مراکشی‌ها از مه آب می‌گیرند
مراکش به تازگی بهره‌گیری ازتکنولوژی محیط‌زیستی را شروع کرده‌است که به وسیله آن می‌توان مه را به آب تبدیل کرد. این تحول از چند جهت اهمیت دارد. اول اینکه بخش‌هایی از مراکش مدت‌های طولانی در سال دارای مه در وضعیت آب‌وهوایی‌شان هستند و نکته دیگر اینکه همین بخش‌ها با کمبود آب روبه‌رو هستند و در برخی روستاهای جنوب غربی این کشور، روستاییان به‌ویژه زنان کیلومترها باید به مناطق دور بروند تا به آب دست یابند. در برخی روستاهای مراکش زنان و کودکان گاه روزی ۴ ساعت برای این کار مجبور به پیاده روی هستند. به تازگی برای برخی خانواده‌ها در این مناطق و روستاها، تاسیسات و تکنولوژی تبدیل مه به آب نصب شده‌است.
مراکش به تازگی بهره‌گیری ازتکنولوژی محیط‌زیستی را شروع کرده‌است که به وسیله آن می‌توان مه را به آب تبدیل کرد. این تحول از چند جهت اهمیت دارد. اول اینکه بخش‌هایی از مراکش مدت‌های طولانی در سال دارای مه در وضعیت آب‌وهوایی‌شان هستند و نکته دیگر اینکه همین بخش‌ها با کمبود آب روبه‌رو هستند و در برخی روستاهای جنوب غربی این کشور، روستاییان به‌ویژه زنان کیلومترها باید به مناطق دور بروند تا به آب دست یابند. در برخی روستاهای مراکش زنان و کودکان گاه روزی 4 ساعت برای این کار مجبور به پیاده روی هستند. به تازگی برای برخی خانواده‌ها در این مناطق و روستاها، تاسیسات و تکنولوژی تبدیل مه به آب نصب شده‌است. این تکنولوژی ابتدا دو دهه پیش در شیلی طراحی شد و از آن زمان تاکنون در برخی کشورهای دیگر از جمله در پرو و نامیبیا و آفریقای جنوبی به کار گرفته شده‌است.
در جنوب غربی مراکش در دامنه کوهی که بوتمزگودا خوانده می‌شود، روستاهایی واقع هستند که روزهای زیادی را در طول سال با مه غلیظ می‌گذرانند. علاوه بر مه غلیظ، وجود مناطق کوهستانی و هوای سرد، عوامل دیگری است که استفاده از تکنولوژی تبدیل مه به آب را برای مراکش ممکن کرده‌است. اکنون ۴۰ پنل تبدیل مه به آب در این روستاها نصب شده که مستقیما آب گرفته شده از مه را به شبکه لوله‌کشی می‌رساند. گرفتن آب از هوای بیرون به‌صورت مستقیم و جاری شدن آب در سیستم لوله‌کشی خانه‌های این روستاییان، برای آنها مانند یک معجزه یا انقلاب است. مدیر سازمان توسعه منطقه‌ای مراکش که مسوولیت این پروژه را به عهده دارد می‌گوید، برای این مناطق از مراکش بزرگ‌ترین سیستم تبدیل مه به آب و توزیع آن ساخته شده‌است. به دنبال خشکسالی سال‌های اخیر مراکش، اجرای این طرح به‌طور جدی دنبال شد و اکنون به مرحله بهره‌برداری رسیده‌است. او می‌گوید، برای مردم مراکش مه به مثابه باران است. اگر باران ندارند، مه دارند و از آن آب می‌گیرند. البته همه آب این روستاها از طریق مه تامین نمی‌شود، بخشی از آب هم از چاه‌ها و آب‌های زیرزمینی به دست می‌آید.
