گزارش «دنیای اقتصاد» از وضعیت و مشکلات اینترنت در خراسان رضوی؛
انحصارها شکسته شود
دنیای اقتصاد، گروه فناوری- در این گزارش بنا نداریم از اهمیت و نقش اینترنت در زندگی بگوییم بلکه به دنبال بررسی وضعیت فعلی خراسان رضوی در ارائه و دسترسی به اینترنت هستیم. بدون شک کاربران بهترین مرجع برای قضاوت درباره وضعیت اینترنت هستند؛ اگرچه که بسیاری از کاربران ایرانی از وضعیت فعلی و سرعت لاک‌پشتی و گاه حلزونی! اینترنت در کشور نالان هستند و به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان خدمات دسترسی مناسبی به کاربران در کشور ارائه نمی‌شود، با این حال باید جانب انصاف را هم رعایت کرد و گفت که در حال حاضر اینترنت کشور در مقایسه با چند سال گذشته وضعیت بهتری دارد اما بدون شک هنوز تا نقطه مطلوب و رسیدن به آنچه که شایسته و درخور جامعه ایران باشد، فاصله بسیاری داریم.
دنیای اقتصاد، گروه فناوری- در این گزارش بنا نداریم از اهمیت و نقش اینترنت در زندگی بگوییم بلکه به دنبال بررسی وضعیت فعلی خراسان رضوی در ارائه و دسترسی به اینترنت هستیم. بدون شک کاربران بهترین مرجع برای قضاوت درباره وضعیت اینترنت هستند؛ اگرچه که بسیاری از کاربران ایرانی از وضعیت فعلی و سرعت لاک‌پشتی و گاه حلزونی! اینترنت در کشور نالان هستند و به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان خدمات دسترسی مناسبی به کاربران در کشور ارائه نمی‌شود، با این حال باید جانب انصاف را هم رعایت کرد و گفت که در حال حاضر اینترنت کشور در مقایسه با چند سال گذشته وضعیت بهتری دارد اما بدون شک هنوز تا نقطه مطلوب و رسیدن به آنچه که شایسته و درخور جامعه ایران باشد، فاصله بسیاری داریم.
نارضایتی کاربران و مسئولان کافی‌نت‌ها
بابایی، مسئول یکی از کافی‌نت‌های شهر مشهد است که در خصوص وضعیت اینترنت می‌گوید: در مجموع سرعت پایین است اما برخی روزها سرعت اینترنت به پایین‌تر از حد معمول می‌رسد. او با بیان اینکه کاربرانی که به کافی‌نت مراجعه می‌کنند، نیز از سرعت پایین آن گلایه دارند، اظهار می‌کند: اگر قطعی اینترنت داشته باشیم معمولا با شرکت ارائه‌دهنده اینترنت تماس می‌گیریم اما مشکل سرعت پایین معمولا پس از مدتی خودبه‌خود رفع می‌شود.
سری هم به یکی از کافی‌نت‌های محدوده بلوار دستغیب می‌زنیم؛ مسئول این کافی‌نت با بیان اینکه سرعت اینترنت تا حدودی به منطقه بستگی دارد، خاطرنشان می‌کند: سرعت در این منطقه خوب نیست و این امر به مخابرات برمی‌گردد؛ بافت منطقه و زیرساخت‌ها هم قدیمی است و از کابل مسی استفاده می‌شود. وی که به گفته خودش فارغ‌التحصیل رشته برق است، در پاسخ به این سؤال که «برای بهبود سرعت اینترنت در این منطقه پیگیری کرده‌اید یا خیر؟» می‌گوید: ارزش علاف شدن را ندارد زیرا مخابرات برای بهبود سرعت اینترنت باید کابل‌ها را عوض کند و زمانی این امر امکان‌پذیر است که بافت جدید شود اما بافت اینجا قدیمی است. او ادامه می‌دهد: به دلیل سرعت پایین، تعداد کاربرانی هم که مراجعه می‌کنند، بسیار کم است.
مقصد بعدی یکی از کافی‌نت‌های خیابان راهنمایی است؛ مسئول این کافی‌نت معتقد است سرعت اینترنت مطلوب نیست و این امر نارضایتی کاربران را به دنبال دارد؛ وی به قطعی‌های اینترنت نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: از دو شرکت اینترنت گرفتیم تا در صورتی که با قطعی اینترنت یکی از شرکت‌ها مواجه شویم، از اینترنت شرکت دیگر استفاده کنیم.
یکی از مشتریان این کافی‌نت مرد جوانی است که او هم از سرعت پایین اینترنت در شهر گلایه دارد و اظهار می‌کند: گاهی اوقات که از سرعت پایین اینترنت منزل کلافه می‌شوم، برای انجام کارهایم به کافی‌نت می‌آیم اما اینترنت کافی‌نت‌ها هم تعریف چندانی ندارد.
سراغی هم از مدیران برخی شرکت‌های خصوصی گرفته‌ایم و رضایتمندی آن‌ها را از وضعیت اینترنت جویا شده‌ایم.
زیرساخت‌ها مناسب؛
سرعت و دسترسی نامطلوب
رئیس هیأت مدیره شرکت صنایع ارتباطی نانوتراشه پارس در پاسخ به سؤال «دنیای اقتصاد» مبنی بر وضعیت اینترنت در کشور می‌گوید: بر اساس آمار میزان دسترسی و نفوذ اینترنت در کل کشور وضعیت مطلوبی ندارد و باید بهبود یابد.
کیوان صبوری با اشاره به اینکه در حال حاضر مخابرات پروژه‌های خوبی برای انتقال اینترنت به مناطقی که دسترسی ضعیف‌تر است، دارد، اظهار می‌کند: با اجرای این پروژه‌ها میزان دسترسی به اینترنت در مناطق مختلف کشور افزایش می‌یابد.
رئیس هیأت مدیره شرکت صنایع ارتباطی نانوتراشه پارس قیمت اینترنت را در ایران در مقایسه با سایر کشورها مناسب می‌داند و در خصوص سرعت اینترنت تصریح می‌کند: در این زمینه وضعیت مناسبی نداریم؛ شاید سرعت اینترنت در مقایسه با پنج یا شش سال گذشته بهبود پیدا کرده باشد اما به نظر من سرعت اینترنت مناسب نیست و گاهی قطعی‌های بسیاری دارد که باید راهکاری برای بهبود این وضعیت ارائه شود.
صبوری با اعتقاد بر اینکه زمانی که زیرساخت‌ها در اختیار یک شرکت خاص قرار می‌گیرد، سرعت توسعه و سرمایه‌گذاری به دلیل عدم وجود بحث رقابت، متناسب با نیازها نخواهد بود، خاطرنشان می‌کند: ظاهرا در این زمینه اقداماتی در حال انجام است و اپراتورهای دیگری نیز در حال ورود به این بحث هستند تا بتوانند خدمات اینترنتی را غیر از زیرساخت‌هایی که تاکنون وجود داشته است، ارائه کنند. وی با بیان اینکه به دلیل نیمه‌دولتی یا خصوصی بودن این شرکت‌ها، بازار رقابت آنان برای ارائه خدمات اینترنتی داغ‌تر خواهد شد، عنوان می‌کند: در حال حاضر سرویس‌های جدیدتری در حال فراهم شدن است از قبیل «وای‌فای سیتی» که در مشهد در حال راه‌اندازی است و این سرویس‌ها دسترسی به اینترنت را افزایش می‌دهند و این امر باعث می‌شود اپراتورهایی که سرویس‌های کلاسیک‌تری را ارائه می‌دهند، به خود بیایند و در زمینه ارتقاء کیفیت خدمات اقدام کنند و از این طریق بازار رقابت داغ می‌شود.
رئیس هیأت مدیره شرکت صنایع ارتباطی نانوتراشه پارس در خصوص زیرساخت‌های موجود در زمینه اینترنت می‌گوید: به لحاظ زیرساختی مشکل چندانی نداریم و زیرساخت‌های خوبی داریم اما مسأله مهم نوع بهره‌برداری از این زیرساخت‌هاست که مطابق با نیازهای مردم و نیازهای روز تغییر کند اما به اعتقاد من بهره‌برداری مناسب صورت نمی‌گیرد.
سری هم به اعضای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی زده‌ایم و با آنان گپ‌وگفتی درباره وضعیت اینترنت استان داشته‌ایم.
