سرخس؛ اصلی‎ترین گلوگاه ترانزیتی ایران و آسیای میانه

دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- هشتمین روز از اردیبهشت ماه بود که جمعی از اهالی رسانه مشهد به دعوت اداره کل راه‌آهن خراسان رضوی، در آستانه بیستمین سال بهره‏برداری از محور ترانزیتی سرخس، سفری به این شهرستان و نقطه صفر مرزی ترکمنستان داشتند تا ضمن بازدید از اصلی‎ترین گلوگاه ترانزیتی بین ایران و کشورهای آسیای میانه، از نزدیک در جریان فعالیت‌ها و اقدامات راه‎آهن استان در این محور استراتژیک قرار گیرند.شروع این سفر یک روزه، ساعت هشت صبح روز چهارشنبه با قطاری یک واگنه که «فدک» نام دارد و از لوکس‎ترین قطارهای ناوگان ریلی کشور است، همراه بود با خوش‎آمدگویی مدیرکل راه‎آهن به اهالی رسانه و آرزوی سفری خوب و خاطره‎انگیز؛ مسافران این قطار پس از طی فاصله حدودا ۳۵ کیلومتر، در ایستگاه راه‏آهن شهید مطهری توقف کوتاهی داشتند تا با ظرفیت‏های این ایستگاه آشنا شوند.

بندر خشک تجاری در شرق و شمال شرق

ایستگاه شهید مطهری با مساحتی حدود ۱۸۹ هکتار بعد از سرخس، بزرگترین ایستگاه عملیات باری راه‎آهن خراسان رضوی است که قابلیت‎های آن باعث جذب سرمایه ۳۰۰ میلیارد تومانی بخش خصوصی در اطراف آن شده است؛ همچنین با توجه به نزدیک بودن ایستگاه شهید مطهری به مشهد، سرخس و مرز دوغارون، این ایستگاه ظرفیت تبدیل شدن به بندر خشک تجاری در شرق و شمال شرق کشور را دارد؛ با توجه به ظرفیت‏های این ایستگاه، توسعه آن در دستور کار راه‏آهن استان قرار دارد و ۲۰ میلیارد تومان نیز در این زمینه سرمایه‏گذاری انجام شده است.

مرزداران؛ مرتفع‎ترین ایستگاه

توقفگاه بعدی مسافران فدک در این سفر یک روزه، ایستگاه مرزداران در فاصله ۱۱۵ کیلومتری مشهد بود که پنجمین ایستگاه در محور مشهد- سرخس است؛ ایستگاه مرزداران مرتفع‎ترین ایستگاه در این محور است که ۸۰۷ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

سایت تعویض بوژی

توقف‎های خارج از ایستگاهی و بازدید از محور ریلی و تونل‎های مسیر مشهد- سرخس هم بخش دیگری از این سفر یک روزه بود؛ اصحاب رسانه بازدیدی هم از نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان داشتند.یکی دیگر از بخش‎های جالب و جذاب این سفر آشنایی با فرایند تعویض بوژی(چرخ‏های آهنین واگن‏های قطار) در ایستگاه بین‎المللی مشهد- سرخس بود؛ ایستگاه سرخس بزرگترین ایستگاه مرزی ریلی کشور است که در ۱۰ کیلومتری شهرستان سرخس قرار دارد و در واقع پل ارتباطی راه‌آهن اروپا و آسیای میانه است؛ این ایستگاه با توجه به گستردگی و تعداد خطوط به سه قسمت تقسیم شده و دارای ۴۹ خط نرمال، ۱۵ خط عریض، خطوط تعویض بوژی و محوطه پارکینگ بوژی‎هاست.پس از افتتاح ایستگاه بین‏المللی راه‎آهن سرخس، در مجموع ۳۵ کیلومتر خط با ۶۷ دستگاه سوزن در ایستگاه وجود داشت که به دلیل افزایش روزافزون حمل‏ونقل و تجمع واگن‎ها ضرورت گسترش خطوط احساس و اقداماتی در این زمینه انجام شد و امروز در این ایستگاه ۷۵ کیلومتر خط و بیش از ۱۵۴ دستگاه سوزن فعال است.

