مطالعات اولیه در شهرداری تهران برای اجرای شهر زیرزمینی کلید خورد
پیش روی به عمق از میان هفت تیر
نوراحسینی
زمین در تهران کمیاب و پر‌ارزش است. شهرهای بزرگ دنیا مشکل کمبود زمین را با ساخت‌و‌سازهای شهرهای زیرزمینی رفع کرده‌اند، اما هنوز در تهران جز مترو و چند تونل از فضاهای زیر سطحی هیچ استفاده‌ای نشده است، اما می‌توان رویای تهران وارونه را محقق کرد. اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران می‌گوید: اگر طراحی و مطالعات استفاده از فضاهای زیر سطحی دقیق و نوآورانه باشد و بتواند بخش خصوصی را ترغیب به سرمایه‌گذاری کند طی دو سال آینده تهران زیرزمینی ساخته خواهد شد. گفت و گوبا این عضو شورای شهر را درادامه بخوانید.
زمین در تهران کمیاب و پر‌ارزش است. شهرهای بزرگ دنیا مشکل کمبود زمین را با ساخت‌و‌سازهای شهرهای زیرزمینی رفع کرده‌اند، اما هنوز در تهران جز مترو و چند تونل از فضاهای زیر سطحی هیچ استفاده‌ای نشده است، اما می‌توان رویای تهران وارونه را محقق کرد. اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران می‌گوید: اگر طراحی و مطالعات استفاده از فضاهای زیر سطحی دقیق و نوآورانه باشد و بتواند بخش خصوصی را ترغیب به سرمایه‌گذاری کند طی دو سال آینده تهران زیرزمینی ساخته خواهد شد. گفت و گوبا این عضو شورای شهر را درادامه بخوانید.
نوراحسینی
زمین در تهران کمیاب و پر‌ارزش است. شهرهای بزرگ دنیا مشکل کمبود زمین را با ساخت‌و‌سازهای شهرهای زیرزمینی رفع کرده‌اند، اما هنوز در تهران جز مترو و چند تونل از فضاهای زیر سطحی هیچ استفاده‌ای نشده است، اما می‌توان رویای تهران وارونه را محقق کرد. اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران می‌گوید: اگر طراحی و مطالعات استفاده از فضاهای زیر سطحی دقیق و نوآورانه باشد و بتواند بخش خصوصی را ترغیب به سرمایه‌گذاری کند طی دو سال آینده تهران زیرزمینی ساخته خواهد شد. گفت و گوبا این عضو شورای شهر را درادامه بخوانید. استفاده از فضاهای زیر سطحی دردنیا موفق بوده است؟
تجربه خوبی در دنیا در حوزه استفاده از فضاهای زیرسطحی وجود دارد و معمولا دو کارکرد برای فضاهای زیرسطحی تعریف می‌شود؛ یکی ایجاد مجموعه‌های تجاری و خدماتی که بخشی از فضاهای زیرسطحی در دنیا به این موضوع اختصاص یافته است. مجتمع‌هایی که به جای ارتفاع در سطح، در زیرزمین احداث شده و امکانات بسیار خوبی برای تهویه و نورپردازی و خدمات برای شهروندان دارد و یکی از مراکز دیدنی و توریستی شهرها محسوب می‌شود. این مراکز معمولا پرتردد هستند و به خطوط حملونقل عمومی مانند مترو متصل هستند و دیگری استفاده از فضاهای زیرسطحی در مراکز شلوغ و معابر اصلی است که تلاش شده فضاهای خدماتی و تجاری به زیر سطح رفته و روی سطح آرام‌سازی انجام شود. در تمامی این موارد خطوط حملونقل عمومی، دسترسی آسان را برای رسیدن شهروندان به این مراکز فراهم کرده، اما ما در تهران تقریبا استفاده از فضای زیرسطحی نداریم. تنها فضای زیرسطحی که می‌توان به آن اشاره کرد و هدف آن نیز عبور و مرور بوده، زیرگذر چهارراه ولیعصر است و ایستگاه‌های مترو که ما کمترین استفاده را از فضاهای آن داشته‌ایم. می‌توان گفت تهران هنوز هیچ استفاده‌ای از فضاهای زیرسطحی خود نکرده است.
دلیل این موضوع چیست؟
به علت آنکه فضاهای زیرسطحی هنوز تکمیل نشده بود، توجه کمتری به فضاهای زیرسطحی شهر تهران شده بود که شورای شهر در مصوبه‌ای، شهرداری را ملزم به مطالعات برای طراحی فضاهای زیرسطحی کرده است، البته چند سال پیش نیز مطالعات اولیه فضاهای زیرسطحی شهر تهران انجام شده بود که دو سالی متوقف ماند، اما دوباره این مطالعات آغاز شده و در حال تکمیل شدن است. اولین اولویت نیز برای استفاده از فضاهای زیرسطحی میدان هفت‌تیر است.
