نقشه جدید برای متروی کلان‌شهرها
تجربه ابرشهرهای توسعه‌یافته دنیا ثابت کرده که حمل‌ونقل ریلی انبوه‌بر و پاک، اصلی‌ترین حریف حتمی آلودگی هوای شهرهای مدرن به‌شمار می‌رود و از این رو ساخت مترو علاوه بر تهران در هشت کلان‌شهر دیگر نیز با حمایت دولت آغاز شده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، صرف‌نظر از تهران که حدود دو دهه از آغاز ساخت مترو در آن می‌گذرد، راه‌اندازی خطوط ریلی درون شهری به‌عنوان یکی از سریع‌ترین و در عین حال پاک‌ترین مدهای حمل‌ونقلی در هفت کلان‌شهر دیگر شامل مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز، اهواز، کرج، قم و نیز کرمانشاه به‌عنوان شهری که در آستانه تبدیل شدن به کلان‌شهر است، سابقه چندان طولانی ندارد.
تجربه ابرشهرهای توسعه‌یافته دنیا ثابت کرده که حمل‌ونقل ریلی انبوه‌بر و پاک، اصلی‌ترین حریف حتمی آلودگی هوای شهرهای مدرن به‌شمار می‌رود و از این رو ساخت مترو علاوه بر تهران در هشت کلان‌شهر دیگر نیز با حمایت دولت آغاز شده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، صرف‌نظر از تهران که حدود دو دهه از آغاز ساخت مترو در آن می‌گذرد، راه‌اندازی خطوط ریلی درون شهری به‌عنوان یکی از سریع‌ترین و در عین حال پاک‌ترین مدهای حمل‌ونقلی در هفت کلان‌شهر دیگر شامل مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز، اهواز، کرج، قم و نیز کرمانشاه به‌عنوان شهری که در آستانه تبدیل شدن به کلان‌شهر است، سابقه چندان طولانی ندارد. برابر قانون، دولت موظف است برای شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر مطالعات امکان سنجی راه‌اندازی سامانه‌های ریلی را با اتکاء بر مطالعات جامع حمل‌ونقل شهرها انجام دهد. براساس این قانون تنها هشت کلان‌شهر مذکور می‌توانند از سامانه ریلی برخوردار شوند، اما در دولت گذشته کرمانشاه نیز که جمعیت آن به ۹۴۰ هزار نفر رسیده بود و احتمالا در سرشماری امسال از مرز یک میلیون نفر عبور خواهد کرد در زمره شهرهایی قرار گرفت که نیازمند حمل‌ونقل ریلی درون شهری هستند. در میان این شهرها شهر قم هم خطوط مونوریل و هم قطار شهری دارد و شهر کرمانشاه هم که قرار بود صاحب مونوریل شود، با تصمیم دولت جدید مقرر شد میزبان خطوط قطار شهری باشد.
مجموع جمعیت ساکن در ۹ شهر یاد شده حدود ۲۰ میلیون نفر است و خطوط ریلی درون شهری قرار است به یک چهارم جمعیت کشور خدمت رسانی کنند. علی نوذر پور، معاون شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با اعلام اینکه در حال حاضر ۱۴ خط در دست ساخت در این شهرها کلید خورده است، گفت: تا امروز ۹ خط در این ۹ شهر به طول مجموعا ۲۲۵ کیلومتر با ۱۴۰ ایستگاه به بهره برداری رسیده و مسافران را جا به جا می‌کند. به گفته نوذرپور، با تکمیل فاز دوم برخی از خطوط بهره‌برداری شده و خطوط در دست ساخت، طول خطوط متروی کلان‌شهرها به ۳۵۳ کیلومتر و ۲۵۰ ایستگاه افزایش خواهد یافت که با احتساب تامین واگن حداقلی برای این خطوط ۵/ ۳۵ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز دارد. وی ادامه داد: در بودجه سال ۹۵، دو هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای این منظور پیش‌بینی شده است که باید توسط دولت و شهرداری‌ها تامین شود. ضمن اینکه مجوز تامین حدود سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نیز از محل فروش اوراق مشارکت در بودجه مصوب امسال پیش‌بینی شده است.
