نگاهی به شایعات پیرامون کرم‌های ضد آفتاب

لک؛ رقابت ناسالم یا واقعیت؟

تابستان از راه رسیده، تیرماه هم به میانه رسیده و یکبار دیگر ماجرای جنگ آفتاب و پوست به راه افتاده است. هر سال در تابستان شایعات و متخصص‌های تجربی هم از راه می‌رسند. فلان کرم ضد آفتاب لک می‌آورد، کرم دیگر حساسیت‌زا است و. . . اما آیا واقعا اینطور است؟ نور آفتاب از طول موج‌های متفاوتی تشکیل شده است. اشعه ماوراءبنفش طول موج خاصی از نور خورشید است که خود به دو قسمت A وB تقسیم می‌شود که هر دو آنها برای پوست مضر هستند. اشعه ماوراءبنفش نوع B، در صورت تماس با پوست بر روی لایه خارجی پوست که اپیدرم نامیده می‌شود، تاثیر می‌گذارد و باعث ایجاد آفتاب‌سوختگی می‌شود.

تابستان از راه رسیده، تیرماه هم به میانه رسیده و یکبار دیگر ماجرای جنگ آفتاب و پوست به راه افتاده است. هر سال در تابستان شایعات و متخصص‌های تجربی هم از راه می‌رسند. فلان کرم ضد آفتاب لک می‌آورد، کرم دیگر حساسیت‌زا است و... اما آیا واقعا اینطور است؟ نور آفتاب از طول موج‌های متفاوتی تشکیل شده است. اشعه ماوراءبنفش طول موج خاصی از نور خورشید است که خود به دو قسمت A وB تقسیم می‌شود که هر دو آنها برای پوست مضر هستند. اشعه ماوراءبنفش نوع B، در صورت تماس با پوست بر روی لایه خارجی پوست که اپیدرم نامیده می‌شود، تاثیر می‌گذارد و باعث ایجاد آفتاب‌سوختگی می‌شود. این نوع از اشعه آفتاب نمی‌تواند از شیشه عبور کند و در نتیجه وقتی پنجره‌ها بسته باشند، توسط شیشه جذب می‌شود و وارد اتاق نمی‌شود. نوع دیگر اشعه ماوراءبنفش یعنی A ، به نواحی عمقی‌تر پوست نفوذ می‌کند و می‌تواند باعث آسیب‌های شدیدتری در پوست شود، علاوه براینکه از شیشه هم عبور می‌کند، لذا در یک اتاق با پنجره‌های بسته هم وجود دارد. هم نوع A و هم نوع B با شکستن کلاژن پوست، ساخت رادیکال‌های آزاد و مهار مکانیسم‌های ترمیم پوست، می‌توانند باعث ایجاد کک‌ومک، چروک و از همه مهم‌تر سرطان پوست شوند. در این بین ضد آفتاب‌ها از خواص شیمیایی (جذب اشعه) یا فیزیکی (مسدود کردن اشعه) برای جلوگیری از نفوذ اشعه uv A &B آفتاب به پوست استفاده می‌کنند. همچنین توان ضد آفتاب‌ها در محافظت از نور آفتاب با واحد SPF (Sun Protection factor) اندازه‌گیری می‌شود که روی بسته‌بندی محصولات نوشته شده است. با آفتاب که نمی‌شود کاری کرد، اما بهترین و مناسب‌ترین راه حل برای جلوگیری از تابش اشعه ماوراءبنفش خورشید، مالیدن روزانه کرم ضدآفتاب است، اگرچه لباس‌های آستین‌دار، کلاه لبه پهن و عینک آفتابی هم مانع رسیدن نور خورشید به پوست می‌شوند، اما نمی‌شود همه پوست را اینطور پوشاند. SPF مناسب و انتخاب یک کرم خوب! استفاده از یک ضد آفتاب مناسب، علاوه بر اینکه از آثار مخرب ماوراءبنفش بر روی پوست می‌کاهد، از بروز عوارضی نظیر آفتاب سوختگی، قرمزی، تیره شدن و لکه‌های پوستی و نهایتا پیری زود رس پیشگیری می‌کند. در خرید کرم‌های ضد آفتاب، نکته ضروری میزان SPF است. SPF عیار حفاظتی پوست در برابر تابش ماوراءبنفش است که حداقل عدد آن ۱۵ و حداکثر آن ۳۰ است که تجویز آن با توجه به نوع پوست و شرایط زندگی افراد متفاوت