«دنیای اقتصاد» از عملکرد «سایت‌موزه خراسان رضوی» گزارش می‌دهد:
«سایت‌موزه ها» سازنده میراث فرهنگی کشور
دنیای اقتصاد، گروه گردشگری- سالانه محوطه‌های زیادی مورد کاوش قرار می‌گیرندکه فرصت مناسبی برای سیاست‌گذاری‌های دولت و سازمان میراث فرهنگی است. یکی از برنامه‌ریزی‌هایی که امروزه در جهان باب شده است، سیاست برنامه‌ریزی برای ایجاد سایت‌موزه و نهایت استفاده ممکن از محوطه‌های تاریخی و پیش از تاریخ در عرصه اقتصادی، فرهنگی و . . . می‌باشد. هنوز زمان زیادی از عتیقه‌گرایی و باستان‌شناسی سنتی قرن نوزدهم نگذشته است و هنوز هم در لابه‌لای موزه‌های جهانی نفس می‌کشد.
استعمارهای منطقه‌ای و شوق امتیاز گرفتن فرانسویان برای کاوش در ایران هنوز هم میراث عتیقه‌گرایی را به خاطر می‌آورد.
استعمارهای منطقه‌ای و شوق امتیاز گرفتن فرانسویان برای کاوش در ایران هنوز هم میراث عتیقه‌گرایی را به خاطر می‌آورد.
دنیای اقتصاد، گروه گردشگری- سالانه محوطه‌های زیادی مورد کاوش قرار می‌گیرندکه فرصت مناسبی برای سیاست‌گذاری‌های دولت و سازمان میراث فرهنگی است. یکی از برنامه‌ریزی‌هایی که امروزه در جهان باب شده است، سیاست برنامه‌ریزی برای ایجاد سایت‌موزه و نهایت استفاده ممکن از محوطه‌های تاریخی و پیش از تاریخ در عرصه اقتصادی، فرهنگی و ... می‌باشد. هنوز زمان زیادی از عتیقه‌گرایی و باستان‌شناسی سنتی قرن نوزدهم نگذشته است و هنوز هم در لابه‌لای موزه‌های جهانی نفس می‌کشد.
استعمارهای منطقه‌ای و شوق امتیاز گرفتن فرانسویان برای کاوش در ایران هنوز هم میراث عتیقه‌گرایی را به خاطر می‌آورد. خاطراتی که برای پر کردن موزه‌های لوور و ... دست به هر اقدامی می‌زدند و حتی تا آنچا پیش رفتند که برای سهولت در کار دیگر دست به کلنگ نشدند و انفجار را بهترین گزینه دانستند. اما امروزه نسل جدیدی از موزه‌ها پا به عرصه اقتصادی و فرهنگی کشور گذاشته‌اند تا با بهترین گزینش بیشترین بهره‌برداری را به‌عمل آورند.
ثبات در سایت‌موزه‌ها
میراث طبیعی و فرهنگی کشور یک ذخیره مادی و معنوی است که داستان توسعه تاریخی (جامعه)را بازگو می‌کند. این میراث نقش مهمی را در زندگی مدرن دارد و باید برای عموم به لحاظ عینی ، فکری و یا احساسی قابل‌دسترس باشد. برنامه‌های حفظ و نگهداری از ویژگی‌های طبیعی و ناملموس سایت‌موزه‌ها هستند که ظواهر فرهنگی امروزی را در بافت کلی پایه‌ریزی می‌کنند. این پایه‌ریزی باعث می‌شود درک و شناخت جامعه میزبان و گردشگر آسان شود. یکی از گزینه‌هایی که در این عرصه به خوبی پاسخگوی نیازهای امروز است «سایت‌موزه»ها می باشد. افراد جامعه در طول زندگی خود حداقل یکبار به موزه پا گذاشته‌اند و شاهد اشیای شیک و قیمتی بوده‌اند. امـــا تمامی آثاری که در موزه‌های کشور به چشم می‌خورند، برای مردم ما بیشتر جنبه تزیینی دارد تا فرهنگی و این مسأله‌ای است که طی یک روند نوظهور باعث ایجاد سایت‌موزه‌ها شده است.