انحصارزدایی راهکار بهبود وضعیت اینترنت
رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی در خصوص جایگاه فعلی ایران در جدول جهانی ارائه سرویس اینترنت می‌گوید: ایران در رتبه‌بندی سرعت دانلود پهن‌باند در جهان، در رتبه ۱۴۷ از میان ۲۰۰ کشور قرار دارد؛ طبق آمار به‌دست‌آمده، ایران در این رتبه‌بندی پایین‌تر از عراق، بوتان، مراکش، جزایر ویرجینیا و بالاتر از ساحل‌عاج، نیجریه، کاستاریکا و لیبی قرارگرفته است.
برمک نیک‌بین با بیان اینکه با توجه به کاربرد روزافزون گوشی‌های هوشمند رتبه‌بندی جدیدی نیز برای اینترنت تلفن همراه وجود دارد، اظهار می‌کند: در رتبه‌بندی سرعت دانلود اینترنت موبایل، ایران در جایگاه ۹۸ از میان ۱۱۴ کشور جهان قرار دارد؛ مصر و فلسطین در این رده‌بندی از ایران بالاتر و پاکستان، هند، لائوس و تونس پایین‌تر از ایران قرار دارند.
مدیر شبکه آفتاب در خصوص جایگاه پایین ایران در این رده‌بندی‌ها خاطرنشان می‌کند: علت این امر را باید در دو مبحث قیمت بالا و نبود زیرساخت مناسب جستجو کرد؛ در حالی که هزینه ماهیانه پهنای باند یک فیبر 155 مگابیتی متصل به اینترنت بر اساس نوع و میزان تجهیزات فنی، تعداد هاب‌های مسیر و نوع قرارداد پشتیبانی خدمات در این منطقه بین 1500 تا 2000 دلار است، هزینه ماهیانه دریافتی شرکت ارتباطات زیرساخت از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات در بهترین حالت پنج برابر این نرخ، آن هم بدون ارائه قرارداد پشتیبانی مناسب است.
نیک‌بین ادامه می‌دهد: بدیهی است که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مزبور با توجه به نداشتن هیچگونه سوبسید دولتی و بالا بودن هزینه‌های جاری و همچنین هزینه‌های سربار مخابراتی، برای اینکه بتوانند سرویس با نرخ عمومی‌تری را جهت عامه مردم ارائه کنند، چاره‌ای بجز به اشتراک گذاشتن منابع پهنای باند خود چه به شکل استفاده همزمان چند کاربر از یک پهنای باند و چه به شکل فروش حجمی ندارند که بالطبع آن کاربران نهایی با افت کیفیت روبه‌رو می‌شوند.
رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان نبود زیرساخت مناسب در نقطه کاربر نهایی در تمامی روش‌های عمومی دریافت خدمات اعم از روش‌های مبتنی بر سیم مسی و تجهیزات تلفن همراه را دلیل دیگری برای این جایگاه می‌داند و عنوان می‌کند: عموم سیم‌های مسی با سن بالا، در بیشتر مناطق با کیفیت پایین یا فواصل دورتر از استاندارد یا خطوط پی.سی.ام. ارتباط مشترکان را به مراکز مخابراتی متصل کرده که با توجه به تعطیل شدن کلیه فعالیت‌های توسعه‌ای شرکت مخابرات هیچگونه امیدی به تغییر این بستر نیست و حتی در مناطقی هم که مخابرات اقدام به تغییر بستر به کافوی نوری کرده با توجه به کمبود کارت‌های مربوطه، ناهماهنگی تجهیزات کنترلی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و انحصارطلبی مخابرات جهت ارائه سرویس توسط خود باعث افزایش نارضایتی شده است.
نیک‌بین یادآور می‌شود: در بستر تلفن همراه هر چند که تا این لحظه شاهد بستر با پوشش مناسب توسط رایتل نبوده‌ایم اما با پایان دوره انحصار و رقابت اپراتورها و به ویژه سرویس نسل چهار ایرانسل می‌توان به داشتن یک بستر مناسب در آینده امیدوار بود.
مدیر شبکه آفتاب تصریح می‌کند: به موارد فوق، حجم عظیمی از تجهیزات کنترلی و فیلترینگ نیز که عموما با سعی و خطا وارد شبکه می‌شوند و هر روز یک پروتکل یا نرمافزار را از کار میاندازند، کمبود پهنای باند کلی کشور که البته در دولت جدید تا حد زیادی رفع شده است و کمبود مسیرهای جایگزین جهت لینک‌های ورودی به کشور را نیز باید به مبحث بستر نامناسب اضافه کرد.
نیک‌بین در خصوص راهکار رفع این مشکلات می‌گوید: برای رهایی از این وضعیت چاره‌ای جز داشتن یک رگولاتوری قوی و مستقل از وزارتخانه با رویکرد دست کشیدن از هرگونه انحصارطلبی چه در بخش‌های دولتی و چه در بخش‌های نیمه‌دولتی یا قبلا دولتی نمی‌توان متصور شد و بعد از آن بدیهی است که در بازار رقابت برای رفع عطش این نیاز روزافزون، شرکت‌ها به سوی ارائه مناسبترین روشها پیش خواهند رفت.
اینترنت مطلوب خراسان رضوی
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی در خصوص کیفیت اینترنت در استان و در مقایسه با سایر استان‌های کشور می‌گوید: به این سؤال نمی‌توان جواب قطعی داد زیرا شرایط استان‌ها و حتی شهرهای مختلف با هم متفاوت است.
احسان مدیری ادامه می‌دهد: سرعت اینترنت تابع متغیرهای زیادی است از جمله زیرساخت‌هایی که بعضا به دلیل تحریم و شرایط مالی یا توسعه‌های بی‌رویه در سال‌های گذشته، بدون توجه به سرویس‌هایی که در آینده قرار است بر روی همین بستر ارائه شود گسترده شده و امروز جایگزینی آن‌ها نیاز به میلیاردها تومان هزینه و زمان عملیاتی زیاد دارد.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان با اعتقاد بر اینکه مخابرات استان در مقایسه با سایر نقاط کشور عملکرد مطلوبی دارد، عنوان می‌کند: اولین سرویس‌ها همیشه در مشهد راه‌اندازی می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد و سپس دیگر استان‌ها از آن سرویس بازدید و نمونه‌برداری می‌کنند.
مدیری با بیان اینکه با توجه به قدیمی و گسترده بودن شبکه زیرساخت مخابرات استان در حال حاضر یکی از بهترین استان‌های کشور به لحاظ میزان پهنای باند اختصاص‌یافته هستیم، خاطرنشان می‌کند: در خراسان رضوی مخابرات شاتل، آسیاتک، صبانت، پارس آنلاین، پیشگامان و سایر شرکت‌های خصوصی بیشتر از دیگر استان‌ها - غیر از تهران- سرمایه‌گذاری کرده و با وجود مشکلات متعدد در زیرساخت‌های ارتباطی که میراث عدم توجه گذشتگان به آینده است، روزبه‌روز کیفیت بهتر و تجربه بهتری را به کاربران ارائه می‌دهند.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان در خصوص کاستی‌ها و مشکلات موجود در دسترسی و سرعت اینترنت اظهار می‌کند: به نظر من با رشد درخواست مردم برای استفاده بیشتر از اینترنت و فضایی که باید کاربردی شود، مطمئنا سرویس‌ها هم بهتر خواهد شد. وی به طرح چند سؤال می‌پردازد و می‌گوید: چرا اینترنت در ایران در سهولت کارها، کم کردن ترافیک و صف‌های بی‌مورد در ادارات و مؤسسات مختلف تاثیر چشمگیری نداشته است؟ چرا به دنبال پاک کردن صورت مسأله هستیم؟ چرا فکر می‌کنیم سرعت بیشتر و کیفیت بالاتر برای ما مفید نیست؟ زیرا ما با هم برای روال انجام کار و برای صرفه‌جویی در هزینه و زمان مردم وقت کافی نمی‌گذاریم!
مدیری با بیان اینکه در سایر کشورها برای انجام ثبت شرکت یا سند زدن ماشین و منزل کمتر از یک ساعت زمان پشت صفحه مانیتور لازم است و نیازی به مراجعه به ادارات مرتبط نیست، تصریح می‌کند: البته بسیاری از ادارات ما نیز شروع به مکانیزه کردن سیستم کرده‌اند اما سرعت تبدیل از سیستم سنتی مراجعه به سیستم تمام اتوماسیون در کشور هنوز پایین است.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان با اشاره به گلایه برخی کاربران از سرعت پایین اینترنت در استان عنوان می‌کند: کاربران فهیم ما می‌دانند که در کشور قوانینی غیرفنی برای مصالح کشور نیز وجود دارد؛ به نظر من در حال حاضر سرعت از حد مجاز قوانین هم فراتر است ضمن اینکه تا اصلاح شبکه زیرساخت مخابرات یا ایجاد شبکه‌های موازی در مشهد حدود دو سالی زمان لازم است.
