بانکداری شرکتی، مدل جدید کسب و کار درنظام بانکی و توسعه صادرات
جواد سعیدی-نظام بانکی کشور در چند سال اخیر شاهد تحولات بسیار بوده است. این پوست اندازی نظام بانکی از یک سو به دلیل فشار مشتریان و بازار برای پاسخگویی به نیازهای پیچیده‌تر و گسترده‌تر آن‌ها و از سوی دیگر عزم مدیران نوجو و بهره‌گیری از نیروی دانش و جوانی نیروهای کارآزموده برای همسو سازی استراتژی‌ها و ساختار‌ها برای پاسخ به نیاز مشتریان و کسب مزیت‌های رقابتی در بازارهای به شدت اشباع شده و سنتی است. یکی از مفاهیم بانکداری که به شدت کانون توجه بانک‌ها قرار گرفته و بانک‌های پیشرو به سرعت در حال آماده‌سازی و تجهیز خود برای بهره‌گیری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های آن هستند، بانکداری شرکتی است. با این حال هنوز تعریف و درک مشخص و درستی از این شیوه بانکداری در نظام بانکی وجود ندارد. لذا در این مجال کوتاه تلاش می‌شود تا ابعاد این بانکداری به اختصار تشریح شود.
امروزه سهم قابل توجهی از منابع و مصارف بانک ها به حساب های کلیدی همچون ارگان ها، نهادها، سازمان ها و شرکت های بزرگ صنعتی و خدماتی اختصاص دارد و از طرفی نیز سهم قابل توجهی از سودآوری بانک ها منوط به مدیریت صحیح فرآیندهای تعامل با این مشتریان بزرگ است.
با تغییر و تحولات محیط اقتصادی در سطح جهانی و افزایش پیچیدگی و تنوع نیازهای مالی و بانکی سازمان ها و شرکت ها، در دهه های اخیر بانک های خرده فروش برای همسویی با این تغییرات و انتظارات مشتریان خود، به تجدید ساختار سازمانی خود اقدام کردند و به استراتژی های بازارمحور روی آورده اند و با ایجاد واحدی جداگانه برای بانکداری شرکتی، تلاش های موثری را برای پاسخ دهی موثر تر و دقیق تر به نیازهای مشتریان و کسب سود قابل توجه برای ذینفعان خود آغاز کرده اند.
امروزه بانکداری شرکتی به شاه کلید تخصیص بهینه منابع، مدیریت بهینه نقدینگی و سودآوری بانک­های تجاری و تخصصی تبدیل شده است. بانکداری شرکتی یکی از مدل های کسب وکار بانکداری است که در تمام بانک­های تجاری بزرگ و تراز اول جهان رواج دارد که در آن، تمامی خدمات مورد نیاز اشخاص حقوقی نهادها، شرکت های بزرگ و شرکت های کوچک و متوسط به صورت کاملا سفارشی ارائه می­شود.
در این مدل بانکداری، خدمات متنوعی همچون خدمات اعتباری، مدیریت وجه نقد، تامین مالی صادرات و واردات، تامین مالی زنجیره تامین، بهره‌گیری از خدمات بانکداری تامین سرمایه، سرمایه گذاری مخاطره پذیر و نیز خدماتی چون مدیریت ریسک، مدیریت نقدینگی، روش های دیگر تامین مالی و خدمات مشاوره ای نیز به مشتریان حقوقی ارائه می شود. بانکداری شرکتی تمامی نیازهای مالی و بانکی یک کسب و کار را در قالب بسته‌­ای از خدمات و محصولات سفارشی، به سریع­ترین و دقیق­ترین شکل ممکن برآورده ساخته و ضمن کمک به مدیریت منابع مالی، می‌­کوشد تا زمینه­‌های رشد و شکوفایی مشتریان و نیل به چشم انداز آنان را بیش از پیش فراهم آورد.
اگرچه ارائه خدمت به شرکت‌ها از آغاز در نظام بانکی رایج بوده است و به طور معمول بانک‌ها این دسته از مشتریان را با عنوان مشتریان بزرگ یا VIP می‌شناسند، اما بانکداری شرکتی یک مدل کسب و کار و استراتژی کلان و پیچیده و نظاممندی است که تلاش دارد کلیه نیازهای مشتریان شرکتی که نیازهای بانکی بسیار متفاوتی با دیگر بخش‌های مشتریان دارند را با بهره‌گیری از ساختار، مدل‌ها و فرآیندهایی کاملا متفاوت از گذشته، پاسخ دهد.