عقب‌ماندگی 11 درصدی پایتخت از برنامه مترو
معاون سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها تاکید کرد: دولت از ابتدای آغاز پروژه متروی کلان‌شهرها تا پایان سال ۹۴ مجموعا شش هزار و ۳۹۱ میلیارد تومان برای ساخت و تجهیز سامانه‌های ریلی این ۹ شهر هزینه کرده و این در حالی است که شهرداری‌های ۹ شهر مذکور جمعا پنج هزار و ۶۵۲ میلیارد تومان به توسعه خطوط ریلی تخصیص داده‌اند. در نتیجه این ادعا که دولت کمتر از تکلیف خود به توسعه مترو کمک کرده، پذیرفته نیست. البته ممکن است در مورد تهران کمتر از ۵۰ درصد پرداخت شده باشد اما در سر جمع این ۹ شهر دولت بیشتر از سهم خود پرداخت کرده چراکه در برخی شهرها شهرداری به جای پرداخت ۵۰ درصد، ۱۰ درصد سرمایه‌گذاری کرده و دولت ۹۰ درصد سرمایه‌گذاری کرده است. نوذرپور افزود: از ابتدای سال ۹۲ تاکنون مجموعا چهار هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت منتشر شده که تضمین ۵۰ درصد از اصل پول و سود آن بر عهده دولت است. به گفته وی، در قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت که در برنامه پنجم توسعه همه اهداف و شاخص‌های آن تکرار شده است، باید در تهران ۳۰ درصد از جابه‌جایی‌ها با قطار شهری انجام شود که این رقم برای سایر کلان‌شهرها ۱۰ درصد در نظر گرفته شده است.
این در حالی است که اکنون تنها ۱۹ درصد از کل جابه‌جایی‌های درون شهری در پایتخت از طریق مترو انجام می‌شود و از این جهت ۱۱ درصد از برنامه عقب هستیم. نوذرپور در ادامه خاطرنشان کرد: در شهر مشهد نیز اکنون ۳ درصد از کل جابه‌جایی‌های درون شهری از طریق مترو انجام می‌شود و هفت درصد از اهداف برنامه پنجم عقب هستیم. در سایر شهرهایی که صاحب مترو هستند فعلا تاکنون یک درصد از جا به جایی‌ها با قطار شهری صورت می‌گیرد و از این جهت عقب ماندگی هفت شهر دیگر از برنامه بسیار زیاد است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، سالانه حدود ۷۶۱ میلیون سفر به وسیله مترو در شهرهای تهران، مشهد، شیراز، اصفهان و تبریز انجام می‌شود که عمده این سفرها مربوط به شهر تهران با رقمی بالغ بر سالانه ۷۱۷ میلیون سفر است. سهم مشهد ۳۸/ ۵ میلیون سفر، شیراز ۷/ ۳ میلیون سفر، اصفهان یک میلیون سفر و تبریز نزدیک به یک میلیون سفر است. در چهار شهر دیگر نیز هنوز خطی به بهره برداری نرسیده است.
معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با اشاره به اینکه در پایتخت ۱۳۰ کیلومتر مترو در دست ساخت است، گفت: از این میزان ۶۴ کیلومتر مربوط به خطوط ۶ و ۷، ۵۳ کیلومتر مربوط به خط تهران - پرند و ۱۳ کیلومتر مربوط به تهران - اسلامشهر است که فاز یک خط هفت به طول ۱۳ کیلومتر براساس وعده مطرح شده تا پایان سال ۹۵ به بهره‌برداری می‌رسد. نوذرپور افزود: شهر مشهد نیز ۲۴ کیلومتر خط در دست بهره‌برداری و ۴۳ کیلومتر در دست ساخت دارد. همچنین شیراز ۵/ ۱۰ کیلومتر در دست بهره‌برداری و ۳۰ کیلومتر در دست ساخت دارد که برابر برنامه تا پایان امسال فاز دوم خط یک شهر شیراز به طول ۱۴ کیلومتر به بهره‌برداری خواهد رسید. وی درباره روند اجرای مترو در سایر کلان‌شهرها نیز توضیح داد: اصفهان ۵/ ۱۰ کیلومتر خط مترو در دست بهره‌برداری و ۳۳ کیلومتر در دست ساخت دارد. تبریز نیز ۶ کیلومتر در دست بهره‌برداری و ۳۴ کیلومتر در دست ساخت دارد که عقب‌ترین شهر در بهره برداری از خطوط مترو است. در سایر شهرها نیز هیچ خطی هنوز بهره‌برداری نشده است اما در اهواز ۷/ ۲۲ کیلومتر، کرج ۲۷ کیلومتر، قم ۲۲ کیلومتر و کرمانشاه ۱۳ کیلومتر خط مترو در دست ساخت است. در حال حاضر در کل کشور ۱۳۹۰ واگن در تمامی خطوط در دست بهره‌برداری است که ۹۰۰ واگن در تهران، ۳۱۰ واگن در تهران - کرج، ۳۵ واگن در شیراز، ۶۰ واگن در مشهد، ۴۵ واگن در اصفهان و ۴۰ واگن در تبریز مشغول کار است. نوذرپور یادآور شد: ساخت و بهره‌برداری از خطوط حومه‌ای برعهده شهرداری شهر مادر است و حتی اگر شرکت عمران شهرهای جدید خطوط حومه‌ای را بسازد بهره‌برداری به شهرهای مادر سپرده می‌شود.
ارسال نظر