مدیری با اشاره به اینکه با صدور مجوزهای اف.سی.پی از اواخر خرداد ماه مطمئنا شاهد رشد چشمگیری در کیفیت تجهیزات خواهیم بود، می‌افزاید: با صدور این مجوزها شرکت‌های کوچک و متوسط توزیع اینترنت در سطح کشور تبدیل به سهامداران شرکت‌های بزرگ ارائه‌دهنده خدمات اینترنت می‌شوند که با توان بالا امکان ایجاد زیرساخت‌های موازی با مخابرات ایران را هم خواهند داشت و می‌توان تحول بسیار بزرگی را انتظار داشت.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان به این نکته نیز اشاره می‌کند که اگر شرایط تحریم نبود، مدیران مخابرات و شرکت‌های خصوصی ارائه‌دهنده سرویس حداقل سراغ برندهای اروپایی برای ایجاد زیرساخت مطمئن می‌رفتند اما در شرایط تحریم با وجود مخالفت‌های زیاد متخصصان، مجبور به استفاده از تجهیزات با کیفیت پایین‌تر از کشورهای آسیای شرقی هستیم و به نظر باید انتظارمان را کمی منطقی‌تر و با شرایط سیاسی، اقتصادی کلی کشور در این حوزه
منطبق کنیم.
ایجاد بازار رقابتی؛
راه‌حل مشکلات اینترنتی
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد در پاسخ به سؤال «دنیای اقتصاد» درباره وضعیت اینترنت در خراسان رضوی می‌گوید: حدود 10 درصد جمعیت کشور در شرق آن سکونت دارند اما درحال حاضر هیچ لینک ارتباطی قدرتمندی به خارج کشور در این بخش از کشور وجود ندارد.
سید حسن هاشمی ادامه می‌دهد: به عبارت دیگر اطلاعات کاربران اینترنت در خراسان باید به تهران ترانزیت شده و پس از آن به سمت دروازه‌های بین‌الملل ارسال شوند؛ این موضوع در کنار افزایش ریسک اختلال در شبکه باعث کندی ارتباط کاربران نیز می‌شود، برای مثال یک کاربر در مشهد قصد ارتباط و استفاده از خدمات وب‌سایت گوگل را دارد و نزدیک‌ترین سرویس‌دهندگان شرکت گوگل در هندوستان قرار دارند، مسیر منطقی برای دسترسی این کاربر از مسیر افغانستان یا پاکستان به هند و سرویس گوگل است در حالی که اکنون مسیر مورد استفاده برای دسترسی همین کاربر، تهران، بندرعباس، دبی و سپس هند است.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد ادامه می‌دهد: بدیهی است که افزایش مسافت طی شده تا رسیدن به سرویس‌دهنده گوگل باعث می‌شود که خدمات ارائه شده به کاربر با تاخیر باشد و احتمال اختلال در هر یک از مسیرهای ترانزیت اطلاعات افزایش و در نتیجه کیفیت خدمات وی کاهش می‌یابد در حالی که یک کاربر در بندرعباس، تهران یا تبریز خیلی سریع‌تر به خدمات مشابه دسترسی خواهد داشت.
هاشمی با اشاره به گلایه برخی کاربران از سرعت پایین خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه اغلب کاربران مورد بحث، از خدمات ای.دی.اس.ال استفاده می‌کنند، سرعت اختلالات مورد نظر کاربران تا حد زیادی به شرکت ارائه دهنده خدمات ای.دی.اس.ال به آنان مرتبط است.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد در خصوص قطعی‌های اینترنت عنوان می‌کند: با توجه به افزایش مسیرهای ترانزیت اطلاعات در کشور توسط «شرکت زیرساخت»، قطع شدن کامل اینترنت در استان نزدیک به صفر شده که این موضوع در سطح استاندارهای تعریف شده «توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» است اما برخی از شرکت‌های ای.دی.اس.ال هنوز موفق به اجرای کامل استانداردهای کیفی شبکه در خدمات خود نشده‌اند که این امر می‌تواند ناشی از عدم وجود دانش فنی، عدم توجه به کیفیت به دلیل وجود برخی بازارهای انحصاری، عدم توجه شرکت به رضایتمندی کاربران، عدم استفاده از تجهیزات مرغوب شبکه و موارد مشابه باشد.
هاشمی ادامه می‌دهد: متأسفانه دیده شده که یکی از شرکت‌های بزرگ ای.دی.اس.ال در زمان رخداد اختلال‌های طولانی مدت در شبکه خود که باعث قطع بودن دسترسی کاربران برای بیش از ۲۴ ساعت شده، نه تنها به کاربران خود اطلاع‌رسانی نکرده و پس از آن نیز در حدود جبران خسارت برنیامده، بلکه در حین اختلال پاسخگویی تلفنی خود را نیز قطع کرده است. وی راه حل رفع این قبیل مشکلات را ایجاد بازار رقابتی بیشتر و رفع انحصارهای کنونی مانند انحصار در ارائه خدمات مبتنی بر کافوهای فیبر نوری و امثال آن می‌داند.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد با اعتقاد بر اینکه وجود محدودیت‌های غیرشفاف که عمدتا غیرقانونی و بدون اطلاع مراجع مربوطه از قبیل سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است، زیان‌های فراوانی را به کاربران و ارائه‌دهندگان خدمات دسترسی وارد می‌کند، می‌افزاید: وجود یک متولی واحد قدرتمند و در عین حال پاسخگو به کاربران ممکن است به رفع این موضوع و بهبود مشکلات کمک زیادی کند.
هاشمی با بیان اینکه در بسیاری از مواقع حتی شرکت‌های بزرگ ارائه خدمات دسترسی نیز از این محدودیت‌ها مطلع نمی‌شوند، تصریح می‌کند: بخش فنی این شرکت‌ها ساعت‌ها زمان صرف می‌کنند تا متوجه شوند که بدون اطلاع از محلی نامشخص تغییراتی ایجاد شده که دسترسی کاربران آن‌ها را با مشکل مواجه کرده است؛ رسیدگی به این قبیل موضوعات واقعا دشوار است زیرا هیچ شخصی مسئولیت تغییرات و اشتباهات را بر عهده نمی‌گیرد.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته ارائه خدمات اینترنتی هم از نظر ارائه‌دهندگان خدمات دسترسی و هم ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی رشد فراوانی داشته است، اظهار می‌کند: این رشد نشان‌دهنده افزایش اعتماد و همچنین نیاز روزافزون مردم به خدمات مبتنی بر اینترنت است. وی یادآور می‌شود: در کنار شرکت‌های ارائه خدمات اینترنتی به کاربران، افزایش توجه به امنیت در این فضا که متولی آن را می‌توان پلیس فتا دانست، نیز مورد توجه قرار گرفته البته هنوز تا نقطه مطلوب و تا زمانی که خدمات‌دهندگان ایرانی به حدی از توان فنی برسند که امکان رقابت و ورود به بازارهای بین‌المللی را داشته باشند، فاصله زیاد است اما می‌توان گفت که شتاب خدمات اینترنتی در ایران امروز بیش از هر روز دیگری است.
انحصارها باید شکسته شود
رئیس اتحادیه رایانه مشهد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اعتقاد بر اینکه کیفیت و وضعیت اینترنت نسبی است، اظهار می‌کند: اگر اینترنت ایران را با ژاپن مقایسه کنیم، اینترنت ما افتضاح است اما اگر با برخی کشورهای دیگر مقایسه کنیم نسبتا خوب است.
محمود بنانژاد با بیان اینکه به نظر من اینترنت را باید در مقایسه با مردم بررسی کرد، می‌گوید: وضعیت و کیفیت فعلی اینترنت برای مردم ما به لحاظ درصد هوشی که دارند، بسیار کم است؛ بیشتر افرادی که در سطوح مختلف از انجام فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقی گرفته تا چک کردن یک حساب بانکی از اینترنت استفاده می‌کنند، ناراضی هستند.
