6 ملاحظه در انتخاب شهردار تهران

حبیب‌اله طاهرخانی
پژوهشگر و مدیرکل سابق برنامه و بودجه شهرداری تهران

روزنامه «دنیای اقتصاد» مورخ ٧خرداد٩٦ یک نظرسنجی از صاحبنظران حوزه مسائل شهری و اقتصادی درخصوص گزینه مناسب برای شهردار آتی تهران مطرح کرد. از دیدگاه اینجانب شورا باید بداند برای کدام شهر و با چه مختصاتی دارد شهردار انتخاب می‌کند. شخصا بحث و بررسی درخصوص این موضوع را در مجامع حرفه‌ای و رسانه‌ها مفید می‌دانم چرا که نتیجه می‌تواند منجر به انتخاب شهردار کارآمد برای تهران شود. برای انتخاب شهردار آینده باید ملاحظات زیر مدنظر قرار بگیرد:

-پایتخت و اداره آن در تمامی کشورهای جهان از اهمیت بالایی برخوردار است. تعبیه سیستم متفاوت برای اداره پایتخت نسبت به سایر شهرها و همچنین جایگاه سازمانی متمایز شهردار پایتخت بیانگر اهمیت اداره پایتخت است. در نظام اداری ما هم کما بیش این تمایزها قابل مشاهده است یا بوده، مانند صدور حکم شهردار پایتخت توسط شاه، همچنین دبیری شورای نظارت بر گسترش شهر تهران با حضور نخست‌وزیر و وزرای ذیربط یا حضور شهردار در جلسات هیات وزیران.

- اکنون شهرداری تهران سازمان عظیمی است با حدود ٦٠ هزار نفر نیرو، ١٨ هزار میلیارد تومان بودجه شهرداری وحدود ١٠ هزار میلیارد تومان بودجه سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه (بدون همپوشانی) و ٤٥ شرکت و سازمان فعال با حوزه‌های متنوع فعالیتی.　

- با حجم عظیم پروژه‌های نیمه تمام (بنا به گزارش کمیسیون برنامه وبودجه شورا ٢٣هزار میلیارد تومان) و حجم بالای بدهی‌های سررسید شده یا نشده (آمار متفاوتی بیان می‌شود ولی حدود ٢٠هزار میلیارد تومان) حداقل منابع مالی مورد نیاز برای مواجهه با مسائل و مشکلات شهر تهران ١٠٠هزار میلیارد تومان در ٤ سال آینده است.

- فقدان مدیریت هماهنگ شهری و وجود ده‌ها دستگاه و نهاد عمل کننده در سطح شهر تهران و دارای تداخل و تزاحم کاری بدون هرگونه وحدت فرماندهی و سیاست‌گذاری

- نظام درآمدی ناپایدار و وابستگی شدید به درآمد ناشی از ساخت‌وساز و تغییرکاربری که بعضا مغایر با سیاست‌های توسعه شهری است اداره شهرداری را با مشکل مضاعف مواجه می‌کند. مصوبه اخیر مجلس در کاهش سهم شهرداری تهران از مالیات ارزش‌افزوده، مسائل مالی شهرداری را بغرنج‌تر خواهد کرد.

اما با توجه به مسائل فوق، شهردار منتخب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد:

الف- توان ایجاد ارتباط سطح عالی با دولت و دستگاه‌های تصمیم‌گیر داشته باشد. مورد قبول دولت باشد تا هم هماهنگی بین دستگاه‌های متعدد در سطح محلی را برقرار کند و هم زمینه شکل‌گیری مدیریت هماهنگ شهری را فراهم کند ضمنا با تعاملات با دستگاه‌های دولتی از ظرفیت مالی، تصمیم‌گیری و اجرایی این دستگاه‌ها برای مواجهه موثر با مسائل تهران استفاده کند و همزمان مورد قبول هیات دولت به خصوص شخص رئیس‌جمهور باشد.

ب-شهردار آینده باید قادر باشد با استفاده از ظرفیت بازارهای مالی داخلی و خارجی و طراحی مدل‌های مناسب مالی با مسائل تهران مواجه و پروژه‌های شهری را تامین مالی کند. امکان تامین مالی پروژه‌ها از روش‌های گذشته تراکم و تغییر کاربری به دلیل تکمیل ظرفیت زیست محیطی تهران میسر نیست مضافا اینکه بخش جاری و نگهداشت بودجه به قدری متورم شده که کدهای معمول درآمدی صرفا می‌تواند پوشش‌دهنده این هزینه‌ها باشد.

ج- دارای صورت‌بندی استراتژیک و اولویت‌بندی شده درخصوص مسائل و مشکلات شهر تهران باشد.

د- در حوزه مسائل شهری کار کرده باشد و شهر و مسائل‌ شهری را بشناسد. انتخاب شخصی موفق در حوزه مسائل بخشی دیگر نمی‌تواند راهگشا باشد.

ه- بتواند با سیستم تصمیم‌گیری شورایی کار کند. به اصول حکمروایی شهری اعتقاد داشته باشد و برای تحقق آن برنامه ارائه نماید.

و- دارای انرژی و توان جسمی مناسب برای وقت گذاشتن روی موضوعات و حضور ذهن و تمرکز بالا و قدرت تصمیم‌گیری باشد. شهرداری حوزه وظایف متکثر و متنوع است و تصمیم‌گیری سریع و به موقع در بسیاری از موضوعات ضروری است.