لزوم توجه نمایندگان مشهد به اقتصاد و صنعت
دنیای اقتصاد- سیدمهرداد امیرکلالی: مبالغه‌آمیز نخواهد بود اگر بگوییم روزنامه‌نگاری و در معنای محدودتر آن، روزنامه‌نگاری سیاسی و حوزه سیاست دست‌کم از یک حیث، نزدیکترین حرفه‌ها به یکدیگر هستند.
هر دو به قدرت نگاه می‌کنند. امّا یکی برای آنکه قدرت را به دست آورد یا قدرت به‌دست آمده را نگاه دارد، حال آنکه دیگری مراقب آن است- یا باید مراقب باشد- که قدرت را آنچنان که بر حسب ذات، میل به گسترش دارد، مهار کند و دیگر قلمروهای اجتماعی را زیر سلطه نگیرد. از این دو نگاه نیز دو رویکرد متفاوت یا متضاد به مسأله اخلاق مشاهده می‌شود. برای اغلب سیاستمداران موازین اخلاقی فقط در صورتی معتبر و درخور احترام‌اند که مانعی در راه نگاه‌داری یا کسب قدرت پدید نیاورند. این قاعده سیاسی قدمتی به اندازه عمر جوامع بشری دارد.

روزنامه‌نگاری سیاسی امروزه به عنوان یکی از بخش‌های پرقدرت و با اهمیت ژورنالیسم است که توانسته بیشترین مخاطب را برای خود آماده و یا جذب کند وحتی با قدرت‌ترین شخصیت‌ها درحکومت‌ها از آن هراس دارند. سیدجمال‌الدین اسدآبادی بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری سیاسی در عالم اسلام بود و پیش از او هیچ نویسنده مسلمانی اعم از ایرانی، ترک، عرب، هندی و بربر از چنان دیدی سیاسی برخوردار نشده بود. در این بین نقش خطه خراسان در پیشرفت روزنامه‌نگاری سیاسی کشور بر کسی پوشیده نیست، آنچنان که اقدامات مرحوم ملک‌الشعرای بهار در مشهد یادآور فعالیت در عرصه سیاسی کشور و همزمان نخستین روزنامه‌نگار سیاسی حرفه‌ای در خراسان است.

بنابراین برای بررسی بیشتر موضوع تصمیم گرفتیم با علی صالح‌آبادی خراسانی که در حرفه روزنامه‌نگاری فعالیت دارد، گفت‌وگویی کنیم. صالح‌آبادی متولد سال ۱۳۳۴ در شهرستان سبزوار است. وی دانش‌آموخته مهندسی عمران از دانشکده فنی دانشگاه تبریز است. او همچنین به‌دلیل علاقه‌ای که به مسائل سیاسی و فرهنگی دارد، دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد رشته علوم سیاسی و روابط بین‌الملل می‌باشد. صالح‌آبادی معاون سیاسی- اداری استانداری خراسان بزرگ در دولت دفاع مقدس، دبیر ستاد بسیج اقتصادی کشور، معاون پشتیبانی و امور مجلس وزارت تعاون و مشاور وزیر مسکن و شهرسازی در دولت های هفتم و هشتم بوده است. همچنین در دوره سوم مجلس شورای اسلامی از سوی مردم مشهد و با کسب ۱۸۵ هزار رای بر کرسی نمایندگی مجلس می‌نشیند. در طول ۱۲ سال گذشته تا کنون، مدیرمسئول روزنامه‌های «همبستگی» و «ستاره صبح» بوده است. درحال حاضر به عنوان دبیرکل کانون زندانیان سیاسی مسلمان قبل از انقلاب نیز فعالیت دارد. از او در مورد اقدامات و چالش‌های دوران نمایندگی‌اش در مشهد و برنامه‌هایی که در وزارت مسکن و شهرسازی دنبال کرده است، سوال کردیم.
همچنین صالح‌آبادی از توجه نمایندگان مشهد در ادوار مختلف درباره مسائل اقتصادی استان و نگاهش به اقتصاد ایران پس از برجام می‌گوید. وی معتقد است زمانی‌که فعالان مدنی و اجتماعی مشهد از حضور فعالانه در انتخابات شورای شهر غفلت کردند، جناح مقابل هدفمند وارد شد و شورای شهر و شهرداری را در اختیار گرفتند. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

لطفا درمورد وضعیت مشهد در دوران نمایندگی خود، توضیح دهید.
در آن دوران که نماینده مشهد بودم در واقع چالش اصلی که در مشهد و استان وجود داشت، مشکلات فراوانی بود که از سوی دستگاه‌های اجرایی و یا مراکز دیگر، مردم با آن‌ها مواجه بودند. از طرفی وظیفه نماینده مجلس این است که از حقوق مردم در مقابل دولت و یا دیگر نهادها که مردم با آن‌ها ارتباط دارند، دفاع کند. از ابتدا تا انتهای مسئولیتم سعی کردم به این وظیفه جامه عمل بپوشانم به‌خصوص برای افرادی که ممکن بود صدایشان به گوش مسئولان نرسد.

با توجه به اینکه دوره سوم مجلس شورای اسلامی با دولت اول آقای هاشمی رفسنجانی انطباق زمانی داشت، با چه چالش‌هایی مواجه بودید؟
دوره سوم، یک مجلس آرمانی بود و ترکیب آن متمایل به جناح نیروهای خط امام بود، دولت اول آقای هاشمی رفسنجانی، سیاست‌های تعدیل اقتصادی را درپیش گرفت و بعضی نمایندگان از جمله بنده معتقد بودیم که برنامه تعدیل اقتصادی درست ولی شیب آن تند بود که در نهایت ممکن است به شکاف طبقاتی بینجامد. در مجموع چالش جدی وجود نداشت.