رئیس اتاق اصناف مشهد با اشاره به اینکه چند عامل نحوه استفاده و کیفیت اینترنت را مشخص می‌کند، می‌افزاید: این عوامل عبارت است از سرویس‌دهنده اینترنت، بستر مخابراتی و سیستمی را که فرد از آن استفاده می‌کند؛ در بسیاری از موارد مشکلات اینترنت به خود فرد یعنی سیستم و ویندوزی که استفاده می‌کند یا سیمکشی داخل ساختمان برمی‌گردد.
بنانژاد در خصوص اینترنت خراسان رضوی در مقایسه با سایر نقاط کشور نیز تصریح می‌کند: این مسأله تفاوت چندانی ندارد زیرا در ایران در مجموع حدود 14 یا 15 شرکت اینترنتی خدمات ای.دی.اس.ال ارائه می‌کنند که اینترنتی که توسط این شرکت‌ها در کشور توزیع می‌شود، در یک سطح است و در شهرهای مختلف، تفاوت چندانی ندارد.
رئیس اتحادیه رایانه مشهد در خصوص وضعیت زیرساخت‌های استان برای ارائه اینترنت می‌گوید: بهترین بستر استفاده اینترنت فیبر نوری است که اگر در تمام شهر نصب شده باشد و استفاده درستی از آن شود، اینترنت خوبی خواهیم داشت؛ در حال حاضر در بیشتر نقاط شهر فیبر نوری داریم اما به دلیل اینکه تجهیزات درستی در مراکز وجود ندارد، هنوز نتوانسته‌ایم از فیبر نوری به خوبی استفاده کنیم.
بنانژاد با بیان اینکه هنوز از کابلهای مسی استفاده می‌شود که نویز بر آن موثر است، عنوان می‌کند: می‌توان گفت تا حدودی بستر مناسب را داریم اما شاید محدودیت‌های اعمال شده از سوی مخابرات مشکلاتی را ایجاد می‌کند برای مثال انحصار فیبر نوری در اختیار مخابرات است که سرویس اینترنت بسیار ضعیفی را در بسیاری از نقاط عرضه می‌کند.
رئیس اتاق اصناف مشهد راهکار حل این مشکلات را اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی می‌داند و خاطرنشان می‌کند: بر اساس اصل ۴۴ باید این اقدامات به بخش خصوصی واگذار شود؛ گفته می‌شود مخابرات خصوصی است اما آیا واقعا اینگونه است؟ اگر خصوصی شدن کارها درست انجام شود، این شرکت‌ها در رقابت با یکدیگر سطح خدمات را افزایش
خواهند داد.
بنانژاد با اعتقاد بر اینکه چنانچه خواسته مردم در دسترسی مناسب به اینترنت تأمین شود، بسیاری از مشکلات ما حل می‌شود، تأکید می‌کند: اگر شهروندان بتوانند به درستی از اینترنت استفاده کنند، بسیاری از مشکلات آلودگی و ترافیکی حل می‌شود و تحقق این امر همت عالی را میطلبد که فارغ از جزیره‌ای نگاه کردن به موضوع باشد، برای مثال اگر مخابرات فقط منافع خود را در نظر نگیرد و به منافع شهر و کشور نگاه کند، باید تعامل بیشتری با بخش خصوصی داشته باشد و امکانات بیشتری به آن‌ها بدهد؛ این انحصار باید شکسته شود.
دستمان زیر ساطور مخابرات است!
مدیرعامل یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی استان در پاسخ به درخواست مصاحبه «دنیای اقتصاد» می‌گوید: قطعا مشکلاتی در زمینه اینترنت وجود دارد اما به دلیل اینکه دستمان زیر ساطور دوستان است، نمی‌توانیم به این بحث ورود پیدا کنیم زیرا نقد کردن دوستان ما را دچار حاشیه می‌کند.
انحصار وجود ندارد
در ادامه گفت‌وگویی هم با مدیرعامل شرکت مخابرات خراسان رضوی داشته‌ایم.
سیدعلی ملک‌جعفریان با بیان اینکه شرکت مخابرات نیز در بحث اینترنت مانند سایر اپراتورها عمل می‌کند، می‌گوید: مخابرات در خراسان رضوی اپراتور غالب است. وی با بیان اینکه در مجموع در استان حدود 500 هزار پورت ای.دی.اس.ال در حال فعالیت است، اظهار می‌کند: به عبارت دیگر حدود 25 درصد مشترکان تلفن ثابت ای.دی.اس.ال دارند و با توجه به اینکه اپراتورهای همراه نیز تری.جی واگذار می‌کنند، ضریب نفوذ اینترنت در استان افزایش یافته
است.
مدیرعامل شرکت مخابرات استان با اشاره به اینکه اپراتورهای موجود سرویس ای.دی.اس.ال را واگذار می‌کنند و این سرویسدهی در یک فضای رقابتی سالم صورت می‌گیرد، در خصوص زیرساخت‌های موجود در استان عنوان می‌کند: زیرساخت‌های خوبی داریم؛ شرکت مخابرات سعی کرده زیرساخت‌های ارتباطی مناسبی را فراهم کند و در سال‌های گذشته نیز در این زمینه موفق بوده است.
ملک‌جعفریان ادامه می‌دهد: یکی از چهار گیتوی کشور در خراسان رضوی است و می‌توان گفت اینترنت خوبی داریم و اپراتورها نباید در خصوص تأمین اینترنت ای.دی.اس.ال و سرعت آن مشکلی داشته باشد.
مدیرعامل شرکت مخابرات استان در خصوص مشکلات اینترنت در استان نیز معتقد است: مشکل خاصی نداریم و سرعت‌ها تقریبا خوب است؛ ممکن است در برخی نقاط در سرویس گرفتن مشکلی وجود داشته باشد اما در مجموع ارتباط، ارتباط خوبی است و بر اساس آمار 80 درصد مشترکان ما رضایت دارند؛ با این حال منکر مشکلات نیستیم اما وضعیت فعلی در مجموع رضایتبخش است.
ملک‌جعفریان در پاسخ به برخی انتقادات مبنی بر انحصار فیبر نوری در دست مخابرات می‌گوید: این مسأله را قبول ندارم. مراکز بزرگ سوئیچ ما متناسب با تکنولوژی در حال توسعه است و همانگونه که اکنون در مراکز مخابراتی ما تجهیزات نصب می‌شود، آمادگی داریم شرکت‌های خصوصی نیز در کنار تجهیزات ما تجهیزات خود را نصب کنند.
مدیرعامل شرکت مخابرات استان در واکنش به برخی ادعاها مبنی بر اعمال محدودیت‌هایی از سوی این شرکت عنوان می‌کند: اگر شرکتی بدهی خود را به مخابرات پرداخت نمیکند و به این دلیل ما اجازه توسعه نمیدهیم، آیا این محدودیت و ساطور مخابرات محسوب می‌شود؟ وی ادامه می‌دهد: تلاش مدیران مخابرات این است که در فضای رقابتی سرویس را واگذار کنیم و مردم حق انتخاب داشته باشند؛ کیفیت سرویس ما به یک رقابت سالم و نه انحصاری بستگی دارد زیرا در یک فضای رقابتی سالم مشترکان میتوانند رضایت داشته باشند و در چنین فضایی میتوانیم خود را ارزیابی کنیم و بقای خود را در وجود این شرکت‌های خصوصی میدانیم؛ به نظر من انحصار وجود ندارد.
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- تصور کنید قرار است یک روز صبح از خواب بیدار شوید و زندگی را در دنیایی بدون اینترنت و فضای مجازی آغاز کنید و ادامه دهید؛ شاید در دنیای کنونی و با وجود گستردگی استفاده از این تکنولوژی تصور چنین مسأله‌ای برای بسیاری از افراد دشوار یا حتی غیرممکن باشد.
شاید اغراق نباشد اگر در کنار تمام کاربردها، اینترنت را در کشوری مانند ایران یکی از راه‌های رسیدن به رشد و پیشرفت بدانیم زیرا این فضا فرصت تقریبا یکسانی را برای مردم ما و جهان فراهم می‌کند تا متناسب با سرعت رشد علم حرکت کنند با این حال به نظر می‌رسد هنوز هم نگاه به اینترنت و استفاده از آن به عنوان یک آسیب در کشور «سُنبه پرزوری دارد» و کارت زرد مجلس شورای اسلامی به وزیر ارتباطات به دلیل افزایش پهنای باند اینترنت را می‌توان مهر تأییدی بر این مطلب دانست.