سایت‌موزه‌ها برخلاف موزه‌های کشور، اشیای یافت شده را در بافت خاک نشان می‌دهند و این یک امتیاز نسبت به موزه محسوب می‌شود که برای عموم قابل‌درک است. شما فردی را درنظر بگیرید که به یکی از سایت‌موزه‌های کشور پاگذاشته است. هر شی ملموسی را که در بافت می‌بیند، با دیگر اجزای موجود در صحنه می‌سنجد و این سنجیدن و کاویدن ذهن او نتیجه بافت ملموس و قابل‌درک سایت‌موزه‌های کشور است. در کل تک تک جنبه‌های میراث طبیعی و فرهنگی در سطوح مختلف از اهمیت زیادی برخوردارند. برخی با ارزش‌های جهانی و برخی دیگر با اهمیت ملی، منطقه‌ای و محلی می‌توانند وارد عرصه مختلف فرهنگی شوند و تنها کافی است سیاست و برنامه‌ریزی‌های دقیقی پشتیبان این جنبه‌های فرهنگی شود.
موانع فرهنگی، سیاسی و اقتصادی
ساختار گردشگری و سایت‌موزه در کشور تنها زمانی می‌تواند به خوبی عمل کند که موانع سیاست‌گذاری را پشت سربگذارد. یعنی سیستم، قابلیت تبعیت از یک الگوی جامع را داشته باشد و از ناکارآمدی‌ها و در مواردی خلأ در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و دنباله‌دار دوری کند و یک دیدگاه نظام‌مند و سیستماتیک را در برنامه‌ریزی‌های خود قرار دهد و سعی کند در طول روند خود، یکپارچگی، تمرکز و همگرایی در تصمیمات را در کالبد سیستم تزریق کند. متاسفانه توجه ویژه‌ای که امروزه در کشورمان به درآمدهای نفتی می‌شود، بنیاد میراث فرهنگی و گردشگری را متزلزل کرده است. این ناکارآمدی‌ها در زیرساخت‌های اقتصادی و فعالیت‌های گردشگری ضربه‌های شدیدی به صنعت گردشگری کشور وارد کرده است. در کل اگر خواسته باشیم به صورت گزینه‌ای و گذرا به موانع اقتصادی گردشگری بپردازیم، باید مشکلات زیادی را برشماریم که شامل:
۱-فقدان تعامل موثر واحدهای تصمیم‌گیر اقتصادی با مراکز سیاسی، علمی و فرهنگی
2- نبود مشوق‌ها و تضمین‌های لازم جهت گسترش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی
۳-دشواری‌های حقوقی و خلأ مقررات و دستورعمل‌های روشن و کارآمد
4- فقدان نیروی انسانی موثر و کارآمد در بخش‌های اقتصادی گردشگری
موارد مذکور موانع اقتصادی هستند که روند روبه‌رو رشد صنعت گردشگری را کند و با مشکل روبه‌رو می‌کنند. اگر خواسته باشیم اشاره مختصری به موانع فرهنگی و سیاسی گردشگری در کشور داشته باشیم، باید در چارچوب کلی دیگری شرح دهیم که عبارت است از:
1- عدم‌اعتماد و تمایل به سفرهای فردی به خصوص از طریق تورهای گردشگری
۲ - ناکارآمدی برنامه‌های رسانه‌های ملی و جمعی به گسترش فرهنگ سفر گردشگری
3 - ضعف اطلاع‌رسانی موثر و کارآمد در معرفی جاذبه‌ها و مراکز گردشگری
سه مورد ذکر شده در بالا از مواردی است که ذیل موانع فرهنگی گردشگری قرار می‌گیرد. در آخر از موانع سیاسی گردشگری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- جنگ ایران عراق و جبهه‌گیری جامعه جهانی در مقابل ایران
2 - ایجاد و حرکت به سوی انزوای ایران در پی تحریم‌های دنباله‌دار اقتصادی سیاسی
۳ - گسترش تروریسم و گنجاندن ایران در اذهان جوامع به عنوان کانون حمایت از تروریسم
4 - دامن زدن به تحرکات ضد ایرانی در منطقه به خصوص از ناحیه کشورهای عرب منطقه
موارد فوق ازجمله موانع سیاسی گردشگری در کشور است که باید به آن‌ها اهمیت داده شود و برای جلوگیری از فراگیر شدن تدبیری صورت گیرد.
