گازوئیل در سراسر این کشور نشان داده که در نتیجه رشد اقتصادی و همچنین کاهش قیمت‌های نفت و در پی آن افزایش استفاده از خودرو صورت گرفته است.
نیم‌نگاهی به اوضاع فعلی
به‌رغم بحران مالی اخیر، تقاضای جهانی نفت به‌طور پیوسته افزایش یافته است. در طول یک دهه گذشته منطقه خاورمیانه بعد از چین سریع‌ترین رشد را از نظر مصرف نفت تجربه کرده است. جمعیت جوان و اقتصادهای در حال رشد این منطقه موجب افزایش تقاضا برای سوخت بوده است. هر چه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ثروتمندتر شده‌اند، مصرف انرژی آنها نیز بیشتر شده و نقش بزرگ‌تری در تقاضا برای نفت ایفا کرده‌اند. مصرف بنزین، نفت کوره و دیگر فرآورده‌های نفتی در این منطقه به‌طور متوسط در طول سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ میلادی حدود ۹/ ۳ درصد رشد داشته است. مصرف نفت خاورمیانه تقریبا ۴ برابر سریع‌تر از متوسط جهانی افزایش یافته است. در سال ۲۰۰۴، خاورمیانه روزانه حدود ۶ میلیون بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی مصرف می‌کرد که ۷ درصد کل مصرف جهانی را شامل می‌شد. اما این رقم تا سال ۲۰۱۴، حدود ۵۰ درصد افزایش یافته و به ۷/ ۸ میلیون بشکه در روز رسیده که حدود ۵/ ۹ درصد کل مصرف جهان را تشکیل می‌دهد. نفت اضافی مصرف‌شده در خاورمیانه (دو میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز) ۳۰ درصد کل رشد تقاضای نفت جهانی (۹ میلیون بشکه در روز) را بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ شامل می‌شود. نفت اضافی مصرف‌شده در خاورمیانه (یعنی ۸/ ۲ میلیون بشکه در روز) ۳۰ درصد کل رشد تقاضای جهانی برای نفت در فاصله سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ را تشکیل داده است.
استراتژی‌های دم‌دستی
طی سالیان گذشته با بحران سوخت و افزایش هزینه‌ها و همچنین آلودگی‌های زیست‌محیطی، خودروسازان بین‌المللی با ارائه تکنولوژی‌های جدید سعی در اقتصادی‌تر کردن خودرو با هدف کاهش مصرف سوخت و حفظ محیط‌زیست کردند و هر سال اعداد و ارقام مصرف سوخت و انتشار آلاینده‌ها را به سمت بهبود ارتقا دادند. در کنار اهرم قیمت سوخت و جریمه‌های سنگین برای آلوده کردن محیط‌زیست که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خودرو را ترغیب به تولید و استفاده از خودروهای کم‌مصرف‌تر و با استانداردهای زیست‌محیطی بالاتر می‌کند، دلایل مختلف دیگری هم وجود دارد. مثلا خودروسازان بین‌المللی با ارائه تکنولوژی‌های جدید حجم موتور و مصرف آن را با حفظ و حتی افزایش قدرت افزایش داده‌اند. به‌گونه‌ای که می‌توان موتورهای ۴ و ۶ سیلندری را امروز پیدا کرد که معادل یک موتور ۸ سیلندر دهه گذشته قدرت و گشتاور داشته باشند. یا اینکه ارائه تکنولوژی سطح بالا در موتورها و سیستم‌های انتقال قدرت مانند سیستم تزریق سوخت مستقیم، سیستم‌های انتقال قدرت ۷ سرعته و ۸ سرعته اتوماتیک و هوشمند و سیستم‌های ترکیبی هیبریدی که به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای مصرف سوخت را در خودروها هدفمند کرده، باعث افزایش راندمان سوخت می‌شوند.
