بدترین مدیریت عربستان سعودی در اداره حج در۲۵سال گذشته
دفاع اردوغان از آل‌سعود
تنش‌ها بین ایران و عربستان سعودی پس از فاجعه منا بالا گرفته است. ایران و برخی از مقامات سیاسی دنیای اسلام معتقدند عربستان سعودی در اداره مناسک حج دچار ضعف شدید است و عربستان هم تاکنون به جز اینکه این موضوع را قضا و قدر حواله بدهد از پاسخگویی صریح طفره رفته است.
تهران در مقابل از ریاض خواسته است تا عربستان ضمن پذیرش مسوولیت این حادثه از مسلمانان و جهان اسلام عذرخواهی کند. این در حالی است که عادل الجبیر، وزیر خارجه تازه منصوب شده آل‌سعود موضوع اختلافات را سیاسی می‌داند.
در سوی دیگر میدان اما به جز اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که در دفاعی تمام قد از عربستان سعودی، این کشور را مسوول حادثه نمی‌داند، اکثریت رهبران جهان اسلام عربستان را مسوول این فاجعه می دانند و به ضعف مدیریت سعودی‌ها در امور حج تاکید می کنند.
تهران در مقابل از ریاض خواسته است تا عربستان ضمن پذیرش مسوولیت این حادثه از مسلمانان و جهان اسلام عذرخواهی کند. این در حالی است که عادل الجبیر، وزیر خارجه تازه منصوب شده آل‌سعود موضوع اختلافات را سیاسی می‌داند.
در سوی دیگر میدان اما به جز اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که در دفاعی تمام قد از عربستان سعودی، این کشور را مسوول حادثه نمی‌داند، اکثریت رهبران جهان اسلام عربستان را مسوول این فاجعه می دانند و به ضعف مدیریت سعودی‌ها در امور حج تاکید می کنند.
تنش‌ها بین ایران و عربستان سعودی پس از فاجعه منا بالا گرفته است. ایران و برخی از مقامات سیاسی دنیای اسلام معتقدند عربستان سعودی در اداره مناسک حج دچار ضعف شدید است و عربستان هم تاکنون به جز اینکه این موضوع را قضا و قدر حواله بدهد از پاسخگویی صریح طفره رفته است.
تهران در مقابل از ریاض خواسته است تا عربستان ضمن پذیرش مسوولیت این حادثه از مسلمانان و جهان اسلام عذرخواهی کند. این در حالی است که عادل الجبیر، وزیر خارجه تازه منصوب شده آل‌سعود موضوع اختلافات را سیاسی می‌داند.
در سوی دیگر میدان اما به جز اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که در دفاعی تمام قد از عربستان سعودی، این کشور را مسوول حادثه نمی‌داند، اکثریت رهبران جهان اسلام عربستان را مسوول این فاجعه می دانند و به ضعف مدیریت سعودی‌ها در امور حج تاکید می کنند. با این حال شیخ عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ، مفتی اعظم عربستان سعودی، حادثه مرگبار حج را خارج از کنترل انسان‌ها دانسته و گفته است: «قضا و قدر اجتناب‌ناپذیر است.»
مفتی سعودی در دیدار با محمد بن نایف بن عبدالعزیز، ولیعهد و وزیر کشور عربستان گفت که او مسوول آنچه رخ داده نیست چون هر چه در توان داشته، انجام داده است.
روز پنج‌شنبه ۲۴ سپتامبر ازدحام زائران در جریان بخشی از مراسم حج در صحرای منا باعث کشته شدن صدها نفر شد. بنابر اعلام رسمی دولت عربستان تا کنون ۷۶۹ نفر در این حادثه کشته و صدها نفر هم زخمی یا مفقود شده‌اند. این در شرایطی است که تهران اعتقاد دارد افزون بر ۲۰۰۰ نفر در این حادثه کشته شده‌اند. از سویی با انتشار عکس‌هایی از عربستان سعودی، پس از وقوع فاجعه در منا، انتقادها علیه ریاض از سر گرفته شد. در این عکس‌ها مشخص شده که عربستان در حال جمع‌آوری کشته‌ها با لودر است و این موضوع موجب شده است که مسلمانان علیه این رفتار با کشته شده‌هایشان موضع منفی به این کار سعودی‌ها بگیرند.