تا مدتی پس از افتتاح ایستگاه سرخس، تعویض بوژی ۸۰ دستگاه واگن در طول روز مجموعا با فعالیت هشت ست جک انجام می‎شد اما به دلیل افزایش روزافزون حمل‏ونقل و تجمع واگن‏ها، ۱۷ جک جدید به مجموعه اضافه شد و در حال حاضر این سایت ظرفیت تعویض بوژی بیش از ۲۰۰ واگن در روز را دارد و با بهره‎مندی همزمان از سایت جدید و افزایش ۲۴ ست جک جدید، پیش‎بینی می‏شود ظرفیت تعویض بوژی ایستگاه سرخس به عنوان اصلی‎ترین گلوگاه ترانزیتی کشور به بیش از ۴۰۰ دستگاه واگن در شبانه‏روز برسد.پس از آشنایی با فرایند تعویض بوژی، مدیرکل راه‎آهن خراسان رضوی در نشستی خبری علاوه بر ارائه توضیحاتی در خصوص این فرایند و اقدامات راه‏آهن استان در محور مشهد- سرخس، پاسخگوی سؤالات خبرنگاران بود.

انجام 85 درصد ترانزیت کشور از سرخس

محمدهادی ضیایی‏مهر در این نشست به بهبود روابط سیاسی و برقراری ارتباط خوب راه‎آهن جمهوری اسلامی با کشورهای آسیای میانه اشاره کرد و در خصوص میزان حمل‏ونقل کالا از محور سرخس گفت: در فروردین سال جاری، ترانزیت کالا از محور سرخس نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۱۶ درصد افزایش داشته است؛ سال گذشته ترانزیت یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن کالا از محور سرخس به آسیای میانه صورت گرفت که این رقم نسبت به سال ۹۳ رشد ۱۵۰ درصدی داشته است.مدیرکل راه‎آهن خراسان رضوی با بیان اینکه سال گذشته ۸۵ درصد کل ترانزیت کشور از محور سرخس انجام شد که این رقم در سال ۹۳ حدود ۷۰ درصد بود، خاطرنشان کرد: ۱۵ درصد باقیمانده از طریق سایر مبادی ریلی کشور انجام شده که این رقم، قابل قبول است؛ بهبود روابط با راه‎آهن‎‏های آسیای میانه، اعمال سیاست‎های تعرفه‎ای و تخفیف‏های ۱۵ تا ۵۰ درصدی برای عبور کالاهای ترانزیتی از طریق راه‎آهن به کشورهای آسیای میانه و ... از جمله اقداماتی بود که برای افزایش ترانزیت کالا از محور ریلی سرخس انجام شد.

ضیایی‎مهر انتقال کالاهای صادراتی غیرنفتی از تمام نقاط ایران به تمام کشورهای آسیای میانه را از قابلیت‎های محور ریلی سرخس دانست و تصریح کرد: در سال ۹۴ حدود ۶۰۰ هزار تن کالای غیرصادراتی با ۹۷۸۰ دستگاه واگن به کشورهای آسیای میانه منتقل شد که انتقال حدود ۵۰ درصد از این کالاها از ایستگاه‎های راه‏آهن خراسان رضوی صورت گرفت. مدیرکل راه‎آهن خراسان رضوی با اشاره به اینکه ظرفیت راه‎آهن سرخس در گذشته حدود ۳.۵ میلیون تن در سال بود، افزود: با اقدامات انجام‏شده این رقم در حال حاضر به هفت میلیون تن در سال ارتقا یافته است. وی ایستگاه بین‎المللی راه‎آهن سرخس را اصلی‎ترین گلوگاه ترانزیت بین ایران و کشورهای آسیای میانه دانست و گفت: عرض خط شبکه ریلی ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه ۱۵۲۰ میلی‎متر و عرض شبکه ریلی در کشور ما ۱۴۳۵ میلی‎متر است و به دلیل این تفاوت در عرض خطوط، واگن‎ها حتما باید قبل از ورود یا خروج از کشور از سایت تعویض بوژی در ایستگاه سرخس عبور کنند و فرایند تعویض بوژی برای هر یک از واگن‎ها انجام شود زیرا در غیر این صورت از ریل خارج خواهند شد.