پیوند خودروسازان آلمانی با بخش دولتی خودرو در ایران؟

شاید یکی از بهترین نتایج برجام شنیدن مجدد نام‌ها و نشان‌های تجاری معروف برای مشارکت در صنعت خودروسازی ایران باشد؛ به‌طوری‌که بسیاری از شرکت‌های مطرح خودروسازی پس از لغو تحریم‌ها برای حضور در ایران اظهار علاقه‌مندی کردند. صنعت خودروی ایران از سال ۹۱ و همزمان با اوج‌گیری تحریم‌های هسته‌ای، تنها عادت به شنیدن نام برندهای چینی داشت و کمتر خودروساز جهانی علاقه‌مند به حضور در بازار ایران بود. شرکت‌هایی که در دوران تحریم ایران را برای فعالیت خود انتخاب کرده بودند عمدتا شامل شرکت‌هایی می‌شدند که حتی یافتن آنها برای بسیاری از متخصصین و کارشناسان در اینترنت هم مقدور نبود. بعضا این شرکت‌ها با عمری بسیار محدود بازار بزرگ ایران را محلی برای تست عملیاتی محصولات خود می‌یافتند. این در شرایطی است که صنعت خودروی ایران بر پایه خودروهای اروپایی و آمریکایی نهاده شده و کمتر خودروساز چینی را به خود دیده بود. به همین دلیل بسیاری از این برندها به‌رغم تحریم‌های شدید و بسته بودن درهای بازار به روی خودروسازان مطرح دنیا در چند سال اخیر موفقیت شایانی هم کسب نکردند که نشان از تمایل شدید مشتری ایرانی به نشان تجاری دارد.

اما برجام تاثیر شگرفی بر این روند گذاشت. برندهای مطرح جهانی برای ورود به بازار بزرگ ایران رقابت خوبی را شروع کرده‌اند که در دراز مدت به انتفاع مشتری ایرانی منتهی خواهد شد، اما خودروسازان بزرگ دنیا در حالی روی خوش به حضور در ایران نشان داده‌اند که برخی از کارشناسان سیاست‌های غلط برخی از مسوولان صنعتی یا دخالت در امور خودروسازان را مانعی برای ادامه مسیر آنها در ایران می‌خوانند. در این بین فولکس واگن از جمله شرکت‌هایی است که حضور آن در ایران با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. پیش از این فولکس با همکاری با شرکت خصوصی در ایران حضور داشت که به‌دلیل تحریم‌ها مجبور به ترک ایران شد، اما پس از لغو تحریم‌ها برخی اخبار حکایت از آن داشت که فولکس واگن خودروساز معتبر آلمانی برای حضور در بازار ایران با دو شرکت خصوصی ایرانی در حال مذاکره است. دو شرکت ماموت و کرمان موتور هر چند برخی اخبار از تمایل فولکس به همکاری با ماموت حکایت داشت، اما تاکنون اخبار تایید شده‌ای مبنی بر عقد قرارداد این دو شرکت درج نشده است. ازسوی دیگر اما شرکت ایران‌خودرو علاقه زیادی به همکاری با فولکس داشت که ظاهرا مذکرات این دو شرکت همچنان ادامه دارد؛ بنابراین به نظر می‌رسد این شرکت آلمانی خواستاران زیادی در ایران دارد و پیشنهادات زیادی برای همکاری از سوی خودروسازان ایرانی دریافت کرده حال آنکه این شرکت به نتیجه نهایی در این زمینه نرسیده است. از سوی دیگر یک دست‌اندرکار صنعت خودرو عنوان می‌کند مذاکرات ایران‌خودرو و فولکس واگن شکست خورده، به همین دلیل ترک مذاکرات با فولکس واگن توسط ایران‌خودرو سبب شده تا شانس شرکت‌های خصوصی در حال مذاکره برای جلب نمایندگی و تولید خودروهای فولکس‌ واگن در ایران بالا برود.

اخبار مربوط به همکاری فولکس با بخش خصوصی حتی به نقطه‌ای رسید که عنوان می‌شد این شرکت آلمانی مایل است در بخش تولید خودروهای سواری با کرمان موتور همکاری کند؛ زیرا هم پیش از تحریم‌ها سابقه تولید خودروی گل را داشت و هم اینکه در بین ایرانیان به‌خاطر کیفیت بالا در تولید محصولاتی چون دوو سی یلو، خوش‌نام است. از سوی دیگر شرکت‌ ماموت که در بخش حمل‌و‌نقل تجاری مشغول فعالیت است قصد دارد در بخش تولید خودروهای تجاری فعال شود و بخشی از نیاز کشور به ۶۵ هزار کامیون نو را برطرف کند. این اخبار هر چند از سوی فولکس واگن هیچگاه مورد تایید قرار نگرفت، اما شریک نهایی این شرکت معتبر آلمانی همچنان در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بر این اساس طی هفته گذشته همزمان با سفر محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت و معدن و تجارت به آلمان اتفاقاتی رخ داد که در نهایت به‌نظر می‌رسد همکاری فولکس واگن با بخش خصوصی تا حدودی منتفی شود. نعمت‌زاده در سفر خود بازدیدی نیز از شرکت فولکس واگن داشته و حتی در مصاحبه‌ای از قطعیت حضور یک خودروساز از این کشور در ایران خبر داد. نعمت‌زاده پس از دیدار با «زیگمار گابریل» وزیر اقتصاد و قائم‌مقام صدراعظم آلمان در گفت‌وگویی، در رابطه با قطعی‌شدن حضور برخی خودروسازان آلمانی در ایران تاکید کرده که در حال حاضر ما در حال تعمیق همکاری‌هایمان به‌صورت سرمایه‌گذاری ‏مشترک هستیم و مذاکرات به‌خوبی پیش می‌روند؛ به‌طوری‌که در یکی دو ماه آینده در این زمینه شاهد انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری ‏مشترک خواهیم بود.‏

هر چند پس از بازگشت وزیر از آلمان دیگری خبری مبنی‌بر نتیجه مذاکرات با مسوولان فولکس واگن منتشر نشد؛ اما برخی از منابع آگاه تاکید می‌کنند که نعمت‌زاده به‌رغم مذاکرات فولکس واگن با برخی از خودروسازان بخش خصوصی کشورمان، مذاکراتی در زمینه تولید محصولات این شرکت آلمانی در یکی از دو شرکت‌ بزرگ خودروساز کشورمان کرده است. ظاهرا مجموعه وزارتخانه به همکاری و شراکت این شرکت آلمانی با خودروسازان نیمه دولتی ایران تمایل دارد. هرچند شراکت با این خودروسازان تضمین‌کننده تصاحب بخش زیادی از بازار بزرگ خودروی کشور است، اما به همان اندازه ریسک سرمایه گذاری نیز به‌دلیل سیاست‌های غرب علیه ایران زیاد است .در هر حال فولکسی‌ها هنوز در مورد انتخاب شریک خود در ایران تصمیم نهایی را نگرفتند این در شرایطی است که برخی از منابع آگاه تایید کرده‌اند که فولکس منتظر گشایش‌های جدید به‌ویژه در سیستم نقل‌وانتقال بانکی بین ایران و اروپا است تا تصمیم خود را برای شراکت با طرف ایرانی نهایی کند.