با این وجود ولیعهد عربستان در دیدار با مفتی این کشور گفت که دولت سعودی «خدمت به زائران و بازدیدکنندگان را ادامه خواهد داد و با هر کس که برای به خطر انداختن امنیت و ایمنی حج و حجاج تلاش کند، مقابله خواهد کرد». به نوشته سی‌ان‌ان، عربستان که از سوی برخی کشورهای شرکت‌کننده در حج، به ویژه ایران، مورد انتقاد قرار گرفته، دستور تحقیق درباره این واقعه را صادر کرده است.
در این راستا حسین امیرعبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه ایران «عدم مسوولیت‌پذیری سعودی» در حادثه اخیر را غیر قابل قبول خوانده و گفته است: «مقامات سعودی نباید سوء مدیریت کارگزاران مرتبط با اداره مناسک حج را به قضا و قدر ربط دهند.»
جنایت یا اهمال؟
هنوز رسما دلیلی برای وقوع این حادثه مرگبار اعلام نشده، اما رعایت نکردن زمان‌بندی حرکت حجاج در منا و همین طور بی‌نظمی در حرکت از جمله دلایلی است که از سوی بعضی منابع سعودی ذکر شده است. ایران که بیش از ۲۳۹ کشته، صد مجروح و بیش از ۳۴۰ مفقود در این حادثه داشته به شدت از مدیریت برگزاری حج و «بی‌کفایتی» سعودی‌ها در این حادثه انتقاد کرده و خواهان مسوولیت‌پذیری و توضیح رسمی شده است. ابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور در ایران حادثه منا را «یک جنایت» توصیف کرده و گفته است که ایران به همین دلیل خواهان محاکمه آل‌سعود در مجامع و دادگاه‌های بین‌المللی خواهد شد. در ابتدای هفته جاری، همچنین دیگر مقام‌های ایران هم با تعابیر مختلف از عربستان انتقاد کرده‌اند و بسیاری خواهان گرفتن مدیریت حج از دولت عربستان شده‌اند. در این میان اما سلمان العوده، یکی از مفتیان عربستان سعودی در سخنان خود کمی چاشنی انتقاد هم اضافه کرده است. او عربستان را به‌صورت تلویحی به بی‌مبالاتی متهم می‌کند. در این باره «سلمان العوده» همچون سایر رهبران مذهبی عربستان سعودی اعتقاد دارد فاجعه منا قضا و قدر بوده است، اما در عین حال تاکید می‌کند که قضا و قدر عربستان را از مسوولیت معاف نمی‌کند به خصوص در اموری که دائما تکرار می‌شود.
وی اظهار کرد: این حادثه نشان می‌دهد که احتمال تکرار آن در آینده وجود دارد و تا زمانی‌که کسانی هستندکه می‌گویند «موسم حج از هر نظر موفقیت آمیز» بود و از طریق رسانه‌ها این موضوع را ترویج می‌کنند، نمی‌توان جلوی تکرار این حوادث را گرفت.
العوده می‌گوید: احساس مسوولیت ایجاب می‌کند که به دنبال شناخت علت و عوامل این حادثه به منظور تضمین عدم تکرار این فاجعه بود همچنان‌که حفظ جان مردم، عبادت و مناسک آنها از مهم‌ترین اهداف شریعت و مهم ترین اهداف تشکیل دولت‌ها و حفظ و بقای آن است.
وی همچنین تصریح کرد: همان‌گونه که نهاد مسوول آمار کشته‌ها را به صراحت اعلام کرد رسانه‌ها نیز باید وقایع را صریح و شفاف منتقل کنند. این در حالی است که عربستان سعودی اجازه تهیه گزارش را از این حادثه نداده و همه گزارش‌ها به‌صورت گفته‌های شاهدان عینی تهیه شده است.
از سوی دیگر خالد الفالح وزیر بهداشت سعودی در کنفرانسی خبری شمار کشته شدگان فاجعه منا را 769 و شمار زخمی‌ها را 934 نفر اعلام کرد.