آنطور که ما اطلاع داریم معاونت عمرانی اعلام کرده این موضوع تنها در حد مطالعه است و ممکن است به فعالیت‌های عمرانی ختم نشود.
نه، این‌گونه نیست. شاید امسال در حد مطالعه باشد، اما از سال آینده وارد فاز اجرایی می‌شویم. نقشه‌های اجرایی این پروژه باید تهیه شود و شورا برای آن کد پروژه در نظر گرفته است.در برنامه ۵ ساله دوم شهرداری موظف به تهیه طرح جامع استفاده از سطوح زیر سطحی شهر تهران شده است. کمیسیون عمران برای نحوه تهیه این طرح جلساتی را با سازمان زیباسازی، معاونت شهرسازی و فنی عمران شهرداری و مشاوران مربوطه برگزار کرده است. میدان هفت‌تیر اولویت اول برای ساماندهی و استفاده از فضاهای زیرسطحی است که مطالعات امکان‌سنجی آن پیش از این نیز در سال ۸۹ انجام شده و به دلایلی متوقف شده بود. بودجه مطالعاتی به زیرزمین رفتن برخی میادین در بودجه سال ۹۳ شهرداری در نظر گرفته شده است میدان های ونک، انقلاب و صادقیه نیز از اولویت‌های بعدی این طرح مطالعاتی هستند.
قرار است چه اتفاقی در میدان هفت‌تیر بیفتد؟
تنها مسائل ترافیکی و حمل و نقل در این پروژه مدنظر ما نیست و موضوعاتی مانند واحدهای تجاری، ایجاد فضاهای خدماتی، پارکینگ و ایجاد فضاهایی تفریحی برای پرکردن اوقات فراغت نیز پیش‌بینی شده است. در فضاهای روی سطح نیز پیاده‌‌راه‌سازی و طرح‌های خدماتی پیش‌بینی شده است.
دلیل در اولویت قرار گرفتن میدان هفت‌تیر برای به زیر سطح رفتن چیست؟
ختم شدن بزرگراه‌های بزرگ و انشعابات گوناگون حمل‌ونقلی در این میدان یکی از دلایل این انتخاب است، ساختمان‌های تجاری و عبور عابران پیاده و ترافیک وضع آشفته‌ای در این میدان به وجود آورده است که نیاز به ساماندهی دارد.
چقدر هزینه‌های بالای اجرایی در بی‌رغبتی مدیریت شهری برای استفاده از فضاهای زیرسطحی تاثیرگذار است؟
من با اینکه هزینه‌های استفاده از فضاهای زیرسطحی را شهرداری و دولت بپردازند، مخالف هستم. در هیچ جای دنیا این هزینه‌ها را مدیریت شهری نمی‌پردازد. ما باید مطالعات اولیه را انجام دهیم، اما این مطالعات به حدی کامل و دقیق باشد که بخش خصوصی مشتاق مشارکت در این نوع پروژه‌ها باشد. اگر ما از بخش خصوصی استفاده نکنیم، هر چقدر هم پول بدهیم و تهاتر کنیم، این اتفاق در تهران رخ نمی‌دهد و مطمئن باشید اگر متولی اجرای آن شهرداری باشد، این طرح‌ها آنقدر تغییر می‌کند و بالا و پایین می‌شود که به این زودی‌ها منجر به نتیجه نخواهد شد، اما اگر طراحی‌های ما درست باشد، بخش خصوصی که مشتاق نوآوری است، استقبال خوبی از آن خواهد کرد.
مدتی پیش گزارشی درخصوص متروی توکیو که بخش زیادی از آن را مراکز فرهنگی - تجاری منتشر شد، آیا ایستگاه‌های متروی ما نیز چنین پتانسیلی را دارند؟
دقیقا چنین اتفاقی می‌تواند در خطوط متروی ما نیز بیفتد، در صورتی که ما نقش خود را به‌عنوان تسهیل‌کننده کار فراموش نکنیم. این نکته را هم باید توجه داشته باشیم که شاید ما چندان سابقه‌ای در حوزه فضاهای زیرسطحی نداشته باشیم ولی می‌توانیم از مشاوران خارجی استفاده کنیم.