در این گزارش بنا نداریم از اهمیت و نقش اینترنت در زندگی بگوییم بلکه به دنبال بررسی وضعیت فعلی خراسان رضوی در ارائه و دسترسی به اینترنت هستیم. بدون شک کاربران بهترین مرجع برای قضاوت درباره وضعیت اینترنت هستند؛ اگرچه بسیاری از کاربران ایرانی از وضعیت فعلی و سرعت لاک‌پشتی و گاه حلزونی! اینترنت در کشور نالان هستند و به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان هم خدمات دسترسی مناسبی به کاربران در کشور ارائه نمی‌شود، با این حال باید جوانب انصاف را هم رعایت کرد و گفت که در حال حاضر اینترنت کشور در مقایسه با چند سال گذشته وضعیت بهتری دارد اما بدون شک هنوز تا نقطه مطلوب و رسیدن به آنچه که شایسته و درخور جامعه ایران باشد، فاصله بسیاری داریم.
در این گزارش سراغ برخی از صاحب‌نظران و کاربران اینترنت در خراسان رضوی رفته‌ایم و درباره وضعیت فعلی اینترنت و مشکلات و محدودیت‌های موجود با آنان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
نارضایتی کاربران و مسئولان کافی‌نت‌ها
بابایی، مسئول یکی از کافی‌نت‌های شهر مشهد است که در خصوص وضعیت اینترنت می‌گوید: در مجموع سرعت پایین است اما برخی روزها سرعت اینترنت به پایین‌تر از حد معمول می‌رسد. او با بیان اینکه کاربرانی که به کافی‌نت مراجعه می‌کنند، نیز از سرعت پایین آن گلایه دارند، اظهار می‌کند: اگر قطعی اینترنت داشته باشیم معمولا با شرکت ارائه‌دهنده اینترنت تماس می‌گیریم اما مشکل سرعت پایین معمولا پس از مدتی خودبه‌خود رفع می‌شود.
سری هم به یکی از کافی‌نت‌های محدوده بلوار دستغیب می‌زنیم؛ مسئول این کافی‌نت با بیان اینکه سرعت اینترنت تا حدودی به منطقه بستگی دارد، خاطرنشان می‌کند: سرعت در این منطقه خوب نیست و این امر به مخابرات برمی‌گردد؛ بافت منطقه و زیرساخت‌ها هم قدیمی است و از کابل مسی استفاده می‌شود. وی که به گفته خودش فارغ‌التحصیل رشته برق است، در پاسخ به این سؤال که «برای بهبود سرعت اینترنت در این منطقه پیگیری کرده‌اید یا خیر؟» می‌گوید: ارزش علاف شدن را ندارد زیرا مخابرات برای بهبود سرعت اینترنت باید کابل‌ها را عوض کند و زمانی این امر امکان‌پذیر است که بافت جدید شود اما بافت اینجا قدیمی است. او ادامه می‌دهد: به دلیل سرعت پایین، تعداد کاربرانی هم که مراجعه می‌کنند، بسیار کم است.
مقصد بعدی یکی از کافی‌نت‌های خیابان راهنمایی است؛ مسئول این کافی‌نت معتقد است سرعت اینترنت مطلوب نیست و این امر نارضایتی کاربران را به دنبال دارد؛ وی به قطعی‌های اینترنت نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: از دو شرکت اینترنت گرفتیم تا در صورتی که با قطعی اینترنت یکی از شرکت‌ها مواجه شویم، از اینترنت شرکت دیگر استفاده کنیم.
یکی از مشتریان این کافی‌نت مرد جوانی است که او هم از سرعت پایین اینترنت در شهر گلایه دارد و اظهار می‌کند: گاهی اوقات که از سرعت پایین اینترنت منزل کلافه می‌شوم، برای انجام کارهایم به کافی‌نت می‌آیم اما اینترنت کافی‌نت‌ها هم تعریف چندانی ندارد.
سراغی هم از مدیران برخی شرکت‌های خصوصی گرفته‌ایم و رضایتمندی آن‌ها را از وضعیت اینترنت جویا شده‌ایم.
زیرساخت‌ها مناسب؛
سرعت و دسترسی نامطلوب
رئیس هیأت مدیره شرکت صنایع ارتباطی نانوتراشه پارس در پاسخ به سؤال «دنیای اقتصاد» مبنی بر وضعیت اینترنت در کشور می‌گوید: بر اساس آمار میزان دسترسی و نفوذ اینترنت در کل کشور وضعیت مطلوبی ندارد و باید بهبود یابد.
کیوان صبوری با اشاره به اینکه در حال حاضر مخابرات پروژه‌های خوبی برای انتقال اینترنت به مناطقی که دسترسی ضعیف‌تر است، دارد، اظهار می‌کند: با اجرای این پروژه‌ها میزان دسترسی به اینترنت در مناطق مختلف کشور افزایش می‌یابد.
رئیس هیأت مدیره شرکت صنایع ارتباطی نانوتراشه پارس قیمت اینترنت را در ایران در مقایسه با سایر کشورها مناسب می‌داند و در خصوص سرعت اینترنت تصریح می‌کند: در این زمینه وضعیت مناسبی نداریم؛ شاید سرعت اینترنت در مقایسه با پنج یا شش سال گذشته بهبود پیدا کرده باشد اما به نظر من سرعت اینترنت مناسب نیست و گاهی قطعی‌های بسیاری دارد که باید راهکاری برای بهبود این وضعیت ارائه شود.
صبوری با اعتقاد بر اینکه زمانی که زیرساخت‌ها در اختیار یک شرکت خاص قرار می‌گیرد، سرعت توسعه و سرمایه‌گذاری به دلیل عدم وجود بحث رقابت، متناسب با نیازها نخواهد بود، خاطرنشان می‌کند: ظاهرا در این زمینه اقداماتی در حال انجام است و اپراتورهای دیگری نیز در حال ورود به این بحث هستند تا بتوانند خدمات اینترنتی را غیر از زیرساخت‌هایی که تاکنون وجود داشته است، ارائه کنند. وی با بیان اینکه به دلیل نیمه‌دولتی یا خصوصی بودن این شرکت‌ها، بازار رقابت آنان برای ارائه خدمات اینترنتی داغ‌تر خواهد شد، عنوان می‌کند: در حال حاضر سرویس‌های جدیدتری در حال فراهم شدن است از قبیل «وای‌فای سیتی» که در مشهد در حال راه‌اندازی است و این سرویس‌ها دسترسی به اینترنت را افزایش می‌دهند و این امر باعث می‌شود اپراتورهایی که سرویس‌های کلاسیک‌تری را ارائه می‌دهند، به خود بیایند و در زمینه ارتقاء کیفیت خدمات اقدام کنند و از این طریق بازار رقابت داغ می‌شود.
رئیس هیأت مدیره شرکت صنایع ارتباطی نانوتراشه پارس در خصوص زیرساخت‌های موجود در زمینه اینترنت می‌گوید: به لحاظ زیرساختی مشکل چندانی نداریم و زیرساخت‌های خوبی داریم اما مسأله مهم نوع بهره‌برداری از این زیرساخت‌هاست که مطابق با نیازهای مردم و نیازهای روز تغییر کند اما به اعتقاد من بهره‌برداری مناسب صورت نمی‌گیرد.
سری هم به اعضای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی زده‌ایم و با آنان گپ‌وگفتی درباره وضعیت اینترنت استان داشته‌ایم.
انحصارزدایی راهکار بهبود وضعیت اینترنت
رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی در خصوص جایگاه فعلی ایران در جدول جهانی ارائه سرویس اینترنت می‌گوید: ایران در رتبه‌بندی سرعت دانلود پهن‌باند در جهان، در رتبه ۱۴۷ از میان ۲۰۰ کشور قرار دارد؛ طبق آمار به‌دست‌آمده، ایران در این رتبه‌بندی پایین‌تر از عراق، بوتان، مراکش، جزایر ویرجینیا و بالاتر از ساحل‌عاج، نیجریه، کاستاریکا و لیبی قرارگرفته است.
برمک نیک‌بین با بیان اینکه با توجه به کاربرد روزافزون گوشی‌های هوشمند رتبه‌بندی جدیدی نیز برای اینترنت تلفن همراه وجود دارد، اظهار می‌کند: در رتبه‌بندی سرعت دانلود اینترنت موبایل، ایران در جایگاه ۹۸ از میان ۱۱۴ کشور جهان قرار دارد؛ مصر و فلسطین در این رده‌بندی از ایران بالاتر و پاکستان، هند، لائوس و تونس پایین‌تر از ایران قرار دارند.