وی افزود که تعداد حجاج امسال به دو میلیون نفر رسیده است و مدعی شد که این وزارتخانه به محض وقوع این حادثه فورا با نهادهای دولتی عربستان هماهنگ شده است.
فالح همچنین مدعی شد وزارت بهداشت سعودی همه امکانات را برای موارد اضطراری به کار گرفته است.
این در حالی است که پیش از وقوع فاجعه منا برخی حوادث نیز در موسم حج امسال رخ داد که گفته می‌شود بدترین موسم حج طی 25 سال گذشته بوده است و از جمله این حوادث نیز آتش‌سوزی چند هتل محل اقامت حجاج و سقوط جرثقیل در مکه مکرمه است که به کشته شدن 111 نفر منجر شد و علاوه بر آن برخی حجاج از سوء‌مدیریت موسم حج امسال شکایت کرده و گفته اند سازماندهی و مدیریت حج امسال نسبت به سال گذشته بسیار نامناسب بوده است.
با این حال روزنامه حریت، نزدیک به حزب اپوزیسیون جمهوری خلق ترکیه گزارش می‌دهد که اردوغان با دفاع از حکام سعودی می‌گوید: با توجه به تجربه شخصی خودم در حج معتقدم دولت سعودی با حساسیت بالایی مسائل حج را مدیریت می‌کند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه با دفاع از دولت عربستان سعودی کسانی را که به بهانه حادثه روز عیدقربان در منا به دولت سعودی حمله می‌کنند به باد انتقاد گرفت.
به گزارش سی‌ان‌ان ترک، اردوغان در واکنش به انتقادها از نحوه سازماندهی و مدیریت دولت سعودی در مراسم حج تمتع گفت: من رویکرد تهاجمی موجود را نسبت به دولت عربستان سعودی درست نمی‌دانم. بسیاری از این انتقادها و حمله‌ها بی‌اساس است.
اردوغان در دفاع از حاکمان سعودی گفـت: «من انتقادهای موجود از دولت عربستان سعودی به بهانه حادثه منا را درست نمی‌دانم. بر‌عکس با توجه به تجربه شخصی خودم در حج واجب و عمره معتقدم دولت سعودی با حساسیت بالایی مسائل مرتبط با حج را مدیریت می‌کند. من در جایگاهی نیستم که از اینجا بنشینم و برای حاکمان سعودی دستورالعمل صادر کنم و بگویم این کارتان اشتباه بوده یا نه، ولی معتقدم همان‌طور که پس از حادثه ساخت و سازهای جدید در مکه، دولت عربستان تمهیداتی برای کاهش این قبیل حوادث در دستور کار قرار داد این بار نیز قطعا مقامات سعودی تمهیداتی را برای عدم تکرار چنین حوادثی در پیش خواهند گرفت.»
البته همه سیاسیون ترکیه موضوع را مانند اردوغان با تساهل و تسامح نگاه نمی‌کنند. صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب کردی«دموکراتیک خلق ها»، در صفحه توییتر خود با انتقاد از مدیریت سعودی‌ها بر مناسک حج نوشت: «حوادث روی داده در منا فاجعه نیست بلکه قتل عام است. مقامات سعودی بر این گمان هستند که حرمین شریفین ارث پدری آنهاست و نگاه آنها به مساله حج به مثابه یک درآمد توریستی و گردشگری است.» « محمد گورمز» رئیس سازمان دیانت دولت ترکیه نیز در اظهار نظری در واکنش به حادثه روز پنج‌شنبه منا اعلام کرد:«مدیریت دولت عربستان درباره حج اشکال اساسی دارد و باید در سطح بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد.» گفته می‌شود در حادثه منا ۱۸ زائر ترکیه‌ای نیز جزو مفقود‌شدگان هستند. در رسانه‌های روز دوشنبه ترکیه مشخص شد کم و بیش بیشتر سیاسیون ترکیه جزو منتقدان آل‌سعود بودند. در این میان مشخص شد که مقام‌ها و احزاب مخالف دولت آنکارا، از سهل‌انگاری آل‌سعود در این فاجعه کم‌نظیر به شدت انتقاد کرده‌اند.
