شیخ مهدی واعظ خراسانی؛ معلم خطبای معاصر

رضا سلیمان نوری*

یکی از ویژگی‌های شهر مشهد عالم‌پرور بودن آن است. وعظ و خطابه به‌عنوان یکی از شاخه‌های اصلی دین از این قاعده کلی جدا نبوده و در دوران معاصر خراسانیان بزرگی در این فن چون ستاره‌ای در آسمان دین درخشیده‌اند که حاج شیخ مهدی واعظ خراسانی معروف به شیخ محدثان از برترین ایشان محسوب می‌شود.

از تولد تا منبر

شیخ مهدی واعظ خراسانی سال ۱۲۸۶ قمری در مشهد به‌دنیا آمد. پدر او ملّااحمد واعظ، فرزند شیخ محمد حسین واعظ مشهدی از خاندانی بود که از حدود ۲۰۰سال پیش از تولد مهدی به وعظ و تدریس علوم دینی اشتغال داشتند. او پس از گذراندن دوران طفولیت راهی مدرسه علمیه شد تا اصول وعظ و خطابه را فراگرفته و پای در راه اجدادی بگذارد. مهدی در رسیدن به این هدف به قدری مصمم بود که مرگ پدر در چهارده سالگی نه تنها او را از مسیر بازنداشت بلکه تلاشش را برای رسیدن به هدف دوچندان کرد. او در این راه در محضر اساتید بزرگ آن زمان حوزه مشهد یعنی حاج فاضل خراسانی و حاج سید عباس شاهرودی فقه و اصول، تفسیر و حکمت آموخت و سپس تحت نظر شیخ مهدی کبیر و آخوند بمانعلی به تمرین وعظ و خطابه پرداخت. تلاش او در رسیدن به هدف با توجه به قدرت حافظه قوی وی، به سرعت ثمر داد و در نخستین سال‌های جوانی در نزد مردم به نام شیخ مهدی واعظ مشهور شد و مردم برای حضور در پای منبر او لحظه شماری می‌کردند. همین امر باعث شد تا بتواند به حلقه صاحبان منبر حرم مطهر رضوی راه پیدا کند.

واعظ سیاسی

شیخ مهدی واعظ تنها به ارشاد مردم حاضر در مشهد بسنده نکرده و درطول عمر خود به منظور ترویج فرهنگ رضوی و اندیشه علوی سفرهای بسیاری به شهرهای مختلف دنیای تشیع از جمله سبزوار، نیشابور، یزد، اصفهان، تهران، کرمانشاه، مکه، مدینه، بخارا، نجف، کربلا، کاظمین و سامرا داشت. او در تمام این شهرها مورد استقبال علما قرار گرفت به نحوی که آوازه شیخ مهدی واعظ خراسانی در سراسر منطقه پیچید.

سرانجامی نیکو

شیخ مهدی واعظ که به حق می‌توان لقب خطیب بزرگ رضوی را برایش درنظر گرفت، سرانجام پس از حدود هفتاد سال فعالیت دینی، روز ۲۴ آذر ۱۳۲۹خورشیدی در سفری تبلیغی به تهران در سن ۸۲ سالگی درگذشت و براساس وصیت شیخ، جنازه او به مشهد منتقل شد و در رواق دارالضیافه حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد تا برای همیشه در کنار مولایی آرام گیرد که یک عمر راه و روشش را تبلیغ می‌کرد.

*کارشناس‌ارشد ایران‌شناسی وخراسان‌پژوه