در این پروژه کانادایی‌ها و آلمانی‌ها هم مشارکت دارند و همان کاری که در آفریقای جنوبی انجام داده‌اند را حالا در مراکش اجرا می‌کنند. در مرحله اول اکنون 90 خانوار معادل 400 نفر از این سیستم استفاده می‌کنند و به آب رسیده‌اند. بعد از اجرای این مرحله، از این تکنولوژی در روستاهای دیگر هم استفاده می‌شود و در مرحله بعدی بخش‌های دیگر مراکش هم تحت پوشش این تکنولوژی قرار می‌گیرند.در هنگام خشکسالی و نبود آب، معمولا آب از طریق تانکر به این مناطق برده می‌شد و به قیمت 150 درهم برای هر 5 هزار لیتر به فروش می‌رسید. اکنون اما 7 هزار لیتر آب گرفته شده از مه به اندازه یک سوم این مقدار هزینه دارد.
از سوی دیگر وقتی که این روستاییان برای رفت و آمد تهیه آب از مناطق دور می‌گذاشتند اکنون برای تهیه محصولاتشان می‌گذارند و دولت پیش‌بینی کرده که تولید در این روستاها افزایش یابد. خاورمیانه در حال خشک شدن است و دولت‌های این منطقه و شمال آفریقا می‌دانند که اگر الان به فکر سرمایه‌گذاری در زمینه تامین آب نباشند، در آینده‌ای نزدیک با بحران روبه‌رو خواهند بود. بعضی از کشورها همین حالا هم با بحران روبه‌رو هستند و حتی اگر همین حالا دست به کار شوند، باز هم دیر است. مثلا در عمان در هفته‌های اخیر برخی مناطق برای چندین روز پیاپی با قطعی آب روبه‌رو بودند. بیش از ۲۵۰ هزار نفر ار عمانی‌ها با این مشکل روبه‌رو بودند. دولت گفته‌است که دلیل این قطعی آب، اختلال در سیستم فنی لوله‌کشی بوده‌است. با قطعی آب، بطری‌های آب آشامیدنی هم در برخی مناطق نایاب شد و این مساله به یک بحران تما‌م‌عیار برای این کشور تبدیل شد. بانک جهانی اخیرا در گزارشی اعلام کرده‌است، مقدار آبی که در دسترس هر فرد در خاورمیانه قرار می‌گیرد تا سال ۲۰۵۰ نصف خواهد شد.
دلایل این وضعیت وخیم آبی، تغییرات اقلیمی در کل جهان و از جمله در خاورمیانه، افزایش جمعیت منطقه و عدم برنامه‌ریزی برای این شرایط عنوان شده‌است. بانک جهانی در گزارش خود نوشته‌است، دولت‌ها در منطقه خاورمیانه باید به فکر کنترل مصرف آب، جلوگیری از هدرروی آن و ایجاد شبکه‌های زیرساختی مناسب باشند. در گزارش بانک جهانی به‌ویژه به تاثیر این بحران بر کشاورزی خاورمیانه و تاثیر متقابل کشاورزی بر بحران آب اشاره شده‌است. حدود 85 درصد از آب مصرفی در این منطقه به کشاورزی اختصاص می‌یابد و در گزارش بانک جهانی آمده‌است، کشورهایی مانند مراکش باید با تغییر اساسی در شیوه و ساختار کشاورزی‌شان، از محصولاتی آب‌بر صرف‌نظر کنند و به سراغ محصولاتی بروند که نیاز کمتری به آب دارد اما همچنان سوددهنده است.
براساس آمار و اطلاعات بانک جهانی، بحران آب همین حالا هم در کشورهایی مانند مراکش، مصر، الجزایر و ایران، تاثیر خود را بر اقتصاد این کشورها گذاشته‌است. براساس آمار این بانک، بحران آب در مراکش یک درصد تولید ناخالص داخلی و در الجزایر و مصر و ایران ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی را کم کرده‌است.