چرا سایت‌موزه می‌خواهیم؟
شاید سوال«چرا سایت‌موزه می‌خواهیم؟» در ذهن اکثر ما شکل بگیرد و یا هزاران سوال دیگر پیرامون همین مسأله در ذهن‌مان نقش ببندد. اما چه ویژگی سایت‌موزه را از موزه جدا می‌کند؟ چرا میلیاردها تومان خرج مسقف کردن بناهای تاریخی کنیم؟ آیا سایت‌موزه در برابر موزه مفیدتر واقع می‌شود؟ بیش از این سوال جدیدی مطرح نمی‌کنم. بهتر است پاسخ سوال‌های مطرح‌شده را بدهیم. قبل از کاوش هر محوطه باستانی، برنامه‌ریزی‌هایی صورت می‌گیرد؛ افراد گروه مشخص می‌شوند و مسلما یکی از اعضای گروه را «مرمت‌گر» تشکیل می‌دهد که وظیفه حفظ و نگهداری هنگام کاوش را برعهده دارد. حال شما زمانی را در نظر بگیرید که کار میدانی به پایان رسیده و باستان‌شناس طی روند برنامه‌ریزی پساکاوش خود، اشیای بدست آورده را برای انتقال به کارگاه پژوهش و سپس موزه هدف‌گذاری می‌کند. طی این پروسه طولانی آثار از یک مکان به مکان دیگر دست به دست می‌شود و این عمل خود به تخریب آثار به‌‌دست آمده منجر می‌شود. برنامه ریزی برای ایجاد سایت‌موزه این قابلیت را به باستان شناس می دهد که داده های فرهنگی را با کمترین درصد تخریب هدف گذاری کند.این روند سه امتیاز دارد که امتیاز اول آن نصیب عامه مردم می شود که اشیای به‌‌دست آمده را در بافت، بررسی و تحلیل می‌کنند. از بعدی دیگر، دومین امتیاز نصیب باستان‌شناس می‌شود که آثار به‌‌دست آمده را باکمترین درصد تخریب، کدگذاری می‌کند.
در این میان بیشترین امتیاز نصیب میراث فرهنگی و گردشگری کشور می‌شود که با برنامه‌ریزی‌های شهری دست به ایجاد اقامتگاه‌ها و اماکن پذیرایی مانند هتل‌ها- متل‌ها (ره‌سراها)، مهمانکده‌ها، مهمان‌سراها، رستوران‌های قومی نژادی، چای‌خانه‌ها و... می‌زنند.
درکل مطرح شدن پروژه‌های گردشگری در هر منطقه، نقش مهمی درتغییرات کالبدی و اجتماعی محیط پیرامونی خود بر جای می‌گذارد.که به دنبال خود صنایع وابسته دیگری را وارد منطقه خواهد نمود. این مسأله ضروری است که مطالعات مقدماتی و بررسی‌ها صرفا به پروژه ختم نمی‌شود. هنگامی که اثرات جنبی و وابسته به آن را ببینیم و تاثیرات را به شکل مجموعه واحد مورد بررسی قرار دهیم، زمان اجرای طرح فرامی‌رسد. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که سود اقتصادی تنها مدنظر سازمان میراث فرهنگی نیست و باید به جنبه‌های فرهنگی آن توجه کنیم. به‌عنوان مثال با ایجاد یک فروشگاه صنایع دستی و محلی در کنار یک سایت‌موزه به پویایی فرهنگ محلی کمک کرده‌ایم و تمامی این امتیازات حاصل یک سایت‌موزه استاندارد است.