البته این موضوع در داخل حزب عدالت و توسعه نیزکم و بیش صادق است. در این حزب نیز به جز اردوغان موسس حزب عدالت و توسعه، بیشتر نفرات این حزب منتقد اداره مناسک حج توسط عربستان سعودی هستند. در این راستا محمدعلی شاهین، معاون حزب عدالت و توسعه روز جمعه با انتقاد شدید از عربستان گفته بود اگر حاکمان عربستان نمی‌توانند مراسم حج را اداره کنند این امر را برعهده ترکیه بگذارند. در همین حال «محمد گورمز» رئیس سازمان امور دیانت ترکیه در جای دیگر پیشنهاد داده بود که کنفرانس بین‌المللی برای اداره مراسم حج برگزار شود. وی گفت: مدیریت دولت عربستان درباره حج مشکل اساسی دارد و باید در سطح بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد. آخرین آمارها نشان می‌دهد تاکنون بیش از دو هزار حج‌گزار در فاجعه روز پنج‌شنبه منا کشته شده و حدود 2500 نفر مجروح و مصدوم شده‌اند.
تهران در مقابل از ریاض خواسته است تا عربستان ضمن پذیرش مسوولیت این حادثه از مسلمانان و جهان اسلام عذرخواهی کند. این در حالی است که عادل الجبیر، وزیر خارجه تازه منصوب شده آل‌سعود موضوع اختلافات را سیاسی می‌داند.
در سوی دیگر میدان اما به جز اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که در دفاعی تمام قد از عربستان سعودی، این کشور را مسوول حادثه نمی‌داند، اکثریت رهبران جهان اسلام عربستان را مسوول این فاجعه می دانند و به ضعف مدیریت سعودی‌ها در امور حج تاکید می کنند. با این حال شیخ عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ، مفتی اعظم عربستان سعودی، حادثه مرگبار حج را خارج از کنترل انسان‌ها دانسته و گفته است: «قضا و قدر اجتناب‌ناپذیر است.»
مفتی سعودی در دیدار با محمد بن نایف بن عبدالعزیز، ولیعهد و وزیر کشور عربستان گفت که او مسوول آنچه رخ داده نیست چون هر چه در توان داشته، انجام داده است.
روز پنج‌شنبه ۲۴ سپتامبر ازدحام زائران در جریان بخشی از مراسم حج در صحرای منا باعث کشته شدن صدها نفر شد. بنابر اعلام رسمی دولت عربستان تا کنون ۷۶۹ نفر در این حادثه کشته و صدها نفر هم زخمی یا مفقود شده‌اند. این در شرایطی است که تهران اعتقاد دارد افزون بر ۲۰۰۰ نفر در این حادثه کشته شده‌اند. از سویی با انتشار عکس‌هایی از عربستان سعودی، پس از وقوع فاجعه در منا، انتقادها علیه ریاض از سر گرفته شد. در این عکس‌ها مشخص شده که عربستان در حال جمع‌آوری کشته‌ها با لودر است و این موضوع موجب شده است که مسلمانان علیه این رفتار با کشته شده‌هایشان موضع منفی به این کار سعودی‌ها بگیرند.
با این وجود ولیعهد عربستان در دیدار با مفتی این کشور گفت که دولت سعودی «خدمت به زائران و بازدیدکنندگان را ادامه خواهد داد و با هر کس که برای به خطر انداختن امنیت و ایمنی حج و حجاج تلاش کند، مقابله خواهد کرد». به نوشته سی‌ان‌ان، عربستان که از سوی برخی کشورهای شرکت‌کننده در حج، به ویژه ایران، مورد انتقاد قرار گرفته، دستور تحقیق درباره این واقعه را صادر کرده است.
در این راستا حسین امیرعبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه ایران «عدم مسوولیت‌پذیری سعودی» در حادثه اخیر را غیر قابل قبول خوانده و گفته است: «مقامات سعودی نباید سوء مدیریت کارگزاران مرتبط با اداره مناسک حج را به قضا و قدر ربط دهند.»