این گزارش پیش‌بینی کرده است که اگر این کشورها به سرعت به فکر تغییر ساختار کشاورزی و کاهش مصرف ومدیریت آن نباشند، این خسارت اقتصادی به سرعت افزایش می‌یابد. بانک جهانی همچنین توصیه کرده‌است که دولت‌ها باید به فکر برنامه‌ریزی برای پروژه‌های آموزشی در زمینه آب و توسعه زیرساخت‌های جدید برای آن باشند. در این گزارش به اردن و تونس به‌عنوان نمونه‌های موفق منطقه در این زمینه اشاره شده است که عملکرد بهتری در مدیریت مصرف آب داشته‌اند. بعد از آنها مراکش در ردیف بعدی قرار دارد.
تحلیلگران و کارشناسان می‌گویند کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا تا سال‌ها با بحران کمبود آب دست به گریبان خواهند بود و چالش اکنون این است که کدام کشورها بهتر می‌توانند از این بحران عبور کنند. پروژه تاسیسات تبدیل مه به آب در مراکش، شاید این کشور را در منطقه از نظر مدیریت بحران آب و مقابله با این چالش، جلوتر از بقیه قرار دهد.
در جنوب غربی مراکش در دامنه کوهی که بوتمزگودا خوانده می‌شود، روستاهایی واقع هستند که روزهای زیادی را در طول سال با مه غلیظ می‌گذرانند. علاوه بر مه غلیظ، وجود مناطق کوهستانی و هوای سرد، عوامل دیگری است که استفاده از تکنولوژی تبدیل مه به آب را برای مراکش ممکن کرده‌است. اکنون ۴۰ پنل تبدیل مه به آب در این روستاها نصب شده که مستقیما آب گرفته شده از مه را به شبکه لوله‌کشی می‌رساند. گرفتن آب از هوای بیرون به‌صورت مستقیم و جاری شدن آب در سیستم لوله‌کشی خانه‌های این روستاییان، برای آنها مانند یک معجزه یا انقلاب است. مدیر سازمان توسعه منطقه‌ای مراکش که مسوولیت این پروژه را به عهده دارد می‌گوید، برای این مناطق از مراکش بزرگ‌ترین سیستم تبدیل مه به آب و توزیع آن ساخته شده‌است. به دنبال خشکسالی سال‌های اخیر مراکش، اجرای این طرح به‌طور جدی دنبال شد و اکنون به مرحله بهره‌برداری رسیده‌است. او می‌گوید، برای مردم مراکش مه به مثابه باران است. اگر باران ندارند، مه دارند و از آن آب می‌گیرند. البته همه آب این روستاها از طریق مه تامین نمی‌شود، بخشی از آب هم از چاه‌ها و آب‌های زیرزمینی به دست می‌آید.
در این پروژه کانادایی‌ها و آلمانی‌ها هم مشارکت دارند و همان کاری که در آفریقای جنوبی انجام داده‌اند را حالا در مراکش اجرا می‌کنند. در مرحله اول اکنون 90 خانوار معادل 400 نفر از این سیستم استفاده می‌کنند و به آب رسیده‌اند. بعد از اجرای این مرحله، از این تکنولوژی در روستاهای دیگر هم استفاده می‌شود و در مرحله بعدی بخش‌های دیگر مراکش هم تحت پوشش این تکنولوژی قرار می‌گیرند.در هنگام خشکسالی و نبود آب، معمولا آب از طریق تانکر به این مناطق برده می‌شد و به قیمت 150 درهم برای هر 5 هزار لیتر به فروش می‌رسید. اکنون اما 7 هزار لیتر آب گرفته شده از مه به اندازه یک سوم این مقدار هزینه دارد.