این شیوه بانکداری نیز به شرکت‌هایی خدمات ارائه می‌کند که فرا‌تر از کسب و کارهای کوچک و با حجم بیشتری از منابع به فعالیت‌های اقتصادی اشتغال دارند. این دسته از شرکت‌ها نیز طیفی از شرکت‌ها از شرکت‌های کوچک و متوسط SMEs تا شرکت‌های چندملیتی را شامل می‌شوند. خدمات این بخش نیز شامل خدمات مدیریت ریسک، مدیریت نقدینگی، تامین مالی متنوع از انواع تسهیلات تا خدمات تامین مالی از طریق بازارهای سرمایه، خدمات ارزی، خدمات تجاری، تامین پروژه‌ها، مدیریت مطالبات شرکت، خدمات تجارت، بیمه و… را شامل می‌شود.
نکته قابل توجه اینکه خدمات ارائه شده به شرکت‌های بزرگ بسیار پیچیده‌تر، حساستر، متنوع‌تر و… از خدماتی است که به کسب‌و کارهای کوچک ارائه می‌شود. نکته قابل توجه اینکه از آنجا که شرکت‌ها در اندازه مختلف نیازهای متفاوتی دارند برخی از بانک‌ها این بخش را نیز به دسته‌های کوچک‌تری تقسیم می‌کنند که به طور کل به آن بانکداری شرکتی گفته می‌شود.
بانکداری شرکتی تلاشی فراگیر برای تمرکز بر نیازهای مشتریان شرکتی و خلق راه حل‌های بانکی و مالی متناسب برای پاسخگویی موثر و دقیق به آن‌ها است، بانکداری شرکتی توانایی یک بانک در ارائه خدمات اعتباری متناسب با مسائل پیچیده یک شرکت، مدیریت تغییرات نرخ ارز‌ها، تهیه بسته‌های متنوع و خاص تامین مالی، تسهیل تجارت بین‌المللی برای کسب و کارهای دارای بازارهای جهانی، اعطای خطوط اعتباری به شرکت‌ها، تسهیلات سرمایه در گردش، کمک به مدیریت مالی شرکت‌ها، ارائه انواع خدمات مشاوره‌ای، مدیریت نقدینگی، خدمات بانکداری الکترونیکی، خدمات ارزی، خدمات مربوط به ادغام یا تاسیس شرکت و… است.
تجربیات جهانی نشان می‌دهد در بسیاری از موارد همپوشانی میان فعالیت‌های بانکداری شرکتی و بازار سرمایه چنان فراگیر و گسترده شده است که بانک‌ها آماده‌اند از ظرفیت‌های هر دو بازار پول و سرمایه برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان خود بهره‌گیرند. به این ترتیب بانکداران از دو طریق نیازهای مالی شرکت‌ها را برطرف می‌کنند. یکی از طریق روش‌های تامین مالی پیچیده بازار سرمایه و دیگری از طریق اعطای تسهیلات مبتنی بر اعتبارسنجی و مدیریت ریسک.
لذا بانکداری شرکتی تخصص و تجربه تامین مالی در بازار سرمایه را برای مشتریان به ارمغان می‌آورد. شاید در پی تحولات صورت گرفته در سال‌های اخیر است که بانکداری سرمایه‌گذاری و بانکداری شرکتی در حال ادغام با هم هستند. نکته قابل توجه آنکه با جهانی شدن بازارهای مالی و فعالیت‌های تجاری شرکت‌ها در سطح جهانی، بانکداری شرکتی به عنوان یک نیاز اصلی و اساسی کسب و‌کار در دنیای امروز از یک سو به تامین مالی از بخش‌های مختلف بازارهای مالی جهانی برای مشتریان خود می‌پردازد، از سوی دیگر خدمات بانکی متنوعی را برای کمک، تسهیل و تسریع تعاملات تجاری در اقصی نقاط دنیا برای زنجیره ارزش مشتریان خود فراهم می‌آورد.
از دیدگاه مشتریان، بسیاری از آن‌ها به دنبال شرکای بانکی معتمد و معتبری هستند که بر اساس یک مدل کسب و کار، خدمات متنوع، انعطاف پذیر، سهل و سریعی را به آن‌ها ارائه می‌کنند.
آن‌ها از شریک خود انتظار دارند که ضمن شناخت کامل از محیط کسب و کار، نیازهای شرکت را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده و ضمن برآوردن سریع، کامل و با کیفیت نیاز‌ها از طریق ارائه راه حل‌ها، مشاوره‌های تخصصی خود را متناسب با تحولات برای بهره‌برداری حداکثری از فرصت‌ها در اختیارشان قرار دهد.
به این ترتیب بانک‌های بر‌تر دنیا در ارائه خدمات بانکداری شرکتی به طور معمول با سرمایه‌گذاری روی ۶ مزیت اصلی شامل خدمات و محصولات، عملیات، منابع انسانی، تکنولوژی‌های نوین، بازاریابی و ارتباط با مشتریان، با اتخاذ استراتژی‌ها و ساختارهای متناسب در پی ارائه بهترین راه حل‌های بانکی و مالی به مشتریان شرکتی خود و بهره برداری از مزیت‌های بازارهایی هستند که شرکت‌ها بازیگران اصلی آن به حساب می‌آیند.
