«درد» خودکشی

دکتر ملوک خادمی اشکذری

روانشناسی تربیتی و

عضو هیات عملی دانشگاه الزهرا

خودکشی رفتاری است که از تعامل عوامل متعدد زیستی، روانی و اجتماعی به‌وجود می‌آید و به نوعی «درد» در روان یک انسان اشاره دارد که نیازمند مداخله، مدیریت و درمان سریع توسط متخصصان است.متاسفانه گاهی این مداخلات و مدیریت‌ها از سوی کسانی یا به شکلی صورت می‌گیرد که موجب آسیب بیشتر به فرد، خانواده یا سایر افراد جامعه می‌شود. در این راستا به بعضی از عوامل آسیب‌رسان در این زمینه اشاره می‌شود:

بسیاری از افراد نمی‌دانند که در صورت پیشامد فکر یا تمایل به اقدام به خودکشی باید با چه کسی یا کسانی صحبت کنند و اطلاعات قبلی در مورد چگونگی برخورد با این پدیده را ندارند. رسالت خودکشی شناسان در جامعه و متخصصان سلامت روان گسترش صحیح آگاهی افراد در این زمینه است.طبیعی است که فرد خودکشی‌کننده از چگونگی تعامل عوامل زیستی ازجمله بیماری، عدم توان کنترل هیجان و رفتار و... با عوامل روانی- اجتماعی که منجر به درد روانی در او شده است آگاه نیست و علت خودکشی را به یک یا چند عامل مشخص و معمولا استرس‌زا مربوط می‌داند، اما ساده‌انگارانه است اگر مداخله‌کنندگان یا ناظران آگاه نیز همین شیوه ارتباط عوامل را دنبال کنند. به‌طور مثال، ذکر می‌شود که فقر، بیکاری، اخراج، از دست دادن عزیز و... باعث خودکشی فردی شد. در حالی‌که دیده می‌شود که همین عوامل در افراد دیگری منجر به فکر خودکشی یا تصمیم به آن نمی‌شود، زیرا اساسا یک عامل نمی‌تواند به‌تنهایی و به سادگی در ایجاد این ر فتار تلخ و پیچیده موثر باشد.

همواره افرادی در جامعه وجود دارند که بیش از دیگران در خطر اقدام به خودکشی هستند. از نظر علمی نشان داده شده است که زمانی که خودکشی یک فرد به اشتباه در مجامع و رسانه‌ها با یکی از عوامل استرس‌زای اجتماعی یا فردی مربوط می‌شود، یا زمانی که خودکشی بزرگنمایی می‌شود و به‌خصوص، جزئیات آن از جمله مکان، روش، تصویر و... در رسانه‌ها منتشر می‌شود، افراد در معرض خطر، به سمت این رفتار خواهند رفت و حتی ممکن است پدیده خودکشی تقلیدی در جامعه ایجاد شود که در آن افراد متعدد، به‌شیوه‌ای تقریبا مشابه، اقدام به خودکشی خواهند کرد و در این مساله، افرادی که انتشاردهنده خبر خودکشی به شکل نادرستی که بیان شد هستند به‌طور مستقیم تاثیرگذار هستند.برای کمک به پیشگیری از خودکشی لازم است آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی از سنین پایین به‌خصوص در مدارس انجام شود تا منجر به اعتماد به نفس و توانایی صحیح برخورد با مسائل و استرس‌ها شود.لازم است تمامی افراد در مدارس، محل کار و جامعه، آموزش کافی در مورد چگونگی کمک گرفتن در مواقع بحران را بدانند و از خدمات سلامت روان در جامعه و نحوه دسترسی به آنها آگاه باشند.

بدیهی است که خبررسانی درست رسانه‌ها در زمان‌های بحران و غیربحران می‌تواند افراد را به استفاده از خدمات سلامت روان در جامعه تشویق کند و چگونگی دسترسی مردم به این خدمات را به خصوص در زمان بحران ساده‌تر کند.در پایان به دلیل نقش بسیار موثر رسانه‌ها در کنترل یا نشر رفتار خودکشی در افراد مستعد، پیشنهاد می‌شود که اصحاب رسانه به‌خوبی با چندعاملی بودن این پدیده و عوامل مرتبط با رسانه که بر این پدیده موثرند آشنا باشند و ملزم به استفاده از راهنماهای علمی و عملی موجود در این زمینه شوند.

«درد» خودکشی