است. اما مناسب‌ترین کرم ضد آفتاب در تابستان SPF معادل ۳۰ دارد. ضد آفتاب‌های با SPF کمتر از ۳۰ را معمولا در زمستان یا مکان‌های سرپوشیده به کار می‌برند. در هنگام خرید ضد آفتاب به اطلاعات عمومی دیگران اکتفا نکنید. نوعی را انتخاب کنید که ضد تعریق و ضد شست وشو باشد. اگر پوستتان چرب و دارای جوش‌های آکنه است حتما از نوع فاقد چربی (oil free) آن استفاده کنید. در مدت زمان استفاده، هر ۳ ساعت یک بار آن را تجدید کنید و حتما قبل از آرایش، آن را بر روی پوستتان بمالید. از آنجا که اثرات مخرب نور آفتاب بر همه سنین ثابت شده است، به فرزند و همسرتان نیز طریقه صحیح استفاده از کرم ضد آفتاب را بیاموزید، البته، توجه داشته باشید که کرم مناسب با پوست کودکان و آقایان متفاوت از کرمی است که شما استفاده می‌کنید پس، از تجویز خودسرانه آن بپرهیزید. آیا ضد آفتاب‌ها لک می‌آورند؟ با توجه به شروع فصل تابستان، همه فکر می‌‌کنند که از حالا باید مصرف کرم‌های ضدآفتاب را شروع کنند، حال آن‌که پوست ما همیشه به محافظت در برابر آفتاب احتیاج دارد. هر چند به دلیل تنوع کرم‌های ضد آفتاب، انتخاب کرم مناسب کمی مشکل است، اما بد نیست بدانیم استفاده درست و مناسب، اهمیت بیشتری از انتخاب نوع کرم دارد. کارشناسان عقیده دارند که نباید تنها پوست صورت را در برابر آفتاب محافظت کرد، بلکه تمام قسمت‌های بدن که در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند نیاز به پوشش و حفاظت دارند. مهم‌ترین دغدغه درباره کرم‌های ضد آفتاب درباره شایعه ایجاد لک توسط این کرم‌ها است، اما دکتر آناهیتا عباسی در پاسخ به برخی شایعات در خصوص ایجاد لک توسط کرم‌های ضدآفتاب می‌گوید: مواد تشکیل دهنده ضدآفتاب‌های معتبر و دارای مجوزهای رسمی وزارت بهداشت صرفا به صورت یک پوشش حفاظتی بر روی پوست قرار می‌گیرند و آن را در برابر اثرات زیانبار پرتوهای خورشیدی محفوظ نگاه می‌دارند و به هیچ وجه قادر به ایجاد لک‌های پوستی نیستند. وی می‌افزاید: طبیعی است مصرف یکنواخت ضدآفتاب بر روی پوست باعث می‌گردد نقاطی که با ضدآفتاب پوشش یافته‌اند تحت تاثیر آفتاب قرار نگیرد و کمتر از دیگر نقاط پوست کمتر تیره ‌شوند، این تفاوت رنگ این دو ناحیه از پوست به معنای لک نیست. این متخصص پوست و زیبایی در خصوص نحوه تهیه یک کرم ضد آفتاب مناسب می‌گوید: اصمینان داشته باشید که اگر یک کرم ضد آفتاب (با هر مارکی که باشد) دارای مجوز رسمی وزارت بهداشت بوده و از مراکز معتبر (داروخانه‌ها و فروشگاه‌های کاملا معتبر) خریداری شود و به درستی مصرف شود، برای مصرف‌کننده هیچ‌گونه دغدغه و نگرانی نخواهد داشت. لک‌های پوستتان از قرص است نه کرم! در همین زمینه دکتر محمد حسین جمشیدی نیز می‌گوید: بسیاری از لک‌های پوستی به خصوص در بانوان که بیشترین استفاده‌کننده کرم‌های ضد آفتاب آرایشی و غیرآرایشی هستند از عوارض برخی داروها به خصوص قرص‌های ضد بارداری خوراکی، تغییرات هورمونی و واکنش‌های حساسیتی هستند که به هیچ وجه ارتباطی با مصرف یا عدم مصرف کرم ضد آفتاب ندارد که البته این مشکلات با مشاوره و مراجعه به یک پزشک پوست قابل پیشگیری و درمان است. این متخصص پوست