مدیر شبکه آفتاب در خصوص جایگاه پایین ایران در این رده‌بندی‌ها خاطرنشان می‌کند: علت این امر را باید در دو مبحث قیمت بالا و نبود زیرساخت مناسب جستجو کرد؛ در حالی که هزینه ماهیانه پهنای باند یک فیبر 155 مگابیتی متصل به اینترنت بر اساس نوع و میزان تجهیزات فنی، تعداد هاب‌های مسیر و نوع قرارداد پشتیبانی خدمات در این منطقه بین 1500 تا 2000 دلار است، هزینه ماهیانه دریافتی شرکت ارتباطات زیرساخت از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات در بهترین حالت پنج برابر این نرخ، آن هم بدون ارائه قرارداد پشتیبانی مناسب است.
نیک‌بین ادامه می‌دهد: بدیهی است که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مزبور با توجه به نداشتن هیچگونه سوبسید دولتی و بالا بودن هزینه‌های جاری و همچنین هزینه‌های سربار مخابراتی، برای اینکه بتوانند سرویس با نرخ عمومی‌تری را جهت عامه مردم ارائه کنند، چاره‌ای بجز به اشتراک گذاشتن منابع پهنای باند خود چه به شکل استفاده همزمان چند کاربر از یک پهنای باند و چه به شکل فروش حجمی ندارند که بالطبع آن کاربران نهایی با افت کیفیت روبه‌رو می‌شوند.
رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان نبود زیرساخت مناسب در نقطه کاربر نهایی در تمامی روش‌های عمومی دریافت خدمات اعم از روش‌های مبتنی بر سیم مسی و تجهیزات تلفن همراه را دلیل دیگری برای این جایگاه می‌داند و عنوان می‌کند: عموم سیم‌های مسی با سن بالا، در بیشتر مناطق با کیفیت پایین یا فواصل دورتر از استاندارد یا خطوط پی.سی.ام. ارتباط مشترکان را به مراکز مخابراتی متصل کرده که با توجه به تعطیل شدن کلیه فعالیت‌های توسعه‌ای شرکت مخابرات هیچگونه امیدی به تغییر این بستر نیست و حتی در مناطقی هم که مخابرات اقدام به تغییر بستر به کافوی نوری کرده با توجه به کمبود کارت‌های مربوطه، ناهماهنگی تجهیزات کنترلی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و انحصارطلبی مخابرات جهت ارائه سرویس توسط خود باعث افزایش نارضایتی شده است.
نیک‌بین یادآور می‌شود: در بستر تلفن همراه هر چند که تا این لحظه شاهد بستر با پوشش مناسب توسط رایتل نبوده‌ایم اما با پایان دوره انحصار و رقابت اپراتورها و به ویژه سرویس نسل چهار ایرانسل می‌توان به داشتن یک بستر مناسب در آینده امیدوار بود.
مدیر شبکه آفتاب تصریح می‌کند: به موارد فوق، حجم عظیمی از تجهیزات کنترلی و فیلترینگ نیز که عموما با سعی و خطا وارد شبکه می‌شوند و هر روز یک پروتکل یا نرمافزار را از کار میاندازند، کمبود پهنای باند کلی کشور که البته در دولت جدید تا حد زیادی رفع شده است و کمبود مسیرهای جایگزین جهت لینک‌های ورودی به کشور را نیز باید به مبحث بستر نامناسب اضافه کرد.
نیک‌بین در خصوص راهکار رفع این مشکلات می‌گوید: برای رهایی از این وضعیت چاره‌ای جز داشتن یک رگولاتوری قوی و مستقل از وزارتخانه با رویکرد دست کشیدن از هرگونه انحصارطلبی چه در بخش‌های دولتی و چه در بخش‌های نیمه‌دولتی یا قبلا دولتی نمی‌توان متصور شد و بعد از آن بدیهی است که در بازار رقابت برای رفع عطش این نیاز روزافزون، شرکت‌ها به سوی ارائه مناسبترین روشها پیش خواهند رفت.
اینترنت مطلوب خراسان رضوی
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی در خصوص کیفیت اینترنت در استان و در مقایسه با سایر استان‌های کشور می‌گوید: به این سؤال نمی‌توان جواب قطعی داد زیرا شرایط استان‌ها و حتی شهرهای مختلف با هم متفاوت است.
احسان مدیری ادامه می‌دهد: سرعت اینترنت تابع متغیرهای زیادی است از جمله زیرساخت‌هایی که بعضا به دلیل تحریم و شرایط مالی یا توسعه‌های بی‌رویه در سال‌های گذشته، بدون توجه به سرویس‌هایی که در آینده قرار است بر روی همین بستر ارائه شود گسترده شده و امروز جایگزینی آن‌ها نیاز به میلیاردها تومان هزینه و زمان عملیاتی زیاد دارد.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان با اعتقاد بر اینکه مخابرات استان در مقایسه با سایر نقاط کشور عملکرد مطلوبی دارد، عنوان می‌کند: اولین سرویس‌ها همیشه در مشهد راه‌اندازی می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد و سپس دیگر استان‌ها از آن سرویس بازدید و نمونه‌برداری می‌کنند.
مدیری با بیان اینکه با توجه به قدیمی و گسترده بودن شبکه زیرساخت مخابرات استان در حال حاضر یکی از بهترین استان‌های کشور به لحاظ میزان پهنای باند اختصاص‌یافته هستیم، خاطرنشان می‌کند: در خراسان رضوی مخابرات شاتل، آسیاتک، صبانت، پارس آنلاین، پیشگامان و سایر شرکت‌های خصوصی بیشتر از دیگر استان‌ها - غیر از تهران- سرمایه‌گذاری کرده و با وجود مشکلات متعدد در زیرساخت‌های ارتباطی که میراث عدم توجه گذشتگان به آینده است، روزبه‌روز کیفیت بهتر و تجربه بهتری را به کاربران ارائه می‌دهند.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان در خصوص کاستی‌ها و مشکلات موجود در دسترسی و سرعت اینترنت اظهار می‌کند: به نظر من با رشد درخواست مردم برای استفاده بیشتر از اینترنت و فضایی که باید کاربردی شود، مطمئنا سرویس‌ها هم بهتر خواهد شد. وی به طرح چند سؤال می‌پردازد و می‌گوید: چرا اینترنت در ایران در سهولت کارها، کم کردن ترافیک و صف‌های بی‌مورد در ادارات و مؤسسات مختلف تاثیر چشمگیری نداشته است؟ چرا به دنبال پاک کردن صورت مسأله هستیم؟ چرا فکر می‌کنیم سرعت بیشتر و کیفیت بالاتر برای ما مفید نیست؟ زیرا ما با هم برای روال انجام کار و برای صرفه‌جویی در هزینه و زمان مردم وقت کافی نمی‌گذاریم!
مدیری با بیان اینکه در سایر کشورها برای انجام ثبت شرکت یا سند زدن ماشین و منزل کمتر از یک ساعت زمان پشت صفحه مانیتور لازم است و نیازی به مراجعه به ادارات مرتبط نیست، تصریح می‌کند: البته بسیاری از ادارات ما نیز شروع به مکانیزه کردن سیستم کرده‌اند اما سرعت تبدیل از سیستم سنتی مراجعه به سیستم تمام اتوماسیون در کشور هنوز پایین است.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان با اشاره به گلایه برخی کاربران از سرعت پایین اینترنت در استان عنوان می‌کند: کاربران فهیم ما می‌دانند که در کشور قوانینی غیرفنی برای مصالح کشور نیز وجود دارد؛ به نظر من در حال حاضر سرعت از حد مجاز قوانین هم فراتر است ضمن اینکه تا اصلاح شبکه زیرساخت مخابرات یا ایجاد شبکه‌های موازی در مشهد حدود دو سالی زمان لازم است.
مدیری با اشاره به اینکه با صدور مجوزهای اف.سی.پی از اواخر خرداد ماه مطمئنا شاهد رشد چشمگیری در کیفیت تجهیزات خواهیم بود، می‌افزاید: با صدور این مجوزها شرکت‌های کوچک و متوسط توزیع اینترنت در سطح کشور تبدیل به سهامداران شرکت‌های بزرگ ارائه‌دهنده خدمات اینترنت می‌شوند که با توان بالا امکان ایجاد زیرساخت‌های موازی با مخابرات ایران را هم خواهند داشت و می‌توان تحول بسیار بزرگی را انتظار داشت.
