نوروز؛ آیینی که تبدیل به تعطیلات شده است!
دنیای اقتصاد- معاون صنایع دستی کشورگفت: آیین نوروز اگر بین خودمان، طبیعت و انسان های دیگر ایجاد پیوند کند شکل آیینی خود را انجام داده اما خیلی جای تأسف دارد که امروزه آیینی که آمده ما را با هویت و طبیعت خودمان پیوند بزند، تبدیل به تعطیلات شده است. بهمن نامور مطلق در نشست مرکز خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان با موضوع اسطوره- شهر آیین های نوروزی که بهمن نامور مطلق در حمام تاریخی دردشت اصفهان صورت گرفت، اظهار کرد: کارکرد آیین ها انتقال تجربیات، ایجاد پیوند و عمق بخشیدن به رابطه ها و ایجاد تغییر و تحول در انسان و جامعه است. آیین‌ها از مفاهیم بسیار گسترده ای برخوردار هستند که سابقه چند هزار ساله دارند و نوروز یکی از کهن ترین و غنی ترین آیین هاست.

معاون صنایع دستی کشور ادامه داد: رابطه بسیار نزدیکی بین آیین و اسطوره وجود دارد، آیین ها بر اسطوره ها استوارند و روایت های اسطوره ای دارند؛ گاهی یک آیین نه یک اسطوره بلکه اسطوره های گوناگونی دارد. آیین شکل نمایش و کنشی اسطوره هاست. نامورمطلق تصریح کرد: اسطوره هایی که نمی خواهیم فراموش کنیم تبدیل به آیین می شوند. توجه به تکرار به جای جستجو در آیین ها باعث می شود، آنها تبدیل به عادت شوند نه فضیلت.

وی در رابطه با شهر و آیین افزود: یکی از مهمترین مطالب این است که آیین ها شهری نشده اند. شهرهای بزرگ آیین ها را از خودشان دور کرده اند؛ در حالی که اتفاقاٌ شهرها نیاز بسیاری به آیین ها دارند. کارناوال ها پدیده های جدیدی در شهرهای آیین زدایی شده هستند. آیین ها می توانند شهر را متحول کنند، همانطور که انسان وطبیعت دچار تغییر و تحول می شود. معاون صنایع دستی کشور خاطرنشان کرد: در زبان فارسی آیین با آیینه دارای یک ریشه پهلوی به نام "دی" هستند. دی به معنی نگریستن بوده و بنابراین هر دو با نگریستن در ارتباط است. همانطور که در آیینه خود را می بینیم آیین ها هم دیدن خود و یک واقعه و حقیقت بزرگ است. یک حقیقت پنهان که می خواهیم آن را دوباره آشکار کرده و فراموش نکنیم، به همین دلیل است که در مناسک آیین ها گرد می آیند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به کارکرد آیین ها اظهار کرد: آیین ها در گذشته کارکردهای بسیاری داشتند که یکی از آنها انتقال تجربه های بشری بودند که بعد از اختراع خط این مسئولیت به نوشتن و تصویر سپرده شد. این شاید برای جامعه بشری انتخاب بسیار خوبی نبود، چراکه انتقال تجربیات از طریق نوشته ها تک بعدی شد. تجربیات نیاز به کنش و اجرا دارند تا اینکه از یک بدن به بدن دیگر منتقل شوند. ما اشتباه کردیم که همه وظایف آیین ها را به نوشته ها سپردیم. نامور مطلق افزود: آیین ها باعث تحول انسانها می شوند آیینی که ما را متحول نکند، آیین نیست برای تشخیص آیین ها و شبه آیین ها اگر تغییری نکردیم یا آن آیین را رعایت نکرده ایم یا اینکه آن آیین شبه آیینی بیش نبوده است. معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی با اشاره به انواع آیین ها اظهار کرد: بسیاری از آیین ها ویژه تشرف یا گذار هستند؛ یعنی می خواهند ما را به بلوغ و پختگی برسانند. آیین ها باعث
می شوند از خامی به پختگی برسیم،