بندیان درگزیک سایت‌موزه استاندارد
خوشبختانه به نظر می رسد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، اهمیت ویژه ایجاد سایت‌موزه را درک کرده و در پی آن برنامه‌ریزی‌های دقیقی صورت گرفته است.
در کل سایت‌موزه، نسل جدیدی از نگاه میراث فرهنگی به مقوله گردشگری است. یکی از سایت‌موزه‌های منحصربه‌فرد خراسان در سه کیلومتری شهرستان درگز واقع شده که سایت‌موزه «بندیان» نام دارد. این اثر تاریخی از بناهای دوره ساسانی محسوب می‌شود که در دوکیلومتری شمال‌غرب شهرستان در کنار رودخانه درونگر واقع شده‌است و به سبب آب‌بندی که در این ناحیه قرار داشته به بندیان معروف است.در نخستین فصل کاوش تالاری به ابعاد ۸×۱۰ متر خاکبرداری شد که به احتمال زیاد دارای سقف چوبی و مسطح بوده و برفراز ستون‌ها قرار داشته‌است.
جالب‌ترین قسمت تصاویری است که به صورت گچ‌بری دورتادور این تالار نقش شده و کتیبه‌هایی به خط پهلوی نیز کشف گردیده‌است.این نقش‌ها وتصویرها موضوعات متعددی را بازگو می‌کنند از جمله شکار، جنگ، صحنه‌های مذهبی و تفویض قدرت که در همه آن‌ها روح اعتقادی و ایرانی متجلی است.
از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی که در حال حاضر مورد کاوش قرار گرفته تپه باستانی دامغانی است که امید می‌رود در ۲۰سال آینده یکی از سایت‌موزه‌های بزرگ خراسان شود. این محوطه باستانی که در اول جاده سبزوار قرار دارد و مربوط به هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد است، درحال حاضر توسط دکتر عمران گاراژیان مورد کاوش قرار گرفته است.
با وجود غنی بودن این سرزمین از تایخ کهن و خاستگاه اولیه اجتماعات بشری که نگاه تمام دنیا را به سوی خود جذب می‌کند، امیدواریم که نگاه نو، باستان‌شناسی و موزه‌داری کل کشور را فرا بگیرد و قابلیت برابری با کشورهای توسعه‌یافته را داشته باشیم. ما باید اهمیت سایت‌موزه‌ها را درک کنیم و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری با داشتن کارشناسان و اساتید بزرگ بیش از پیش رویکرد تخصصی‌تری را به این موضوع داشته باشند.
منابع مورد استفاده:
بررسی سیاست‌های دولت در صنعت گردشگری و ارائه الگوی توسعه پایدار صنعت گردشگری کشور؛ منوچهر شجاعی و نورالدین نوری
استعمارهای منطقه‌ای و شوق امتیاز گرفتن فرانسویان برای کاوش در ایران هنوز هم میراث عتیقه‌گرایی را به خاطر می‌آورد. خاطراتی که برای پر کردن موزه‌های لوور و ... دست به هر اقدامی می‌زدند و حتی تا آنچا پیش رفتند که برای سهولت در کار دیگر دست به کلنگ نشدند و انفجار را بهترین گزینه دانستند. اما امروزه نسل جدیدی از موزه‌ها پا به عرصه اقتصادی و فرهنگی کشور گذاشته‌اند تا با بهترین گزینش بیشترین بهره‌برداری را به‌عمل آورند.