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان به این نکته نیز اشاره می‌کند که اگر شرایط تحریم نبود، مدیران مخابرات و شرکت‌های خصوصی ارائه‌دهنده سرویس حداقل سراغ برندهای اروپایی برای ایجاد زیرساخت مطمئن می‌رفتند اما در شرایط تحریم با وجود مخالفت‌های زیاد متخصصان، مجبور به استفاده از تجهیزات با کیفیت پایین‌تر از کشورهای آسیای شرقی هستیم و به نظر باید انتظارمان را کمی منطقی‌تر و با شرایط سیاسی، اقتصادی کلی کشور در این حوزه
منطبق کنیم.
ایجاد بازار رقابتی؛
راه‌حل مشکلات اینترنتی
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد در پاسخ به سؤال «دنیای اقتصاد» درباره وضعیت اینترنت در خراسان رضوی می‌گوید: حدود 10 درصد جمعیت کشور در شرق آن سکونت دارند اما درحال حاضر هیچ لینک ارتباطی قدرتمندی به خارج کشور در این بخش از کشور وجود ندارد.
سید حسن هاشمی ادامه می‌دهد: به عبارت دیگر اطلاعات کاربران اینترنت در خراسان باید به تهران ترانزیت شده و پس از آن به سمت دروازه‌های بین‌الملل ارسال شوند؛ این موضوع در کنار افزایش ریسک اختلال در شبکه باعث کندی ارتباط کاربران نیز می‌شود، برای مثال یک کاربر در مشهد قصد ارتباط و استفاده از خدمات وب‌سایت گوگل را دارد و نزدیک‌ترین سرویس‌دهندگان شرکت گوگل در هندوستان قرار دارند، مسیر منطقی برای دسترسی این کاربر از مسیر افغانستان یا پاکستان به هند و سرویس گوگل است در حالی که اکنون مسیر مورد استفاده برای دسترسی همین کاربر، تهران، بندرعباس، دبی و سپس هند است.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد ادامه می‌دهد: بدیهی است که افزایش مسافت طی شده تا رسیدن به سرویس‌دهنده گوگل باعث می‌شود که خدمات ارائه شده به کاربر با تاخیر باشد و احتمال اختلال در هر یک از مسیرهای ترانزیت اطلاعات افزایش و در نتیجه کیفیت خدمات وی کاهش می‌یابد در حالی که یک کاربر در بندرعباس، تهران یا تبریز خیلی سریع‌تر به خدمات مشابه دسترسی خواهد داشت.
هاشمی با اشاره به گلایه برخی کاربران از سرعت پایین خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه اغلب کاربران مورد بحث، از خدمات ای.دی.اس.ال استفاده می‌کنند، سرعت اختلالات مورد نظر کاربران تا حد زیادی به شرکت ارائه دهنده خدمات ای.دی.اس.ال به آنان مرتبط است.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد در خصوص قطعی‌های اینترنت عنوان می‌کند: با توجه به افزایش مسیرهای ترانزیت اطلاعات در کشور توسط «شرکت زیرساخت»، قطع شدن کامل اینترنت در استان نزدیک به صفر شده که این موضوع در سطح استاندارهای تعریف شده «توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» است اما برخی از شرکت‌های ای.دی.اس.ال هنوز موفق به اجرای کامل استانداردهای کیفی شبکه در خدمات خود نشده‌اند که این امر می‌تواند ناشی از عدم وجود دانش فنی، عدم توجه به کیفیت به دلیل وجود برخی بازارهای انحصاری، عدم توجه شرکت به رضایتمندی کاربران، عدم استفاده از تجهیزات مرغوب شبکه و موارد مشابه باشد.
هاشمی ادامه می‌دهد: متأسفانه دیده شده که یکی از شرکت‌های بزرگ ای.دی.اس.ال در زمان رخداد اختلال‌های طولانی مدت در شبکه خود که باعث قطع بودن دسترسی کاربران برای بیش از ۲۴ ساعت شده، نه تنها به کاربران خود اطلاع‌رسانی نکرده و پس از آن نیز در حدود جبران خسارت برنیامده، بلکه در حین اختلال پاسخگویی تلفنی خود را نیز قطع کرده است. وی راه حل رفع این قبیل مشکلات را ایجاد بازار رقابتی بیشتر و رفع انحصارهای کنونی مانند انحصار در ارائه خدمات مبتنی بر کافوهای فیبر نوری و امثال آن می‌داند.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد با اعتقاد بر اینکه وجود محدودیت‌های غیرشفاف که عمدتا غیرقانونی و بدون اطلاع مراجع مربوطه از قبیل سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است، زیان‌های فراوانی را به کاربران و ارائه‌دهندگان خدمات دسترسی وارد می‌کند، می‌افزاید: وجود یک متولی واحد قدرتمند و در عین حال پاسخگو به کاربران ممکن است به رفع این موضوع و بهبود مشکلات کمک زیادی کند.
هاشمی با بیان اینکه در بسیاری از مواقع حتی شرکت‌های بزرگ ارائه خدمات دسترسی نیز از این محدودیت‌ها مطلع نمی‌شوند، تصریح می‌کند: بخش فنی این شرکت‌ها ساعت‌ها زمان صرف می‌کنند تا متوجه شوند که بدون اطلاع از محلی نامشخص تغییراتی ایجاد شده که دسترسی کاربران آن‌ها را با مشکل مواجه کرده است؛ رسیدگی به این قبیل موضوعات واقعا دشوار است زیرا هیچ شخصی مسئولیت تغییرات و اشتباهات را بر عهده نمی‌گیرد.
نایب رئیس اتحادیه رایانه و ماشین‌های اداری مشهد با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته ارائه خدمات اینترنتی هم از نظر ارائه‌دهندگان خدمات دسترسی و هم ارائه‌دهندگان خدمات میزبانی رشد فراوانی داشته است، اظهار می‌کند: این رشد نشان‌دهنده افزایش اعتماد و همچنین نیاز روزافزون مردم به خدمات مبتنی بر اینترنت است. وی یادآور می‌شود: در کنار شرکت‌های ارائه خدمات اینترنتی به کاربران، افزایش توجه به امنیت در این فضا که متولی آن را می‌توان پلیس فتا دانست، نیز مورد توجه قرار گرفته البته هنوز تا نقطه مطلوب و تا زمانی که خدمات‌دهندگان ایرانی به حدی از توان فنی برسند که امکان رقابت و ورود به بازارهای بین‌المللی را داشته باشند، فاصله زیاد است اما می‌توان گفت که شتاب خدمات اینترنتی در ایران امروز بیش از هر روز دیگری است.
انحصارها باید شکسته شود
رئیس اتحادیه رایانه مشهد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اعتقاد بر اینکه کیفیت و وضعیت اینترنت نسبی است، اظهار می‌کند: اگر اینترنت ایران را با ژاپن مقایسه کنیم، اینترنت ما افتضاح است اما اگر با برخی کشورهای دیگر مقایسه کنیم نسبتا خوب است.
محمود بنانژاد با بیان اینکه به نظر من اینترنت را باید در مقایسه با مردم بررسی کرد، می‌گوید: وضعیت و کیفیت فعلی اینترنت برای مردم ما به لحاظ درصد هوشی که دارند، بسیار کم است؛ بیشتر افرادی که در سطوح مختلف از انجام فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقی گرفته تا چک کردن یک حساب بانکی از اینترنت استفاده می‌کنند، ناراضی هستند.
رئیس اتاق اصناف مشهد با اشاره به اینکه چند عامل نحوه استفاده و کیفیت اینترنت را مشخص می‌کند، می‌افزاید: این عوامل عبارت است از سرویس‌دهنده اینترنت، بستر مخابراتی و سیستمی را که فرد از آن استفاده می‌کند؛ در بسیاری از موارد مشکلات اینترنت به خود فرد یعنی سیستم و ویندوزی که استفاده می‌کند یا سیمکشی داخل ساختمان برمی‌گردد.
بنانژاد در خصوص اینترنت خراسان رضوی در مقایسه با سایر نقاط کشور نیز تصریح می‌کند: این مسأله تفاوت چندانی ندارد زیرا در ایران در مجموع حدود 14 یا 15 شرکت اینترنتی خدمات ای.دی.اس.ال ارائه می‌کنند که اینترنتی که توسط این شرکت‌ها در کشور توزیع می‌شود، در یک سطح است و در شهرهای مختلف، تفاوت چندانی ندارد.