نامور مطلق خاطرنشان کرد: اگر آیین ها نباشند جایشان با کارناوال ها پر خواهد شد. وی افزود: علت اینکه دانشگاه های ما دیگر آن دستاورد را ندارند، این است که فقط بحث علم آموزی دارند که کمتر به درد انسانیت خورده است. دانشگاه های ما معنای زندگی را از دست داده اند. عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به آیین های تقویتی تصریح کرد: این آیین ها مانند نوروز حالت دورانی دارند و چیزی را به ما یادآوری می کنند. آیین های دیگری هستند مثل آیینه های موقعیتی مثل باران خواهی، آیین های فرهنگ محور مثل محرم، آیین های طبیعت محور و..... نامورمطلق افزود: آیین ذاتش فرهنگی است. فرهنگ یعنی آن چیزی که انسان یا می سازد یا دستکاری می کند. فرهنگ مملو از نشانه هاست و نشانه ها آن چیزی است که فقط انسان ایجاد می کند.

معاون صنایع دستی کشور تأکید کرد: دوران معاصر عصری آیین زداست. این عصر آیین ها را از انسان دور کرده و به همین دلیل خلا معنا در زندگی ما ایجاد شده است. نگاه تجربه گرایی و خردگرایی قرن 18 و بعد آن باعث شد که آیین ها از زندگی ما قهر کنند. جامعه مدرن و پست مدرن آیین ها را زدود و باعث شد که بچه های ما در یک جامعه بدون آیین سرگشته رها شدند. نتیجه این می شود که این بچه ها برای خود گروهها و حلقه هایی ساخته و آیین هایی برای خود ایجاد کنند. نامورمطلق یادآور شد: یکی دیگر از مشکلات، دولتی شدن آیین است . دولتی شدن آیین ها باعث از بین رفتن آنها می شود، آیین ها همیشه مردمی بوده اند. معاون صنایع دستی کشور اظهار کرد: نوروز یک آیین طبیعت بنیاد است. اجداد ما شاهد یک اتفاق یعنی مرده و زنده شدن طبیعت بوده اند.

اسطوره ها و آیین های ما آمدند تا ما را توجیه کنند که طبیعت چه طور مرده و زنده می شود و می خواهند از این تحول درسی برای زندگی بگیریم. نامور مطلق ادامه داد: بیشتر روایت ها در رابطه با نوروز روایت های بین النهرین و سومری است تا هند و اروپایی. این داستان ها همه افسانه هستند و در واقع به دنبال این هستند که رفت و آمدهای فصول را معنا می بخشند. ما نیز روایاتی در رابطه با نوروز داریم. وی با بیان اینکه سیاوش نماد نباتات است، اضافه کرد:. یکی از علت هایی که سیاوش نتوانست جانشین پدرش شود این بود که سرشت او سرشت شهریاری نبود و سرشت نباتی بود. برای همین سوگواری هایی که برای او می گرفتند روی نخل ها بود.

این اسطوره شناس گفت: همه این افسانه ها غلبه بر بدی، دیوکشی و شروع روشنایی را به شکل های مختلف می خواهند نشان دهند. مثلا آتش نمادی عمیق و مفهومی دارد و نماد روشنایی است. مبارزه روشنایی و تاریکی، سلامت و بیماری در چهارشنبه سوری که متاسفانه با آتش بازی های الان این مفاهیم از بین رفته است. نامورمطلق خاطرنشان کرد: گسست از طبیعت به ما ضربه زده و زمین را نیز دچار مشکل کرده است. ارتباط با طبیعت می تواند از طریق این آیین ها عمیق شود. وی افزود: دستاورد دیگر نوروز نوزایی و رنسانسی است که هم در طبیعت و هم در خود انسان و زندگی خانوادگی و اجتماعی او رخ می دهد. پیوند با درگذشتگان با تاریخ و با سنت هاست. عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: آیین نوروز اگر ایجاد پیوند بین خودمان و طبیعت و انسان های دیگر کند. شکل آیینی خود را انجام داده اما خیلی جای تأسف دارد که امروزه نوروز آیینی که آمده ما را با هویت و طبیعت خودمان پیوند بزند، تبدیل به تعطیلات شده است. نامور مطلق ادامه داد: آیین ها علاوه بر این که اسطوره دارند و با اسطوره معنی پیدا می کنند آمده اند که مضامینی را تعریف کنند، نوروز مضامین مختلفی دارد؛ مثل نوزایی، نوگرایی و امکان تحول به ما می دهد، اما مضمون نهایی نوروز از نظر من مضمون عمیق تری است و آن مضمون امید است. نوروز آغاز بهار و روشنایی و امید است.