دکتر محمد کرمانی / کارشناس پتروشیمی

بیست و دومین نمایشگاه بین‌اللملی پتروشیمی، نفت، گاز و پالایش ایران به عنوان بزرگترین رخداد صنعتی و تجاری کشور دو هفته پس از بزرگترین گردهمایی پتروشیمی جهان در ایران، در حد فاصل ۱۶ تا ۱۹ اردیبهشت ماه یعنی از شنبه تا سه شنبه هفته جاری برگزار می‌شود. در این نمایشگاه جمع کثیری از صدها شرکت توانمند داخلی و خارجی در زمینه صنعت پتروشیمی، نفت، گاز و پالایش ایران حضور دارند. از این رو، فرصت بسیار مغتنمی است تا شرکت‌های فعال در این صنعت نوآوری‌ها، دستاوردها و محصولات خود را در معرض بازدید متخصصان این حوزه قرار دهند و با در نظر قرار دادن بازارها و سمت و سوی رشد صنعت نفت و گاز فعالیت‌های خود را هدایت کنند.

بی‌هیچ تردیدی پتروشیمی و نفت پیش قراول توسعه صنعتی ایران اسلامی است، چراکه با قدرت ارزش آفرینی ۱۱ تا ۱۵ برابری محصولات خود در زنجیره صنایع تکمیلی، علاوه بر افزایش ۱۵ برابری قیمت محصولات در زنجیره تکمیلی صنایع پتروشیمی نسبت به بهای نفت خام، بعنوان درگاه اشتغال ملی محسوب می‌شود. در عظمت صنعت پتروشیمی همین بس که این روزها یکی از جدی‌ترین حوزه‌های مورد بحث در مناظره‌های کاندیداهای ریاست جمهوری، مباحث مربوط به اشتغال آفرینی و ارزش زایی و ارز آوری این صنعت است. ارزش محصولات تولیدی صنعت پتروشیمی در حال حاضر بیش از ۲۰ میلیارد دلار در سال است که دوسوم آن (یعنی بیش از چهارده میلیارد دلار) جز درآمدهای صادرات غیرنفتی کشور محسوب می‌شود. به عبارت دیگر نزدیک به یک‌سوم از تمامی صادرات کشور را محصولات پتروشیمی تشکیل می‌دهد. پس بیراه نیست اگر این چنین کانون توجه کارگزاران نظام در تمامی سطوح راهبردی از جمله مناظره‌های هفته‌های اخیر قرار گرفته است.

صنعت نفت ایران این روزها به توفیق بزرگ بازگرداندن سقف تولید به بیش از چهار میلیون بشکه در روز و همچنین باز پس‌گیری سهم بازارهای صادراتی خود در بازار بین‌المللی انرژی رسیده است. به دنبال این واقعه قدرت چانه‌زنی دیپلماسی انرژی کشور نیز به نحو خیره‌ کننده‌ای افزایش یافته و این نوید بخش پیشرفت بیش از پیش تمامی صنایع انرژی محور تا افق ایران ۱۴۰۴ است. در بعد پتروشیمی، افتتاح ۲۰ میلیارد دلار پروژه‌های پتروشیمی و فازهای متعدد پارس جنوبی بعنوان بزرگترین افتتاح تاریخ کشور که به معنی برابری و حتی برداشت بیشتر ایران از میادین مشترک با کشور قطر بود و همزمان فرآورش، تصفیه و تبدیل به میعانات و محصولات فرآوری شده صنعت پتروشیمی می‌شود که از آن به جهش دوم صنعت پتروشیمی، نفت و گاز ایران یاد می‌شود. طبق برخی مطالعات، پیشرفت ساختاری و سیستمی ایران اسلامی از طریق پیشرفت متوازن و همه جانبه صنعت پتروشیمی، نفت، گاز و پالایش ایران به عنوان مرکز ثقل ارتزاق ملی محسوب می‌شود. از این حیث، تسری سیستم‌های مدیریت مثبت کارآفرین دانش بنیان و ممزوج از نخبگی و خبرگی توامان در صنعت نفت همراه با مدل‌ها، استانداردها و مهارت محوری‌ها و توانمندی کارکنان صنعت پتروشیمی و نفت ایران نزدیکترین و بهترین الگو برای اصلاح ساختاری و رفتار سازمانی دیگر بخش‌های تولیدی و تخصصی کشور در سه بخش دولتی عمومی و خصوصی کشور است.

یقینا خود صنعت ۱۱۰ ساله نفت و ۵۵ ساله پتروشیمی هم نیازمند نوسازی با رویکرد تدریج‌گرایی منطقی و تفکر سیستمی در کنار مسوولیت‌پذیری، نتیجه‌گرایی، اولویت‌بندی، تمرکز بر گفتمان برد-برد، هم‌کوشی، پیگیری هوشمند و اصلاح پیوسته ساختارها و مهمتر ازآن فرهنگ سازمانی خود است. همیشه «وضعیت خوب» به‌مثابه‌ی «دشمن وضیعت عالی» محسوب می‌شود مگر اینکه بایستیم، لختی بیاندیشیم، بازخورد بگیریم و اصلاح مستمر و گام به گام رویه‌ها، دستورالعمل‌ها، اساسنامه‌ها و دیگر قوانین بالادستی را در کنار شیفت پارادیمی و حرکت از انگاره فکری و تصویر ذهنی «نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی» را به انگاره فکری و تصویر ذهنی «پتروشیمی، نفت، گاز و پالایش» تبدیل کنیم. پتروشیمی و زنجیره صنایع تکمیلی آن درگاه اشتغال ملی و ثروت آفرینی دانش بنیان تا ۱۵ برابر نسبت به فروش نفت خام است.