هویت «نصفه و نیمه» در شهرهای حومه
درحالی‌که طی یک سال گذشته همزمان با تکمیل و افتتاح حجم عمده‌ای از واحدهای مسکونی در شهرهای جدید، رویکرد سیاست‌گذاران و توجه کارشناسان شهری از مقوله ساخت مسکن به سمت اجتماع‌سازی و ایجاد هویت در میان ساکنان این شهرها تغییر جهت داده است، جامعه شناسان و برنامه‌ریزان شهری معتقدند هم‌اکنون مسکن مهر مشکلات هویتی تازه‌ای را فراروی شهرهای جدید قرار داده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، در شرایطی که شهرهای جدید تا پیش از ورود پروژه مسکن مهر به این شهرها با مشکلات هویتی و تعاملات اجتماعی مواجه بودند کارشناسان شهری و جامعه شناسان می‌گویند مسکن مهر علاوه‌بر تمام مشکلات و کاستی‌های خود مشکلات هویتی و اجتماعی فراروی شهرهای جدید را تشدید کرده است.
درحالی‌که طی یک سال گذشته همزمان با تکمیل و افتتاح حجم عمده‌ای از واحدهای مسکونی در شهرهای جدید، رویکرد سیاست‌گذاران و توجه کارشناسان شهری از مقوله ساخت مسکن به سمت اجتماع‌سازی و ایجاد هویت در میان ساکنان این شهرها تغییر جهت داده است، جامعه شناسان و برنامه‌ریزان شهری معتقدند هم‌اکنون مسکن مهر مشکلات هویتی تازه‌ای را فراروی شهرهای جدید قرار داده است.به گزارش «دنیای اقتصاد»، در شرایطی که شهرهای جدید تا پیش از ورود پروژه مسکن مهر به این شهرها با مشکلات هویتی و تعاملات اجتماعی مواجه بودند کارشناسان شهری و جامعه شناسان می‌گویند مسکن مهر علاوه‌بر تمام مشکلات و کاستی‌های خود مشکلات هویتی و اجتماعی فراروی شهرهای جدید را تشدید کرده است.
این در حالی است که بنا به گفته آنها مسکن مهر زمانی وارد شهرهای جدید شد که این شهرها در گذر زمان هنوز موفق به حل چالش‌های فرهنگی و اجتماعی خود در راستای اجتماع‌سازی و ایجاد تعاملات فرهنگی و اجتماعی در میان ساکنان آنها نشده بودند.به این ترتیب نه‌تنها مشکلات هویتی، جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی شهرهای جدید برطرف نشد؛ بلکه با ورود طبقات گوناگون با فرهنگ‌ها و مشخصات اجتماعی متفاوت به این شهرها که تنها مشخصه مشترک آنها فقر و قرار گرفتن در گروه‌های پایین درآمدی بود، معضلات موجود تقویت و تشدید شد.به گفته این کارشناسان هم‌اکنون شهرهای جدید با هویت نصفه و نیمه و ناتمامی همراه شده‌اند که کمتر در آنها رنگ و بویی از حس تعلق و تعاملات اجتماعی به چشم می‌خورد.
تمرکز فقر در شکل اسکان گروه‌های کم درآمد و فقیر در انبوهی از واحدهای دولتی‌ساز، به اعتقاد آنها می‌تواند به‌صورت بالقوه سرچشمه‌هایی از اعتراض و شورش را در آینده به همراه داشته باشد.هر چند ممکن است این شورش‌ها به شکل اعتراضات گسترده خیابانی مشابه آنچه در برخی کشورهای جهان از جمله فرانسه روی می‌دهد نباشد، اما به هر روی برخی از این تهدیدها و احتمالات را در خود جای داده است که ممکن است آثار و نمودهای آن در سال‌های آینده بروز کند.مشاور امور اجتماعی وزیر راه وشهرسازی در این باره به «دنیای اقتصاد» گفت: به‌رغم سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که در شهرهای جدید چه قبل از مسکن مهر و چه بعد از آن صورت گرفت این شهرها هنوز وابسته به دولت هستند و هویت نصفه و نیمه‌ای در آنها شکل گرفته است که نمی‌توان از ان به حس تعلق تعبیر کرد.سعید معیدفر با تاکید بر اهمیت مساله هویت و اجتماع‌سازی در شهرهای جدید، گفت: مسکن مهر در مقطعی از زمان به شهرهای جدید راه یافت که خود این شهرها هنوز در نفس خود با مشکلات هویتی، اجتماعی و فرهنگی رو به رو بودند و نتوانسته بودند هویت و موقعیت شهری خود را با تمام ملزومات آن پیدا کنند؛ در همین زمان پروژه‌های دولتی‌سازی به شهرهای جدید وارد شد که الزامات اجتماعی و فرهنگی و بعضا زیست محیطی برای آنها پیش‌بینی نشده بود و در واقع به‌دنبال تعریف یک فوریت از سمت دولت بدون تناسب مکانی، اجتماعی و فرهنگی تعریف شدند.وی خاطرنشان کرد: به این ترتیب گرفتاری‌های گذشته شهرهای در حال حاضر با افزوده شدن مسکن مهر و ساکنان آن به این شهرها به مراتب بیش از گرفتاری‌هایی است که در گذشته شهرهای جدید با آن مواجه بودند.معیدفر ادامه داد: هر چند افراد گوناگونی از گروه‌ها و قومیت‌های مختلف در واحدهای مسکن مهر واقع در کلانشهرها ساکن شدند، اما تمام آنها تنها در یک جنبه یعنی فقر اقتصادی مشترک بودند. با این رویکرد، مسکن ارزان قیمت یا مسکن انبوه به‌صورت مجتمع‌هایی برای سکونت افراد فقیر یا اقشار متعلق به گروه‌های پایین درآمدی ساخته شد.
