در نخستین نشست «اقتصاد افغانستان و توسعه تعاملات اقتصادی با ایران» مطرح شد؛
ظرفیتسازی برای بازی برد- برد
دنیای اقتصاد، رها بخشایش- دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در هفتهای که گذشت میزبان اولین نشست از سلسله نشستهای «اقتصاد افغانستان و توسعه تعاملات اقتصادی با ایران» بود که اگرچه بر اساس اعلام قبلی قرار بود با حضور سیدنورالله راغی، سرکنسول افغانستان و اسد خطیبی، رئیس اتاق بازرگانی هرات برگزار شود، اما خبری از حضور آن‌ها نشد و علت این غیبت هم تجمع اخیر مقابل کنسولگری ترکیه در مشهد و مسائل امنیتی اعلام شد. فرصتهای تعامل برد- برد ایران و افغانستان، راهکارهای بزرگ کردن کیک اقتصادی دو کشور، تجارت با محوریت صادرات ایران به افغانستان و .
دنیای اقتصاد، رها بخشایش- دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در هفتهای که گذشت میزبان اولین نشست از سلسله نشستهای «اقتصاد افغانستان و توسعه تعاملات اقتصادی با ایران» بود که اگرچه بر اساس اعلام قبلی قرار بود با حضور سیدنورالله راغی، سرکنسول افغانستان و اسد خطیبی، رئیس اتاق بازرگانی هرات برگزار شود، اما خبری از حضور آن‌ها نشد و علت این غیبت هم تجمع اخیر مقابل کنسولگری ترکیه در مشهد و مسائل امنیتی اعلام شد. فرصتهای تعامل برد- برد ایران و افغانستان، راهکارهای بزرگ کردن کیک اقتصادی دو کشور، تجارت با محوریت صادرات ایران به افغانستان و ... از جمله محورهای سخنرانی کارشناسان در این نشست بود.
استقبال بدون برنامه از مهاجران افغان
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی در این جلسه با اشاره به تاریخچه سیاسی و سرمایه‌گذاری در افغانستان، اظهار کرد: افغانستان از ابتدا اقتصاد قوی نداشت اما اگر هم از اقتصاد قوی برخوردار بود، انتظار نمیرفت که از چهار دهه روی کار آمدن حکومتهای مختلف، اقتصاد قوی داشته باشد و همین که چارچوب جغرافیایی این کشور پابرجاست، نکته مهم و مثبتی است. محمود سیادت با بیان اینکه افغانهای مهاجر در حوزه تجارت موفقیتهایی داشتهاند، خاطرنشان کرد: با این حال این کشور در حوزه مهاجرت فرصتهای بسیاری را از دست داده و البته ما نیز به عنوان کشور میزبان، از فرصتها به درستی استفاده نکردهایم و دلیل هم این است که برنامهریزی درستی در این زمینه نداشتهایم و بدون برنامه مرزهای کشور را به روی آن‌ها باز کردیم و این مهاجران نتوانستهاند توانمند شوند.
ایجاد دوگانگی در افغان‌ها
وی به ورود الگوهای غربی و آمریکایی به افغانستان اشاره کرد و افزود: اما خروجی این الگوها مناسب جامعه افغانستان نیست؛ با ورود آمریکا به افغانستان، پول زیادی به اقتصاد سنتی این کشور تزریق شد که فساد ایجاد کرد و بافت سنتی افغانستان به گونهای بر هم ریخت که امروز خود افغان‌ها هم دچار دوگانگی شدهاند. رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی با تأکید بر اهمیت کشور افغانستان به دلیل دسترسی به چین و هند، تصریح کرد: علاوه بر این، کسی که دراین کشور باشد، می‌تواند نفت شمال را کنترل کند و به همین دلیل این کشور برای قدرتهای جهان اهمیت ویژهای دارد. سیادت با بیان اینکه پس از خروج خارجیها از افغانستان، تا حدودی زمینه حضور سایر کشورها از قبیل ایران، چین و ... در این کشور فراهم شده است، زبان مشترک ایران و افغانستان را بزرگترین مزیت ارتباط این دو کشور دانست و عنوان کرد: ایران می‌تواند بهترین خدمات فنی و مهندسی را به این کشور صادر کند. وی این نکته را نیز یادآور شد: بعد از سال ۲۰۱۴ که غربیها به ظاهر افغانستان را ترک کردهاند، کشوری به جای مانده که از هر نظر نیاز به بازسازی دارد و افغانستان آینده بسیار خوبی خواهد داشت.