از سوی دیگر وقتی که این روستاییان برای رفت و آمد تهیه آب از مناطق دور می‌گذاشتند اکنون برای تهیه محصولاتشان می‌گذارند و دولت پیش‌بینی کرده که تولید در این روستاها افزایش یابد. خاورمیانه در حال خشک شدن است و دولت‌های این منطقه و شمال آفریقا می‌دانند که اگر الان به فکر سرمایه‌گذاری در زمینه تامین آب نباشند، در آینده‌ای نزدیک با بحران روبه‌رو خواهند بود. بعضی از کشورها همین حالا هم با بحران روبه‌رو هستند و حتی اگر همین حالا دست به کار شوند، باز هم دیر است. مثلا در عمان در هفته‌های اخیر برخی مناطق برای چندین روز پیاپی با قطعی آب روبه‌رو بودند. بیش از ۲۵۰ هزار نفر ار عمانی‌ها با این مشکل روبه‌رو بودند. دولت گفته‌است که دلیل این قطعی آب، اختلال در سیستم فنی لوله‌کشی بوده‌است. با قطعی آب، بطری‌های آب آشامیدنی هم در برخی مناطق نایاب شد و این مساله به یک بحران تما‌م‌عیار برای این کشور تبدیل شد. بانک جهانی اخیرا در گزارشی اعلام کرده‌است، مقدار آبی که در دسترس هر فرد در خاورمیانه قرار می‌گیرد تا سال ۲۰۵۰ نصف خواهد شد.
دلایل این وضعیت وخیم آبی، تغییرات اقلیمی در کل جهان و از جمله در خاورمیانه، افزایش جمعیت منطقه و عدم برنامه‌ریزی برای این شرایط عنوان شده‌است. بانک جهانی در گزارش خود نوشته‌است، دولت‌ها در منطقه خاورمیانه باید به فکر کنترل مصرف آب، جلوگیری از هدرروی آن و ایجاد شبکه‌های زیرساختی مناسب باشند. در گزارش بانک جهانی به‌ویژه به تاثیر این بحران بر کشاورزی خاورمیانه و تاثیر متقابل کشاورزی بر بحران آب اشاره شده‌است. حدود 85 درصد از آب مصرفی در این منطقه به کشاورزی اختصاص می‌یابد و در گزارش بانک جهانی آمده‌است، کشورهایی مانند مراکش باید با تغییر اساسی در شیوه و ساختار کشاورزی‌شان، از محصولاتی آب‌بر صرف‌نظر کنند و به سراغ محصولاتی بروند که نیاز کمتری به آب دارد اما همچنان سوددهنده است.
براساس آمار و اطلاعات بانک جهانی، بحران آب همین حالا هم در کشورهایی مانند مراکش، مصر، الجزایر و ایران، تاثیر خود را بر اقتصاد این کشورها گذاشته‌است. براساس آمار این بانک، بحران آب در مراکش یک درصد تولید ناخالص داخلی و در الجزایر و مصر و ایران ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی را کم کرده‌است.
این گزارش پیش‌بینی کرده است که اگر این کشورها به سرعت به فکر تغییر ساختار کشاورزی و کاهش مصرف ومدیریت آن نباشند، این خسارت اقتصادی به سرعت افزایش می‌یابد. بانک جهانی همچنین توصیه کرده‌است که دولت‌ها باید به فکر برنامه‌ریزی برای پروژه‌های آموزشی در زمینه آب و توسعه زیرساخت‌های جدید برای آن باشند. در این گزارش به اردن و تونس به‌عنوان نمونه‌های موفق منطقه در این زمینه اشاره شده است که عملکرد بهتری در مدیریت مصرف آب داشته‌اند. بعد از آنها مراکش در ردیف بعدی قرار دارد.
تحلیلگران و کارشناسان می‌گویند کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا تا سال‌ها با بحران کمبود آب دست به گریبان خواهند بود و چالش اکنون این است که کدام کشورها بهتر می‌توانند از این بحران عبور کنند. پروژه تاسیسات تبدیل مه به آب در مراکش، شاید این کشور را در منطقه از نظر مدیریت بحران آب و مقابله با این چالش، جلوتر از بقیه قرار دهد.
ارسال نظر