ثبات در سایت‌موزه‌ها
میراث طبیعی و فرهنگی کشور یک ذخیره مادی و معنوی است که داستان توسعه تاریخی (جامعه)را بازگو می‌کند. این میراث نقش مهمی را در زندگی مدرن دارد و باید برای عموم به لحاظ عینی ، فکری و یا احساسی قابل‌دسترس باشد. برنامه‌های حفظ و نگهداری از ویژگی‌های طبیعی و ناملموس سایت‌موزه‌ها هستند که ظواهر فرهنگی امروزی را در بافت کلی پایه‌ریزی می‌کنند. این پایه‌ریزی باعث می‌شود درک و شناخت جامعه میزبان و گردشگر آسان شود. یکی از گزینه‌هایی که در این عرصه به خوبی پاسخگوی نیازهای امروز است «سایت‌موزه»ها می باشد. افراد جامعه در طول زندگی خود حداقل یکبار به موزه پا گذاشته‌اند و شاهد اشیای شیک و قیمتی بوده‌اند. امـــا تمامی آثاری که در موزه‌های کشور به چشم می‌خورند، برای مردم ما بیشتر جنبه تزیینی دارد تا فرهنگی و این مسأله‌ای است که طی یک روند نوظهور باعث ایجاد سایت‌موزه‌ها شده است.
سایت‌موزه‌ها برخلاف موزه‌های کشور، اشیای یافت شده را در بافت خاک نشان می‌دهند و این یک امتیاز نسبت به موزه محسوب می‌شود که برای عموم قابل‌درک است. شما فردی را درنظر بگیرید که به یکی از سایت‌موزه‌های کشور پاگذاشته است. هر شی ملموسی را که در بافت می‌بیند، با دیگر اجزای موجود در صحنه می‌سنجد و این سنجیدن و کاویدن ذهن او نتیجه بافت ملموس و قابل‌درک سایت‌موزه‌های کشور است. در کل تک تک جنبه‌های میراث طبیعی و فرهنگی در سطوح مختلف از اهمیت زیادی برخوردارند. برخی با ارزش‌های جهانی و برخی دیگر با اهمیت ملی، منطقه‌ای و محلی می‌توانند وارد عرصه مختلف فرهنگی شوند و تنها کافی است سیاست و برنامه‌ریزی‌های دقیقی پشتیبان این جنبه‌های فرهنگی شود.
موانع فرهنگی، سیاسی و اقتصادی
ساختار گردشگری و سایت‌موزه در کشور تنها زمانی می‌تواند به خوبی عمل کند که موانع سیاست‌گذاری را پشت سربگذارد. یعنی سیستم، قابلیت تبعیت از یک الگوی جامع را داشته باشد و از ناکارآمدی‌ها و در مواردی خلأ در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و دنباله‌دار دوری کند و یک دیدگاه نظام‌مند و سیستماتیک را در برنامه‌ریزی‌های خود قرار دهد و سعی کند در طول روند خود، یکپارچگی، تمرکز و همگرایی در تصمیمات را در کالبد سیستم تزریق کند. متاسفانه توجه ویژه‌ای که امروزه در کشورمان به درآمدهای نفتی می‌شود، بنیاد میراث فرهنگی و گردشگری را متزلزل کرده است. این ناکارآمدی‌ها در زیرساخت‌های اقتصادی و فعالیت‌های گردشگری ضربه‌های شدیدی به صنعت گردشگری کشور وارد کرده است. در کل اگر خواسته باشیم به صورت گزینه‌ای و گذرا به موانع اقتصادی گردشگری بپردازیم، باید مشکلات زیادی را برشماریم که شامل:
۱-فقدان تعامل موثر واحدهای تصمیم‌گیر اقتصادی با مراکز سیاسی، علمی و فرهنگی
2- نبود مشوق‌ها و تضمین‌های لازم جهت گسترش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی
۳-دشواری‌های حقوقی و خلأ مقررات و دستورعمل‌های روشن و کارآمد
4- فقدان نیروی انسانی موثر و کارآمد در بخش‌های اقتصادی گردشگری