برچسب «مسکن مهری» در شهرهای جدید
مشاور اجتماعی وزیر راه وشهرسازی در مورد تهدیدهای بالقوه اجتماعی و فرهنگی ناشی از عدم اجتماع‌پذیری و شکل‌گیری تعاملات اجتماعی میان ساکنان طی سال‌های آینده توضیح داد: اینکه این شهرها و ساکنان آنها به‌دلیل دور نگه داشته شدن از بافت مرکزی شهر و عدم شکل‌گیری هویت و احساس تعلق شهری در آنها در آینده تا چه اندازه می‌توانند انگیزه کافی برای شورش و اعتراضات دسته جمعی داشته باشند موضوعی قابل‌مطالعه و قابل‌توجه است.به گفته وی عنصر فقر هم‌اکنون وجه تشابه گروه‌ها و طبقات مختلفی است که در واحدهای مسکن مهر شهرهای جدید ساکن شده‌اند.
معیدفر تاکید کرد: از اینها مهم‌تر مساله‌ای است که هم‌اکنون در تعاملات بین مردم شهرهای جدید دیده می‌شود و آن برچسب خوردن افرادی است که به‌تازگی و طی سال‌های اخیر در نتیجه افتتاح واحدهای مسکن مهر در این شهرها ساکن شده‌اند، طوری‌که هم‌اکنون ساکنان قبلی این شهرها که هنوز خودشان هویت و احساس تعلق و تعامل اجتماعی با سایر ساکنان ندارند، با ایجاد مرز‌بندی و تفکیک میان خود و ساکنان جدید، آنها را «مسکن مهری» می‌نامند.وی رواج این گونه برچسب‌های اجتماعی را تهدید بزرگی برای این شهرها عنوان کرد و گفت: اینکه ساکنان قبلی شهرهای جدید در تلاش هستند ساکنان جدید را از خود تفکیک کنند نشان می‌دهد متاسفانه مشکل شهرهای جدید با مسکن مهر چند برابر شده است و این بی هویتی و فقدان بنیان‌های اجتماعی و فرهنگی منسجم که باعث پایداری مکانی می‌شود در شهرهای جدید و به‌خصوص در مسکن مهر وجود دارد.
معیدفر با اشاره به سابقه حاشیه‌نشینی در کشور در نتیجه شکل‌گیری سکونت‌گاه‌های غیر‌رسمی و زاغه‌های پیرامون کلانشهرها تصریح کرد: حتی در این اجتماعات با تمام مشکلاتی که داشتند، در کنار فقر، نوعی اشتراک فرهنگی و تعاملات اجتماعی و همچنین تناسب جمعیتی دیده می‌شود، این در حالی است که در مسکن مهر این گونه تعلقات و اشتراکات هم وجود ندارد و تنها عنصر فقر وجه اشتراک این ساکنان را تشکیل می‌دهد.
وی افزود: عمده مشکل ساکنان شهرهای جدید هم‌اکنون همین موضوع فقر است که اگر با مشکلات مربوط به عدم هویت‌پذیری و اجتماع‌سازی درآمیزد می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد؛ اما اینکه آیا نارضایتی‌ها و بازخورد این مشکلات در ساکنان شهرهای جدید می‌تواند از عوامل بروز شورش در آینده باشد موضوعی است که باید به‌طور جدی آن را مطالعه کرد.
ارسال نظر