رئیس اتحادیه رایانه مشهد در خصوص وضعیت زیرساخت‌های استان برای ارائه اینترنت می‌گوید: بهترین بستر استفاده اینترنت فیبر نوری است که اگر در تمام شهر نصب شده باشد و استفاده درستی از آن شود، اینترنت خوبی خواهیم داشت؛ در حال حاضر در بیشتر نقاط شهر فیبر نوری داریم اما به دلیل اینکه تجهیزات درستی در مراکز وجود ندارد، هنوز نتوانسته‌ایم از فیبر نوری به خوبی استفاده کنیم.
بنانژاد با بیان اینکه هنوز از کابلهای مسی استفاده می‌شود که نویز بر آن موثر است، عنوان می‌کند: می‌توان گفت تا حدودی بستر مناسب را داریم اما شاید محدودیت‌های اعمال شده از سوی مخابرات مشکلاتی را ایجاد می‌کند برای مثال انحصار فیبر نوری در اختیار مخابرات است که سرویس اینترنت بسیار ضعیفی را در بسیاری از نقاط عرضه می‌کند.
رئیس اتاق اصناف مشهد راهکار حل این مشکلات را اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی می‌داند و خاطرنشان می‌کند: بر اساس اصل ۴۴ باید این اقدامات به بخش خصوصی واگذار شود؛ گفته می‌شود مخابرات خصوصی است اما آیا واقعا اینگونه است؟ اگر خصوصی شدن کارها درست انجام شود، این شرکت‌ها در رقابت با یکدیگر سطح خدمات را افزایش
خواهند داد.
بنانژاد با اعتقاد بر اینکه چنانچه خواسته مردم در دسترسی مناسب به اینترنت تأمین شود، بسیاری از مشکلات ما حل می‌شود، تأکید می‌کند: اگر شهروندان بتوانند به درستی از اینترنت استفاده کنند، بسیاری از مشکلات آلودگی و ترافیکی حل می‌شود و تحقق این امر همت عالی را میطلبد که فارغ از جزیره‌ای نگاه کردن به موضوع باشد، برای مثال اگر مخابرات فقط منافع خود را در نظر نگیرد و به منافع شهر و کشور نگاه کند، باید تعامل بیشتری با بخش خصوصی داشته باشد و امکانات بیشتری به آن‌ها بدهد؛ این انحصار باید شکسته شود.
دستمان زیر ساطور مخابرات است!
مدیرعامل یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی استان در پاسخ به درخواست مصاحبه «دنیای اقتصاد» می‌گوید: قطعا مشکلاتی در زمینه اینترنت وجود دارد اما به دلیل اینکه دستمان زیر ساطور دوستان است، نمی‌توانیم به این بحث ورود پیدا کنیم زیرا نقد کردن دوستان ما را دچار حاشیه می‌کند.
انحصار وجود ندارد
در ادامه گفت‌وگویی هم با مدیرعامل شرکت مخابرات خراسان رضوی داشته‌ایم.
سیدعلی ملک‌جعفریان با بیان اینکه شرکت مخابرات نیز در بحث اینترنت مانند سایر اپراتورها عمل می‌کند، می‌گوید: مخابرات در خراسان رضوی اپراتور غالب است. وی با بیان اینکه در مجموع در استان حدود 500 هزار پورت ای.دی.اس.ال در حال فعالیت است، اظهار می‌کند: به عبارت دیگر حدود 25 درصد مشترکان تلفن ثابت ای.دی.اس.ال دارند و با توجه به اینکه اپراتورهای همراه نیز تری.جی واگذار می‌کنند، ضریب نفوذ اینترنت در استان افزایش یافته
است.
مدیرعامل شرکت مخابرات استان با اشاره به اینکه اپراتورهای موجود سرویس ای.دی.اس.ال را واگذار می‌کنند و این سرویسدهی در یک فضای رقابتی سالم صورت می‌گیرد، در خصوص زیرساخت‌های موجود در استان عنوان می‌کند: زیرساخت‌های خوبی داریم؛ شرکت مخابرات سعی کرده زیرساخت‌های ارتباطی مناسبی را فراهم کند و در سال‌های گذشته نیز در این زمینه موفق بوده است.
ملک‌جعفریان ادامه می‌دهد: یکی از چهار گیتوی کشور در خراسان رضوی است و می‌توان گفت اینترنت خوبی داریم و اپراتورها نباید در خصوص تأمین اینترنت ای.دی.اس.ال و سرعت آن مشکلی داشته باشد.
مدیرعامل شرکت مخابرات استان در خصوص مشکلات اینترنت در استان نیز معتقد است: مشکل خاصی نداریم و سرعت‌ها تقریبا خوب است؛ ممکن است در برخی نقاط در سرویس گرفتن مشکلی وجود داشته باشد اما در مجموع ارتباط، ارتباط خوبی است و بر اساس آمار 80 درصد مشترکان ما رضایت دارند؛ با این حال منکر مشکلات نیستیم اما وضعیت فعلی در مجموع رضایتبخش است.
ملک‌جعفریان در پاسخ به برخی انتقادات مبنی بر انحصار فیبر نوری در دست مخابرات می‌گوید: این مسأله را قبول ندارم. مراکز بزرگ سوئیچ ما متناسب با تکنولوژی در حال توسعه است و همانگونه که اکنون در مراکز مخابراتی ما تجهیزات نصب می‌شود، آمادگی داریم شرکت‌های خصوصی نیز در کنار تجهیزات ما تجهیزات خود را نصب کنند.
مدیرعامل شرکت مخابرات استان در واکنش به برخی ادعاها مبنی بر اعمال محدودیت‌هایی از سوی این شرکت عنوان می‌کند: اگر شرکتی بدهی خود را به مخابرات پرداخت نمیکند و به این دلیل ما اجازه توسعه نمیدهیم، آیا این محدودیت و ساطور مخابرات محسوب می‌شود؟ وی ادامه می‌دهد: تلاش مدیران مخابرات این است که در فضای رقابتی سرویس را واگذار کنیم و مردم حق انتخاب داشته باشند؛ کیفیت سرویس ما به یک رقابت سالم و نه انحصاری بستگی دارد زیرا در یک فضای رقابتی سالم مشترکان میتوانند رضایت داشته باشند و در چنین فضایی میتوانیم خود را ارزیابی کنیم و بقای خود را در وجود این شرکت‌های خصوصی میدانیم؛ به نظر من انحصار وجود ندارد.
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- تصور کنید قرار است یک روز صبح از خواب بیدار شوید و زندگی را در دنیایی بدون اینترنت و فضای مجازی آغاز کنید و ادامه دهید؛ شاید در دنیای کنونی و با وجود گستردگی استفاده از این تکنولوژی تصور چنین مسأله‌ای برای بسیاری از افراد دشوار یا حتی غیرممکن باشد.
شاید اغراق نباشد اگر در کنار تمام کاربردها، اینترنت را در کشوری مانند ایران یکی از راه‌های رسیدن به رشد و پیشرفت بدانیم زیرا این فضا فرصت تقریبا یکسانی را برای مردم ما و جهان فراهم می‌کند تا متناسب با سرعت رشد علم حرکت کنند با این حال به نظر می‌رسد هنوز هم نگاه به اینترنت و استفاده از آن به عنوان یک آسیب در کشور «سُنبه پرزوری دارد» و کارت زرد مجلس شورای اسلامی به وزیر ارتباطات به دلیل افزایش پهنای باند اینترنت را می‌توان مهر تأییدی بر این مطلب دانست.
در این گزارش بنا نداریم از اهمیت و نقش اینترنت در زندگی بگوییم بلکه به دنبال بررسی وضعیت فعلی خراسان رضوی در ارائه و دسترسی به اینترنت هستیم. بدون شک کاربران بهترین مرجع برای قضاوت درباره وضعیت اینترنت هستند؛ اگرچه بسیاری از کاربران ایرانی از وضعیت فعلی و سرعت لاک‌پشتی و گاه حلزونی! اینترنت در کشور نالان هستند و به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان هم خدمات دسترسی مناسبی به کاربران در کشور ارائه نمی‌شود، با این حال باید جوانب انصاف را هم رعایت کرد و گفت که در حال حاضر اینترنت کشور در مقایسه با چند سال گذشته وضعیت بهتری دارد اما بدون شک هنوز تا نقطه مطلوب و رسیدن به آنچه که شایسته و درخور جامعه ایران باشد، فاصله بسیاری داریم.
در این گزارش سراغ برخی از صاحب‌نظران و کاربران اینترنت در خراسان رضوی رفته‌ایم و درباره وضعیت فعلی اینترنت و مشکلات و محدودیت‌های موجود با آنان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
ارسال نظر