جنایت یا اهمال؟
هنوز رسما دلیلی برای وقوع این حادثه مرگبار اعلام نشده، اما رعایت نکردن زمان‌بندی حرکت حجاج در منا و همین طور بی‌نظمی در حرکت از جمله دلایلی است که از سوی بعضی منابع سعودی ذکر شده است. ایران که بیش از ۲۳۹ کشته، صد مجروح و بیش از ۳۴۰ مفقود در این حادثه داشته به شدت از مدیریت برگزاری حج و «بی‌کفایتی» سعودی‌ها در این حادثه انتقاد کرده و خواهان مسوولیت‌پذیری و توضیح رسمی شده است. ابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور در ایران حادثه منا را «یک جنایت» توصیف کرده و گفته است که ایران به همین دلیل خواهان محاکمه آل‌سعود در مجامع و دادگاه‌های بین‌المللی خواهد شد. در ابتدای هفته جاری، همچنین دیگر مقام‌های ایران هم با تعابیر مختلف از عربستان انتقاد کرده‌اند و بسیاری خواهان گرفتن مدیریت حج از دولت عربستان شده‌اند. در این میان اما سلمان العوده، یکی از مفتیان عربستان سعودی در سخنان خود کمی چاشنی انتقاد هم اضافه کرده است. او عربستان را به‌صورت تلویحی به بی‌مبالاتی متهم می‌کند. در این باره «سلمان العوده» همچون سایر رهبران مذهبی عربستان سعودی اعتقاد دارد فاجعه منا قضا و قدر بوده است، اما در عین حال تاکید می‌کند که قضا و قدر عربستان را از مسوولیت معاف نمی‌کند به خصوص در اموری که دائما تکرار می‌شود.
وی اظهار کرد: این حادثه نشان می‌دهد که احتمال تکرار آن در آینده وجود دارد و تا زمانی‌که کسانی هستندکه می‌گویند «موسم حج از هر نظر موفقیت آمیز» بود و از طریق رسانه‌ها این موضوع را ترویج می‌کنند، نمی‌توان جلوی تکرار این حوادث را گرفت.
العوده می‌گوید: احساس مسوولیت ایجاب می‌کند که به دنبال شناخت علت و عوامل این حادثه به منظور تضمین عدم تکرار این فاجعه بود همچنان‌که حفظ جان مردم، عبادت و مناسک آنها از مهم‌ترین اهداف شریعت و مهم ترین اهداف تشکیل دولت‌ها و حفظ و بقای آن است.
وی همچنین تصریح کرد: همان‌گونه که نهاد مسوول آمار کشته‌ها را به صراحت اعلام کرد رسانه‌ها نیز باید وقایع را صریح و شفاف منتقل کنند. این در حالی است که عربستان سعودی اجازه تهیه گزارش را از این حادثه نداده و همه گزارش‌ها به‌صورت گفته‌های شاهدان عینی تهیه شده است.
از سوی دیگر خالد الفالح وزیر بهداشت سعودی در کنفرانسی خبری شمار کشته شدگان فاجعه منا را 769 و شمار زخمی‌ها را 934 نفر اعلام کرد.
وی افزود که تعداد حجاج امسال به دو میلیون نفر رسیده است و مدعی شد که این وزارتخانه به محض وقوع این حادثه فورا با نهادهای دولتی عربستان هماهنگ شده است.
فالح همچنین مدعی شد وزارت بهداشت سعودی همه امکانات را برای موارد اضطراری به کار گرفته است.
این در حالی است که پیش از وقوع فاجعه منا برخی حوادث نیز در موسم حج امسال رخ داد که گفته می‌شود بدترین موسم حج طی 25 سال گذشته بوده است و از جمله این حوادث نیز آتش‌سوزی چند هتل محل اقامت حجاج و سقوط جرثقیل در مکه مکرمه است که به کشته شدن 111 نفر منجر شد و علاوه بر آن برخی حجاج از سوء‌مدیریت موسم حج امسال شکایت کرده و گفته اند سازماندهی و مدیریت حج امسال نسبت به سال گذشته بسیار نامناسب بوده است.