آیا خاک تهران با وجود قنات‌های فراوان و آب‌های سرگردان، قابلیت طراحی زیرسطحی دارد؟
تهران هیچ مشکلی برای استفاده از فضاهای زیرسطحی ندارد، ما نمونه‌های موفقی در حوزه استفاده از فضاهای زیرسطحی داریم؛ مانند تونل نیایش، رسالت و شهدای غزه و خاک تهران هیچ مشکلی در این زمینه ندارد و نگرانی‌ای از این بابت نداریم.
فکر می‌کنید چه زمانی شاهد تهران زیرزمینی خواهیم بود؟
تا زمانی که منتظر بودجه شهرداری و دولت باشیم، این آرزو محقق نمی‌شود، اما اگر ما تسهیل‌گر و مشوق باشیم، تا دو، سه سال آینده این اتفاق رخ خواهد داد زیرا عملیات عمرانی آن کار چندان دشواری نیست.
طرح جامع فضاهای زیرسطحی در چه مرحله است؟
فاز صفر که فاز مطالعاتی است، در حال انجام است و به مرور زمان تدوین خواهد شد.
زمین در تهران کمیاب و پر‌ارزش است. شهرهای بزرگ دنیا مشکل کمبود زمین را با ساخت‌و‌سازهای شهرهای زیرزمینی رفع کرده‌اند، اما هنوز در تهران جز مترو و چند تونل از فضاهای زیر سطحی هیچ استفاده‌ای نشده است، اما می‌توان رویای تهران وارونه را محقق کرد. اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران می‌گوید: اگر طراحی و مطالعات استفاده از فضاهای زیر سطحی دقیق و نوآورانه باشد و بتواند بخش خصوصی را ترغیب به سرمایه‌گذاری کند طی دو سال آینده تهران زیرزمینی ساخته خواهد شد. گفت و گوبا این عضو شورای شهر را درادامه بخوانید. استفاده از فضاهای زیر سطحی دردنیا موفق بوده است؟
تجربه خوبی در دنیا در حوزه استفاده از فضاهای زیرسطحی وجود دارد و معمولا دو کارکرد برای فضاهای زیرسطحی تعریف می‌شود؛ یکی ایجاد مجموعه‌های تجاری و خدماتی که بخشی از فضاهای زیرسطحی در دنیا به این موضوع اختصاص یافته است. مجتمع‌هایی که به جای ارتفاع در سطح، در زیرزمین احداث شده و امکانات بسیار خوبی برای تهویه و نورپردازی و خدمات برای شهروندان دارد و یکی از مراکز دیدنی و توریستی شهرها محسوب می‌شود. این مراکز معمولا پرتردد هستند و به خطوط حملونقل عمومی مانند مترو متصل هستند و دیگری استفاده از فضاهای زیرسطحی در مراکز شلوغ و معابر اصلی است که تلاش شده فضاهای خدماتی و تجاری به زیر سطح رفته و روی سطح آرام‌سازی انجام شود. در تمامی این موارد خطوط حملونقل عمومی، دسترسی آسان را برای رسیدن شهروندان به این مراکز فراهم کرده، اما ما در تهران تقریبا استفاده از فضای زیرسطحی نداریم. تنها فضای زیرسطحی که می‌توان به آن اشاره کرد و هدف آن نیز عبور و مرور بوده، زیرگذر چهارراه ولیعصر است و ایستگاه‌های مترو که ما کمترین استفاده را از فضاهای آن داشته‌ایم. می‌توان گفت تهران هنوز هیچ استفاده‌ای از فضاهای زیرسطحی خود نکرده است.
دلیل این موضوع چیست؟
به علت آنکه فضاهای زیرسطحی هنوز تکمیل نشده بود، توجه کمتری به فضاهای زیرسطحی شهر تهران شده بود که شورای شهر در مصوبه‌ای، شهرداری را ملزم به مطالعات برای طراحی فضاهای زیرسطحی کرده است، البته چند سال پیش نیز مطالعات اولیه فضاهای زیرسطحی شهر تهران انجام شده بود که دو سالی متوقف ماند، اما دوباره این مطالعات آغاز شده و در حال تکمیل شدن است. اولین اولویت نیز برای استفاده از فضاهای زیرسطحی میدان هفت‌تیر است.
آنطور که ما اطلاع داریم معاونت عمرانی اعلام کرده این موضوع تنها در حد مطالعه است و ممکن است به فعالیت‌های عمرانی ختم نشود.