در این راستا بانک دی نیز با هدف افزایش رضایتمندی مشتریان، خدمات خود را در سه حوزه بانکداری اختصاصی، بانکداری شرکتی و بانکداری خرد متمرکز کرده است.
اصولاً، خدمات بانکداری شرکتی در اکثر بانک­ها به شرکت­های محلی متوسط و بزرگ و کمپانی­های چندملیتی ارائه می­شود و عمدتاً طیف گسترده­ای از نیازهای آنان، اعم از الزامات اولیه شرکتی، تسهیلات اعتباری سرمایه در گردش، تامین مالی مبنی بر دارایی، تامین مالی تجهیزات و تامین مالی موجودی را در بر می­گیرد.
خدمات ارائه شده تحت عنوان بانکداری شرکتی، باید به نحوی تدوین شوند که نمایانگر روحیه نوآورانه و توانایی های متناسب با نیازهای خاص مشتریان و شرایط بازار باشند. با مراجعه به خدمات برخی از بانک های خارجی نظیر می­توان دریافت که اکثر بانک­های مطرح دنیا به سوی ارائه خدمات بانکداری شرکتی سوق پیدا کرده­اند. این نوع تقسیم‌­بندی بازار سبب می­‌شود مشتریان این حوزه خاص، شناسایی شده و خدمات خاصی به آنان ارائه شود. باید توجه داشت که شرکت­های برتر، اغلب از گردش مالی بالایی برخوردار بوده و می­‌توانند به عنوان منابع مالی، ورودی مناسبی برای بانک در نظر گرفته شوند. لذا ارائه خدمات مناسب به آنها می­‌تواند زمینه ساز وفاداری مشتریان و درنتیجه سودآوری بیشتر برای بانک شود.
بانک دی نیز پیرو تدوین ساختار جدید در نظر دارد فعالیت خود را در زمینه بانکداری شرکتی گسترش دهد. در این راستا خدمات بانکداری شرکتی رصد شده و در نظر است در قالب خدمات ذیل جهت بهبود کسب و کار شرکت­ها به ویژه شرکت­های صادرکننده کالاهای غیرنفتی پیشنهاد می شوند:
تامین مالی سرمایه در گردش
تامین مالی تجاری
تامین مالی کوتاه/میان مدت
مدیریت وجوه نقد
بازار سرمایه/ ارز
وام مدت دار سرمایه در گردش
تامین مالی پس از حمل
پیش پرداخت در مقابل سفارشات
اضافه برداشت
خدمات تجاری و حق العمل کاری
چتر کسب و کار
چتر کسب و کار یک وام ترکیبی انعطاف پذیر است که به مشتری اجازه می دهد به طور آنی به اعتبار تائید شده دسترسی داشته باشد. شرایط کسب و کار همواره مشابه نبوده و برای یک قدم جلو بودن مشتری در رقابتش، لازم است مشتری منعطف بوده و به سرعت و به طور موثر به تغییرات واکنش نشان دهد. در این محصول همه انواع گزینه های استقراض برای مشتری فراهم بوده و مشتری آمادگی لازم برای هر چیزی را دارد.
وام های کسب و کار در صورت نیاز
حداکثرکننده کسب و کار
حداکثر کننده کسب و کار (Business Maximiser) یک خط اعتباری است که به پیشرو بودن مشتری کمک می کند. یکی از مزایای این سیستم، آن است که مشتری می تواند سریعتر بدهی های کسب و کار خود را تسویه کند. حتی اگر مشتری بدهی های خود را تسویه هم بکند، این محصول به عنوان یک حد اعتباری انعطاف پذیر (که مشتری می تواند از آن به منظور بهره مندی از فرصت هایی که پدید می آید بهره مند شود) عمل خواهد کرد. این محصول به مشتری اجازه می دهد که تراکنش های روزمره را انجام داده و برای همه کسب و کارهای خود از یک حساب مشابه پول قرض بگیرد. با استفاده از دارایی های مسکونی مشتری به عنوان وثیقه، این محصول به مشتری امکان می دهد که در نرخ های رقابتی از بانک استقراض کند.
اضافه برداشت تجاری
وام های با نرخ ثابت
وام های با نرخ متغیر
وام های ساخت وساز
خط اعتباری تجاری
تامین مالی جریانات نقدی
تمرکز برصادرات و مشتریان خاص از خصوصیات طرح بانکداری شرکتی بانک دی است، از این رو ضروری است در ارتباط با بانکداری شرکتی، می‌بایست در حمایت از صادرکننده هدف داشته باشیم و مشتری را گزینش کرده و براساس نیاز او خدمات طراحی کنیم.