موارد مذکور موانع اقتصادی هستند که روند روبه‌رو رشد صنعت گردشگری را کند و با مشکل روبه‌رو می‌کنند. اگر خواسته باشیم اشاره مختصری به موانع فرهنگی و سیاسی گردشگری در کشور داشته باشیم، باید در چارچوب کلی دیگری شرح دهیم که عبارت است از:
1- عدم‌اعتماد و تمایل به سفرهای فردی به خصوص از طریق تورهای گردشگری
۲ - ناکارآمدی برنامه‌های رسانه‌های ملی و جمعی به گسترش فرهنگ سفر گردشگری
3 - ضعف اطلاع‌رسانی موثر و کارآمد در معرفی جاذبه‌ها و مراکز گردشگری
سه مورد ذکر شده در بالا از مواردی است که ذیل موانع فرهنگی گردشگری قرار می‌گیرد. در آخر از موانع سیاسی گردشگری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- جنگ ایران عراق و جبهه‌گیری جامعه جهانی در مقابل ایران
2 - ایجاد و حرکت به سوی انزوای ایران در پی تحریم‌های دنباله‌دار اقتصادی سیاسی
۳ - گسترش تروریسم و گنجاندن ایران در اذهان جوامع به عنوان کانون حمایت از تروریسم
4 - دامن زدن به تحرکات ضد ایرانی در منطقه به خصوص از ناحیه کشورهای عرب منطقه
موارد فوق ازجمله موانع سیاسی گردشگری در کشور است که باید به آن‌ها اهمیت داده شود و برای جلوگیری از فراگیر شدن تدبیری صورت گیرد.
چرا سایت‌موزه می‌خواهیم؟
شاید سوال«چرا سایت‌موزه می‌خواهیم؟» در ذهن اکثر ما شکل بگیرد و یا هزاران سوال دیگر پیرامون همین مسأله در ذهن‌مان نقش ببندد. اما چه ویژگی سایت‌موزه را از موزه جدا می‌کند؟ چرا میلیاردها تومان خرج مسقف کردن بناهای تاریخی کنیم؟ آیا سایت‌موزه در برابر موزه مفیدتر واقع می‌شود؟ بیش از این سوال جدیدی مطرح نمی‌کنم. بهتر است پاسخ سوال‌های مطرح‌شده را بدهیم. قبل از کاوش هر محوطه باستانی، برنامه‌ریزی‌هایی صورت می‌گیرد؛ افراد گروه مشخص می‌شوند و مسلما یکی از اعضای گروه را «مرمت‌گر» تشکیل می‌دهد که وظیفه حفظ و نگهداری هنگام کاوش را برعهده دارد. حال شما زمانی را در نظر بگیرید که کار میدانی به پایان رسیده و باستان‌شناس طی روند برنامه‌ریزی پساکاوش خود، اشیای بدست آورده را برای انتقال به کارگاه پژوهش و سپس موزه هدف‌گذاری می‌کند. طی این پروسه طولانی آثار از یک مکان به مکان دیگر دست به دست می‌شود و این عمل خود به تخریب آثار به‌‌دست آمده منجر می‌شود. برنامه ریزی برای ایجاد سایت‌موزه این قابلیت را به باستان شناس می دهد که داده های فرهنگی را با کمترین درصد تخریب هدف گذاری کند.این روند سه امتیاز دارد که امتیاز اول آن نصیب عامه مردم می شود که اشیای به‌‌دست آمده را در بافت، بررسی و تحلیل می‌کنند. از بعدی دیگر، دومین امتیاز نصیب باستان‌شناس می‌شود که آثار به‌‌دست آمده را باکمترین درصد تخریب، کدگذاری می‌کند.
در این میان بیشترین امتیاز نصیب میراث فرهنگی و گردشگری کشور می‌شود که با برنامه‌ریزی‌های شهری دست به ایجاد اقامتگاه‌ها و اماکن پذیرایی مانند هتل‌ها- متل‌ها (ره‌سراها)، مهمانکده‌ها، مهمان‌سراها، رستوران‌های قومی نژادی، چای‌خانه‌ها و... می‌زنند.