پرظرفیتترین حوزه‌های تعامل برد- برد
مدیر مؤسسه مطالعاتی حامیان فردا نیز در بخشی از این نشست به تبیین فرصتهای برنده- برنده ایران و افغانستان پرداخت و حل مسأله مهاجران، توسعه صلح، بهبود امنیت، فقرزدایی، توسعه انسانی، توسعه آموزشی، مقاومسازی اقتصاد و افزایش تابآوری و تجارت آزاد را به عنوان پرظرفیتترین حوزه‌ها برای این تعامل برنده- برنده برشمرد. میثم هاشمخانی با اشاره به اینکه تحقق تجارت آزاد می‌تواند تسهیلگر تمام موارد مذکور باشد، گفت: ظرف یک دهه گذشته، تراز تجاری بین دو کشور به شدت به نفع ایران بوده که این امر نمیتواند پایدار باشد. وی با اشاره به اینکه در ۱۰ سال گذشته میانگین قیمت صادرات و مبادلات تجاری دو جانبه بین دو کشور حدود ۰.۸ دلار در یک کیلوگرم بوده است، اظهار کرد: این امر نشان میدهد این تجارت ارزش افزوده بالایی ندارد برای رسیدن به تعامل پایدار باید این رقم افزایش یابد و راهکار آن هم ایجاد اطمینان خاطر درازمدت برای دسترسی به بازار طرف مقابل است.
منافع توأمان تجارت آزاد
این اقتصاددان ادامه داد: رشد تدریجی رقابتپذیری بینالمللی، پایداری بازار، اقتصاد مقیاس و کاهش هزینه تولید، کاهش شوکهای فصلی در بازار مصرف تولیدکنندگان دو کشور، رونق اقتصادی مناطق مرزی، به اشتراکگذاری مزیتهای مکمل و تولید محصولات مشترک با رقابتپذیری بینالمللی بالاتر و رشد جذب سرمایه‌گذاری خارجی در هر دو کشور از منافع توأمان آن‌ها در صورت تحقق تجارت آزاد است. هاشمخانی تحکیم دیپلماسی اقتصادی با هند و چین را منفعت ویژه ایران در صورت تحقق تجارت آزاد با افغانستان برشمرد و تصریح کرد: این امر برای افغانستان نیز باعث رشد بیشتر جذب سرمایه‌گذاری خارجی و در نتیجه تعدیل تراز تجاری منفی این کشور در برابر ایران خواهد شد. وی این نکته را هم یادآور شد: با توسعه تجارت آزاد یک نوع نقل و انتقال کالای پررونق بین دو کشور صورت می گیرد و در هم تنیدگی بین دو کشور ایجاد می‌شود؛ آن زمان میتوان امیدوار بود که ایران و افغانستان مرزهای امنتری داشته و سرمایهگذاریهای بیشتری بین دو کشور صورت گیرد.
عدم توازن در تراز تجاری 2 کشور
علی چشمی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی نیز در این نشست با بیان اینکه اطلاعات کمی درباره اقتصاد افغانستان، حوزه‌ها و پتانسیل‌های تجاری، ظرفیتهای گردشگری و ... این کشور داریم، به صادرات دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلاری ایران به افغانستان اشاره و خاطرنشان کرد: این در حالی است که افغانستان حتی جزء ۵۰ کشور اول صادرکننده به ایران هم نیست و صادرات این کشور به ایران کمتر از ۳۰ میلیون دلار در سال است.