حتی استفاده از سیستم‌هایی نظیر سیستم غیرفعال کردن موتور در حالت توقف که در رانندگی‌های شهری و ترافیک‌های طولانی و ممتد این سیستم از درجا کار کردن موتور و اتلاف انرژی جلوگیری می‌کند، به هنگام توقف موتور را کاملا خاموش می‌کند. استفاده از مواد کامپوزیتی و فیبر کربنی سبک‌وزن در سازه خودروها و قطعات داخلی آنها که با کاهش وزن، مصرف سوخت را نیز کاهش می‌دهد. بهره‌گیری از انرژی اتلافی خودرو در سیستم‌های هیبریدی، مانند انرژی حاصل از ترمز و شتاب‌گیری خودرو که با ارائه تکنولوژی‌های جدید می‌توان از این انرژی‌ها در جهت تولید نیرو در خودروها استفاده کرد. در اینجا سیستم حمل‌ونقل عمومی نیز بی‌تاثیر نبوده، زیرا با افزایش هزینه نگهداری خودرو در مقابل افزایش کیفیت و گستردگی سیستم حمل‌ونقل عمومی، افراد به استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی بیشتر علاقه نشان می‌دهند که خود عاملی مهم در کاهش استفاده شخصی از خودروها می‌شود و به‌تبع آن سرانه مصرف سوخت در خودروهای شخصی کاهش پیدا می‌کند.
قاره سبز اسیر واردات
در این بین به نظر می‌رسد افزایش احتمالی قیمت نفت و سرعت رشد آن، تلاش این دسته از خودروسازان را برای عرضه خودروهایی با سوخت‌های جایگزین تسریع خواهد کرد. گزارش‌های آماری درخصوص وابستگی اتحادیه اروپا به واردات نفت حاکی از آن است که این منطقه روزانه یک میلیارد یورو برای واردات این فرآورده سوختی هزینه می‌کند. همچنین واردات نفت برای استفاده در سوخت خودروها حدود ۴۰ درصد از مجموع واردات روزانه ۴/ ۴ میلیون بشکه‌ای اتحادیه را شامل می‌شود که رقم قابل‌ملاحظه‌ای است. بر اساس داده‌های موسسه اروپا واردات سوخت برای خودرو در اروپا هم‌اکنون سالانه به ۴۰ میلیارد دلار رسیده است که این رقم بیش از ارزش افزوده صنعت خودرو اروپا در سال است. ارزش افزوده خودروسازی اعم از خودروهای سواری، ون، کامیون و همچنین تامین‌کنندگان اروپا طی سال ۲۰۰۵ میلادی ۱۳۲ میلیارد یورو بوده است. در این میان، کشور آلمان بزرگ‌ترین واردکننده نفت برای مصارف سوخت خودروها به شمار می‌رود (سالانه ۲۵ میلیارد یورو). پس از آلمان بیشترین میزان مربوط به کشورهای فرانسه، ایتالیا و انگلستان است. دانمارک تنها کشور عضو صادرکننده نفت اتحادیه اروپا است. اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۷ میلادی ۷۹ درصد از نیازهای نفتی خود را وارد کرده است. این تحولات در شرایطی به وجود آمده است که سیاست‌های منطقه‌ای اتحادیه اروپا نیز در حال اعمال برنامه‌هایی برای اجباری کردن اهدافی در ارتباط با کاهش مصرف سوخت خودروها است. اجرایی شدن این برنامه‌ها عملا موجب تولید خودروهایی کارآتر از لحاظ مصرف سوخت و گرایش به سوخت‌های جایگزین خواهد شد.