نه، این‌گونه نیست. شاید امسال در حد مطالعه باشد، اما از سال آینده وارد فاز اجرایی می‌شویم. نقشه‌های اجرایی این پروژه باید تهیه شود و شورا برای آن کد پروژه در نظر گرفته است.در برنامه ۵ ساله دوم شهرداری موظف به تهیه طرح جامع استفاده از سطوح زیر سطحی شهر تهران شده است. کمیسیون عمران برای نحوه تهیه این طرح جلساتی را با سازمان زیباسازی، معاونت شهرسازی و فنی عمران شهرداری و مشاوران مربوطه برگزار کرده است. میدان هفت‌تیر اولویت اول برای ساماندهی و استفاده از فضاهای زیرسطحی است که مطالعات امکان‌سنجی آن پیش از این نیز در سال ۸۹ انجام شده و به دلایلی متوقف شده بود. بودجه مطالعاتی به زیرزمین رفتن برخی میادین در بودجه سال ۹۳ شهرداری در نظر گرفته شده است میدان های ونک، انقلاب و صادقیه نیز از اولویت‌های بعدی این طرح مطالعاتی هستند.
قرار است چه اتفاقی در میدان هفت‌تیر بیفتد؟
تنها مسائل ترافیکی و حمل و نقل در این پروژه مدنظر ما نیست و موضوعاتی مانند واحدهای تجاری، ایجاد فضاهای خدماتی، پارکینگ و ایجاد فضاهایی تفریحی برای پرکردن اوقات فراغت نیز پیش‌بینی شده است. در فضاهای روی سطح نیز پیاده‌‌راه‌سازی و طرح‌های خدماتی پیش‌بینی شده است.
دلیل در اولویت قرار گرفتن میدان هفت‌تیر برای به زیر سطح رفتن چیست؟
ختم شدن بزرگراه‌های بزرگ و انشعابات گوناگون حمل‌ونقلی در این میدان یکی از دلایل این انتخاب است، ساختمان‌های تجاری و عبور عابران پیاده و ترافیک وضع آشفته‌ای در این میدان به وجود آورده است که نیاز به ساماندهی دارد.
چقدر هزینه‌های بالای اجرایی در بی‌رغبتی مدیریت شهری برای استفاده از فضاهای زیرسطحی تاثیرگذار است؟
من با اینکه هزینه‌های استفاده از فضاهای زیرسطحی را شهرداری و دولت بپردازند، مخالف هستم. در هیچ جای دنیا این هزینه‌ها را مدیریت شهری نمی‌پردازد. ما باید مطالعات اولیه را انجام دهیم، اما این مطالعات به حدی کامل و دقیق باشد که بخش خصوصی مشتاق مشارکت در این نوع پروژه‌ها باشد. اگر ما از بخش خصوصی استفاده نکنیم، هر چقدر هم پول بدهیم و تهاتر کنیم، این اتفاق در تهران رخ نمی‌دهد و مطمئن باشید اگر متولی اجرای آن شهرداری باشد، این طرح‌ها آنقدر تغییر می‌کند و بالا و پایین می‌شود که به این زودی‌ها منجر به نتیجه نخواهد شد، اما اگر طراحی‌های ما درست باشد، بخش خصوصی که مشتاق نوآوری است، استقبال خوبی از آن خواهد کرد.
مدتی پیش گزارشی درخصوص متروی توکیو که بخش زیادی از آن را مراکز فرهنگی - تجاری منتشر شد، آیا ایستگاه‌های متروی ما نیز چنین پتانسیلی را دارند؟
دقیقا چنین اتفاقی می‌تواند در خطوط متروی ما نیز بیفتد، در صورتی که ما نقش خود را به‌عنوان تسهیل‌کننده کار فراموش نکنیم. این نکته را هم باید توجه داشته باشیم که شاید ما چندان سابقه‌ای در حوزه فضاهای زیرسطحی نداشته باشیم ولی می‌توانیم از مشاوران خارجی استفاده کنیم.
آیا خاک تهران با وجود قنات‌های فراوان و آب‌های سرگردان، قابلیت طراحی زیرسطحی دارد؟
تهران هیچ مشکلی برای استفاده از فضاهای زیرسطحی ندارد، ما نمونه‌های موفقی در حوزه استفاده از فضاهای زیرسطحی داریم؛ مانند تونل نیایش، رسالت و شهدای غزه و خاک تهران هیچ مشکلی در این زمینه ندارد و نگرانی‌ای از این بابت نداریم.
فکر می‌کنید چه زمانی شاهد تهران زیرزمینی خواهیم بود؟
تا زمانی که منتظر بودجه شهرداری و دولت باشیم، این آرزو محقق نمی‌شود، اما اگر ما تسهیل‌گر و مشوق باشیم، تا دو، سه سال آینده این اتفاق رخ خواهد داد زیرا عملیات عمرانی آن کار چندان دشواری نیست.
طرح جامع فضاهای زیرسطحی در چه مرحله است؟
فاز صفر که فاز مطالعاتی است، در حال انجام است و به مرور زمان تدوین خواهد شد.
ارسال نظر