درکل مطرح شدن پروژه‌های گردشگری در هر منطقه، نقش مهمی درتغییرات کالبدی و اجتماعی محیط پیرامونی خود بر جای می‌گذارد.که به دنبال خود صنایع وابسته دیگری را وارد منطقه خواهد نمود. این مسأله ضروری است که مطالعات مقدماتی و بررسی‌ها صرفا به پروژه ختم نمی‌شود. هنگامی که اثرات جنبی و وابسته به آن را ببینیم و تاثیرات را به شکل مجموعه واحد مورد بررسی قرار دهیم، زمان اجرای طرح فرامی‌رسد. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که سود اقتصادی تنها مدنظر سازمان میراث فرهنگی نیست و باید به جنبه‌های فرهنگی آن توجه کنیم. به‌عنوان مثال با ایجاد یک فروشگاه صنایع دستی و محلی در کنار یک سایت‌موزه به پویایی فرهنگ محلی کمک کرده‌ایم و تمامی این امتیازات حاصل یک سایت‌موزه استاندارد است.
بندیان درگزیک سایت‌موزه استاندارد
خوشبختانه به نظر می رسد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، اهمیت ویژه ایجاد سایت‌موزه را درک کرده و در پی آن برنامه‌ریزی‌های دقیقی صورت گرفته است.
در کل سایت‌موزه، نسل جدیدی از نگاه میراث فرهنگی به مقوله گردشگری است. یکی از سایت‌موزه‌های منحصربه‌فرد خراسان در سه کیلومتری شهرستان درگز واقع شده که سایت‌موزه «بندیان» نام دارد. این اثر تاریخی از بناهای دوره ساسانی محسوب می‌شود که در دوکیلومتری شمال‌غرب شهرستان در کنار رودخانه درونگر واقع شده‌است و به سبب آب‌بندی که در این ناحیه قرار داشته به بندیان معروف است.در نخستین فصل کاوش تالاری به ابعاد ۸×۱۰ متر خاکبرداری شد که به احتمال زیاد دارای سقف چوبی و مسطح بوده و برفراز ستون‌ها قرار داشته‌است.
جالب‌ترین قسمت تصاویری است که به صورت گچ‌بری دورتادور این تالار نقش شده و کتیبه‌هایی به خط پهلوی نیز کشف گردیده‌است.این نقش‌ها وتصویرها موضوعات متعددی را بازگو می‌کنند از جمله شکار، جنگ، صحنه‌های مذهبی و تفویض قدرت که در همه آن‌ها روح اعتقادی و ایرانی متجلی است.
از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی که در حال حاضر مورد کاوش قرار گرفته تپه باستانی دامغانی است که امید می‌رود در ۲۰سال آینده یکی از سایت‌موزه‌های بزرگ خراسان شود. این محوطه باستانی که در اول جاده سبزوار قرار دارد و مربوط به هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد است، درحال حاضر توسط دکتر عمران گاراژیان مورد کاوش قرار گرفته است.
با وجود غنی بودن این سرزمین از تایخ کهن و خاستگاه اولیه اجتماعات بشری که نگاه تمام دنیا را به سوی خود جذب می‌کند، امیدواریم که نگاه نو، باستان‌شناسی و موزه‌داری کل کشور را فرا بگیرد و قابلیت برابری با کشورهای توسعه‌یافته را داشته باشیم. ما باید اهمیت سایت‌موزه‌ها را درک کنیم و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری با داشتن کارشناسان و اساتید بزرگ بیش از پیش رویکرد تخصصی‌تری را به این موضوع داشته باشند.
منابع مورد استفاده:
بررسی سیاست‌های دولت در صنعت گردشگری و ارائه الگوی توسعه پایدار صنعت گردشگری کشور؛ منوچهر شجاعی و نورالدین نوری
ارسال نظر