و ناگهان هیبریدی‌ها
خیلی‌ها گرانی سوخت فسیلی را، برای محیط‌زیست و جهان فردا منشأ خیر می‌دانند. آنها معتقدند نفت، به هر حال روزی پایان خواهد یافت. پس جهان چاره‌ای جز یافتن انرژی‌های جایگزین‌شونده ندارد. این گروه از کارشناسان می‌گویند: هرچه سوخت‌های فسیلی گران‌تر شوند، شتاب جهان برای یافتن جایگزین‌های مناسب، بیشتر خواهد شد. در پی ارائه برخی پاسخ‌ها به عرضه‌کنندگان معادله پیش‌گفته، اکنون ضلع تازه‌ای نیز به آن معادله اضافه شده که باید درباره آن سخن گفت. در حال حاضر خودروهای هیبریدی که مجهز به پیشرانه بنزینی و برقی هستند به مصرف سوخت 4 تا 5 لیتر بنزین در یک صد کیلومتر پیمایش شهری یا بزرگراهی دست یافته‌اند. با این حال کسانی که موضوع خودروهای هیبریدی را مطرح می‌کنند این نکته را نیز باید بر تحلیل‌های خود بیفزایند که این‌گونه خودروها در کشورهای پیشرفته و صاحب فناوری نیز فراگیر نشده و سهم اندکی از تولید را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین غالب خودروهای موجود در آن کشورها از انواع بنزینی با میزان مصرف سوخت پیش‌گفته است. غفلت یا دوری از طرح این نکته تحلیلی، مردم و گاه مسوولان را در باور خود مبنی بر اختلاف فاحش کیفیت تولیدات داخلی با محصولات خارجی، استوارتر می‌سازد. یافته‌های یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان جهان حاکی از آن است که هم‌اکنون علاقه‌مندی قابل‌ملاحظه‌ای نسبت به خودروهای برقی و هیبریدی در بین مشتریان ایجاد شده است. مطابق بررسی‌های این شرکت که حاصل نظرسنجی بیش از ۸ هزار نفر از رانندگان در هشت بازار عمده خودرو چین، آلمان، فرانسه، انگلستان، ژاپن، استرالیا، سوئیس و آمریکا است؛ در مجموع ۳۶ درصد از مشتریان به خرید خودرویی با قوای محرکه هیبرید و 8/ 45 درصد نیز به خرید خودروی برقی تمایل داشته‌اند. در این بین ملاحظات زیست‌محیطی و قیمت فزاینده سوخت به‌طور مساوی مهم‌ترین عوامل این انتخاب بوده‌اند. این روند در واقع نشان‌دهنده توانمندی قابل‌توجه برای تامین‌کنندگان تکنولوژی‌های مرتبط با خودروهای دوستدار محیط‌زیست است.
در این نظرسنجی ۴۵ درصد از خودروسازان اعلام کرده‌اند که قیمت بالای سوخت، آنها را به سمت تولید خودروهای کم‌مصرف‌تر مجبور کرده است. در این میان، 6/ 62 درصد ژاپنی‌ها و 2/ 55 درصد آلمانی‌ها بیشترین درصد را داشته‌اند. بخش عمده‌ای از افراد نظرخواهی شده در بازارهای فوق بر این باورند که استفاده از سوخت‌های متعارف همچون بنزین و گازوئیل در آینده گران‌تر خواهند شد. روند صعودی در قیمت سوخت همچنین موجب گرایش بیشتر به سیستم‌های جایگزین خواهد شد. از دیگر سو، یافته‌های این بررسی نشان‌دهنده آن است که آگاهی نسبت به سیستم‌های جایگزین در مناطق مختلف جهان کاملا متفاوت است. رانندگان انگلیسی در میان بازارهای هشت‌گانه مورد بررسی دارای پایین‌ترین اطلاعات نسبت به سوخت‌های جایگزین بوده‌اند. تنها 9/ 3 درصد پاسخ‌دهندگان نسبت به موضوع فوق مطلع بوده‌اند. در حالی که این رقم در بین ژاپنی‌ها که مطلع‌ترین بازارها به شمار می‌روند 9/ 46 درصد بوده است. ضمنا تنها ۶/ ۶ درصد از مردم آمریکا نسبت به سوخت‌های هیبریدی آگاهی داشته‌اند.
ارسال نظر