ضرورت افزایش تولید ناخالص ملی در افغانستان
مدیر اجرایی مرکز خدمات سرمایه‌گذاری خراسان رضوی هم در پنل پرسش و پاسخ این نشست با اشاره به بحث تولید ناخالص داخلی و ملی در اقتصاد، اظهار کرد: به نظر میرسد در شرایط فعلی به دلیل ناامنی، سرمایه‌گذاری در افغانستان ریسک بالایی دارد و در این دوره کوتاه مدت مردم افغانستان باید به سمت افزایش تولید ناخالص ملی بروند. رضا خواجهنائینی با بیان اینکه افزایش تولید ناخالص ملی بستری برای افزایش تولید ناخالص داخلی افغانستان ایجاد خواهد کرد، افزود: حدود ۷۰ درصد سرمایهگذاران استان خراسان رضوی به لحاظ تعداد افغانی هستند و عمده سرمایهگذاریهای آن‌ها در حوزه تجارت است؛ برداشت من از مهاجران افغان تاجران موفقی است که به دلایل مختلف رویکرد چندانی در سرمایهگذاریهای بلندمدت ندارند. وی با تأکید بر ضرورت انجام سرمایهگذاریهای مشترک بین ایران و افغانستان، تصریح کرد: این امر باعث ارتقای دانش، تکنولوژی و مهارت مدیریتی در افغانستان و در نتیجه افزایش تولید ناخالص ملی این کشور می‌شود؛ از این طریق آمادگی برای انتقال تدریجی تجربیات به افغانستان فراهم می‌شود.
آمارهای غیرواقعی!
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی هم در این پنل در پاسخ به سؤالی در خصوص عدم توازن صادرات و واردات دو کشور، عنوان کرد: افغانستان تولیدات کشاورزی محدودی دارد و از طرفی برخی از محصولات این کشور در ایران به اندازه کافی و حتی مازاد تولید می‌شود و دلیلی برای واردات آن وجود ندارد اما دو کشور میتوانند در زمینه این محصولات به دنبال صادرات مشترک باشند. سیادت با اعتقاد بر اینکه برخی آمارهای ارائه شده در خصوص میزان تجارت تجاری بین دو کشور واقعی نیست، اظهار کرد: کل واردات افغانستان در سال ۵.۵ میلیارد دلار و سهم ایران از این میزان حداکثر ۱.۵ میلیارد دلار است؛ دلیل غیرواقعی بودن آمار مزبور اختصاص ارزشگذاریهای بالا برای برخی کالاهای صادراتی به افغانستان از سوی تشکلهای بخش خصوصی است زیرا صادرات در ایران مالیات ندارد و ارزشگذاریهای صادراتی در چانهزنی تشکلها با گمرک به دلیل بهرهمندی بیشتر تجار از جوایز صادراتی انجام می‌شود؛ در حوزه واردات کالا از افغانستان به ایران نیز آمارهای ارائه شده از واقعیت به دور است زیرا کامیون‌های زیادی هستند که به صورت غیرمجاز تولیدات افغانستان را وارد ایران کرده و در بازار به فروش میرسانند. در حال حاضر تعرفه واردات کالا از ایران به افغانستان ۱۰ درصد است اما ما برای واردات اقلام خاصی از کالاهای آن‌ها تعرفه ترجیحی پنج درصد را در نظر گرفتهایم با این حال افغانستان به دلیل اینکه به شدت به درآمدهای گمرکی وابسته است، از توافق تجارت آزاد با ایران استقبال نخواهد کرد.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی با تأکید بر اینکه صادرات یک طرفه از ایران به افغانستان منطقی نیست و باید به دنبال بازی برد- برد باشیم، به این نکته هم اشاره کرد: یکی از دلایل واردات بالا از کشورهایی مانند چین، اروپا و ... تکنولوژی پیشرفته آنهاست؛ ایران و افغانستان به لحاظ تکنولوژیکی برابر نیستند و ایران چند پله بالاتر است؛ از طرفی واقعیت ناامن بودن افغانستان را هم نباید نادیده گرفت. سیادت ضمن تأیید شکلگیری تصویر غلط از افغان‌ها در ذهن ایرانیان و بالعکس، گفت: به دنبال این هستیم با برگزاری تورهای فرهنگی و تاریخی این تصویر غلط از بین برود اما باید پذیرفت نگرانیهای امنیتی وجود دارد.
لزوم تصویب سند تجارت آزاد در مجلس 2 دو کشور
هاشمخوانی، مدیر مؤسسه مطالعاتی حامیان فردا نیز در این پنل با بیان اینکه در زمینه تجارت آزاد به دنبال شکلگیری پتانسیل‌های بیشتری در دو کشور هستیم، اظهار کرد: در این زمینه باید سندی وجود داشته باشد که به تصویب مجلس دو کشور برسد و بر اساس آن تعرفههای صادراتی و ... مشخص و معین شود.
ارسال نظر