ادامه می‌دهد: البته از خطر محصولات تقلبی نیز نباید غافل بود، چرا که متاسفانه متقلبان کالاهای تقلبی خود را بعضا از نظر ظاهری بسیار شبیه به نمونه اصل می‌سازند، ولی محتویات آن در خوشبینانه‌ترین حالت حاوی مقداری مواد خنثی و بی‌اثر است که فاقد اثربخشی لازم است. این مساله سبب می‌شود که محافظتی در برابر اشعه خورشید صورت نگیرد و تیرگی و دیگر عوارض نور خورشید بر روی پوست عارض گردد. دکتر جمشیدی می‌افزاید: بدیهی است نبود کنترل‌های لازم میکروبی در روند ساخت کالاهای تقلبی، نگهداری نامناسب و توزیع غیراستاندارد (به خصوص در کالاهای چینی) شدت خطرات ناشی از مصرف آنها را افزایش می‌دهد. متاسفانه این سوءاستفاده‌های غیرقانونی و غیراخلاقی معمولا با کپی کردن محصولات محبوب‌تر و معروف‌تر به وقوع می‌پیوندند که در اینجا، اهمیت توجه مصرف کنندگان به اصالت کالا و خرید محصولات از مراکز مجاز معتبر، بیش از پیش مطرح می‌گردد که در پایان لازم به ذکر می‌دانم اعلام کنم تمام کرم‌های ضدآفتاب مورد تایید وزارت بهداشت مناسب است و فقط کافی است آنها را از مراکز معتبر خریداری کنید. رقابت ناسالم و متخصصان سر پایی در داروخانه‌ها پای آن میز مخصوص فروش لوازم آرایش خیلی وقت‌ها پاتوق‌هایی بر پا می‌شود. موضوع از این قرار است که یک خانم با حضور پای این مطب سیار(!) در حال انتقال تجربیات شخصی خود به دیگران است، دیگرانی که هر کدام به نوبه خود توانایی متخصص شدن را به‌صورت بالقوه دارند، فقط یک پاتوق و چند گوش شنوا لازم است تا این استعداد بالفعل شود. موضوع بحث چیست؟ فلان کرم ضد آفتاب، فلان وسیله آرایشی با مارک خاصی لک می‌آورد. شاید هم محور بحث وجود سرب در رژ لب و راه‌های اثبات آن باشد. اما آیا اینها واقعی است؟ متخصصان پوست می‌گویند: «ادعای لک‌آوری ضدآفتاب‌ها و کرم‌پودرها و دیگر محصولات بهداشتی و آرایشی، به هیچ وجه واقعیت نداشته و این شایعات بی‌اساس، به دلیل رقابت‌های ناسالم تجاری بعضی از برندها ساخته و پرداخته می‌شود.» و همچنین «شایعه وجود سرب یا جیوه در برخی محصولات آرایشی ازجمله رژلب و پنکیک و... نیز کاملا نادرست و بی‌اساس بوده و برمبنای همان رقابت‌های تجاری ناسالم شکل گرفته است.» متخصصان در مورد یکی از شیوه‌های این رقابت‌های ناسالم می‌گویند: «تست سنجش سرب با استفاده از حلقه طلا و سیاه شدن رژلب روی پوست، کاملا باطل است و نه‌تنها نشانه وجود سرب نیست، بلکه نشان‌دهنده مرغوبیت رژلب به واسطه استفاده از موم طبیعی و بی‌ضرر زنبور عسل در فرآورده است.» اما چطور می‌شود یک کرم مناسب انتخاب کرد؟ تقریبا تمام متخصصان و پزشکان بر این باورند که اگر محصولی دارای مجوز رسمی وزارت بهداشت باشد و از داروخانه یا فروشگاه مجاز و معتبر خریداری شود، بدون توجه به شایعات دروغین لک آوری و وجود سرب و جیوه و... با اطمینان خاطر قابل مصرف هستند، اما انواع محصولات آرایشی قاچاقی، بدون برچسب یا محصولاتی که از فروشگاه‌های معتبر و داروخانه‌ها تهیه نمی‌شوند، می‌توانند به صورت بالقوه آسیب‌رساننده باشند، این خطر هم به خاطر عدم اطمینان از اصل بودن محصول، همچنین عدم رعایت شرایط نگهداری در خارج از داروخانه است.