با این حال روزنامه حریت، نزدیک به حزب اپوزیسیون جمهوری خلق ترکیه گزارش می‌دهد که اردوغان با دفاع از حکام سعودی می‌گوید: با توجه به تجربه شخصی خودم در حج معتقدم دولت سعودی با حساسیت بالایی مسائل حج را مدیریت می‌کند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه با دفاع از دولت عربستان سعودی کسانی را که به بهانه حادثه روز عیدقربان در منا به دولت سعودی حمله می‌کنند به باد انتقاد گرفت.
به گزارش سی‌ان‌ان ترک، اردوغان در واکنش به انتقادها از نحوه سازماندهی و مدیریت دولت سعودی در مراسم حج تمتع گفت: من رویکرد تهاجمی موجود را نسبت به دولت عربستان سعودی درست نمی‌دانم. بسیاری از این انتقادها و حمله‌ها بی‌اساس است.
اردوغان در دفاع از حاکمان سعودی گفـت: «من انتقادهای موجود از دولت عربستان سعودی به بهانه حادثه منا را درست نمی‌دانم. بر‌عکس با توجه به تجربه شخصی خودم در حج واجب و عمره معتقدم دولت سعودی با حساسیت بالایی مسائل مرتبط با حج را مدیریت می‌کند. من در جایگاهی نیستم که از اینجا بنشینم و برای حاکمان سعودی دستورالعمل صادر کنم و بگویم این کارتان اشتباه بوده یا نه، ولی معتقدم همان‌طور که پس از حادثه ساخت و سازهای جدید در مکه، دولت عربستان تمهیداتی برای کاهش این قبیل حوادث در دستور کار قرار داد این بار نیز قطعا مقامات سعودی تمهیداتی را برای عدم تکرار چنین حوادثی در پیش خواهند گرفت.»
البته همه سیاسیون ترکیه موضوع را مانند اردوغان با تساهل و تسامح نگاه نمی‌کنند. صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب کردی«دموکراتیک خلق ها»، در صفحه توییتر خود با انتقاد از مدیریت سعودی‌ها بر مناسک حج نوشت: «حوادث روی داده در منا فاجعه نیست بلکه قتل عام است. مقامات سعودی بر این گمان هستند که حرمین شریفین ارث پدری آنهاست و نگاه آنها به مساله حج به مثابه یک درآمد توریستی و گردشگری است.» « محمد گورمز» رئیس سازمان دیانت دولت ترکیه نیز در اظهار نظری در واکنش به حادثه روز پنج‌شنبه منا اعلام کرد:«مدیریت دولت عربستان درباره حج اشکال اساسی دارد و باید در سطح بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد.» گفته می‌شود در حادثه منا ۱۸ زائر ترکیه‌ای نیز جزو مفقود‌شدگان هستند. در رسانه‌های روز دوشنبه ترکیه مشخص شد کم و بیش بیشتر سیاسیون ترکیه جزو منتقدان آل‌سعود بودند. در این میان مشخص شد که مقام‌ها و احزاب مخالف دولت آنکارا، از سهل‌انگاری آل‌سعود در این فاجعه کم‌نظیر به شدت انتقاد کرده‌اند.
البته این موضوع در داخل حزب عدالت و توسعه نیزکم و بیش صادق است. در این حزب نیز به جز اردوغان موسس حزب عدالت و توسعه، بیشتر نفرات این حزب منتقد اداره مناسک حج توسط عربستان سعودی هستند. در این راستا محمدعلی شاهین، معاون حزب عدالت و توسعه روز جمعه با انتقاد شدید از عربستان گفته بود اگر حاکمان عربستان نمی‌توانند مراسم حج را اداره کنند این امر را برعهده ترکیه بگذارند. در همین حال «محمد گورمز» رئیس سازمان امور دیانت ترکیه در جای دیگر پیشنهاد داده بود که کنفرانس بین‌المللی برای اداره مراسم حج برگزار شود. وی گفت: مدیریت دولت عربستان درباره حج مشکل اساسی دارد و باید در سطح بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد. آخرین آمارها نشان می‌دهد تاکنون بیش از دو هزار حج‌گزار در فاجعه روز پنج‌شنبه منا کشته شده و حدود 2500 نفر مجروح و مصدوم شده‌اند.
ارسال نظر