جناب‌عالی در چه کمیسیونی عضو بودید و چه اقداماتی در آن دوره انجام دادید؟
بنده در کمیسیون سیاست خارجی عضویت داشتم و در آن دوران یک گروه دوستی- پارلمانی ایران و فرانسه تشکیل دادیم که نایب رئیس آن گروه بودم که به بهبود رابطه ایران با اروپا می‌اندیشیدیم و اقداماتی انجام شد اما در دوره چهارم مجلس شورای اسلامی این گروه دوستی منحل شد.

گویا در وزارت مسکن و شهرسازی دولت اصلاحات، مسئولیت‌هایی داشتید. لطفا از اقدامات خود در آنجا بگویید.
بله، مشاور عالی آقای عبدالعلی‌زاده، وزیر وقت مسکن و شهرسازی و رئیس شورای فناوری ساختمان کشور بودم. در آن دوران کار تخصصی- فنی انجام می‌دادیم و در آن شورا برای ساختمان‌های سبک در کشور استفاده از عایق و فوم و موارد دیگر را الزامی کردیم.
تصمیمات شورا باعث می‌شد که ساختمان‌های کشور در مقابل زلزله مقاوم شوند و تلفات انسانی کاهش پیدا کند. هنگامی که دولت احمدی نژاد به روی کار آمد به آقای سعیدی‌کیا، وزیر وقت مسکن و شهرسازی مراجعه کردم و گفتم برای ادامه کارم در شورای فناوری ساختمان کشور نیازی به حقوق و حکم رسمی ندارم و فقط تقاضا دارم برای اتمام تمام و کمال وظیفه این شورا، در این سمت باقی بمانم. در نهایت با این پیشنهاد موافقت نشد ولی با این حال آن تصمیمات تا حدودی در کشور اجرایی می‌شود.

اگر به ترکیب نمایندگان مشهد در ادوار مختلف مجلس نگاهی بیندازید، متوجه می‌شوید که اغلب نمایندگان مشهد در کمیسیون‌های سیاسی و یا فرهنگی عضویت داشته و دارند، درصورتی‌که ترکیب کمیسیون اقتصادی در گذشته در اختیار نمایندگان اصفهانی و شیرازی بوده است. چرا این تفاوت دیدگاه و تخصص نمایندگان مشهد با دیگر نمایندگان در عرصه اقتصادی کشور و استان‌ها به وضوح دیده می‌شود؟
مشهد و خراسان به‌دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد، می‌طلبد که نمایندگان سیاسی و فرهنگی داشته باشد اما در هر صورت باید به اقتصاد و صنعت استان توجه کنند. با وجود اینکه در دوره سوم مجلس، بیشتر نمایندگان سیاسی و فرهنگی بودند اما به توسعه اقتصادی استان می‌اندیشیدیم.
بخاطر دارم که در دوره سوم مجلس شورای اسلامی، طرح اولیه قطارشهری را نمایندگان مشهد از جمله بنده پیگیری می‌کردیم که نخست وزیر وقت کشور برای این موضوع بودجه‌ای را درنظر گرفتند و معتقد بودیم که مشهد باید مترو داشته باشد.

طرح پتروشیمی خراسان قرار بود در سه‌راه امام تقی(ع) احداث شود اما مسئولان وقت پتروشیمی خراسان ادعا داشتند که به اندازه کافی در حومه مشهد، واحدهای صنعتی وجود دارد و در آینده برای مشهد مشکلات زیست‌محیطی ایجاد می‌شود که در نهایت موافقت شد که پتروشیمی به بجنورد منتقل شود.
دو پروژه فولاد خراسان و فولاد اسفراین در آن دوران به بهره‌برداری رسید. درحال حاضر نمایندگان مشهد در مجلس شورای اسلامی بیشتر به انتقاد از برجام می‌پردازند که این رویه درست نیست.

آیا از ترکیب شورای شهر مشهد و وضعیت شهرداری، اطلاع دارید؟
بله، با استقبالی که خراسانی‌ها در ۲۲ خرداد سال ۹۲ از آقای روحانی کردند، باید پاسخ درخور و شایسته‌ای به این آن‌ها داده می‌شد و مدیران خراسانی در مسئولیت‌ها گمارده می‌شدند اما این اتفاق رخ نداد. از طرفی انتخابات شورای شهر نیز همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شد و نگاه فعالان مدنی و اجتماعی مشهد به انتخابات شورای شهر بر این مبنا نبود که به‌صورت جدی وارد عرصه انتخابات شورای شهر شوند و در واقع این موضوع مغفول واقع شد اما جناح مقابل در این زمینه فعال و هدفمند کار کرد و شورای شهر را در اختیار گرفتند. مسلما وقتی شورای شهر از طیف خاصی است، شهردار نیز از همان طیف خاص خواهد بود .

فضای فعالیت روزنامه نگاری در استان را چطور تحلیل می‌کنید؟
روزنامه خراسان برای استان مایه افتخار است و همواره ادیبان و فرهیختگان تاریخ این خطه در این روزنامه قلم زده‌اند و به‌دلیل قدمت آن با مردم عجین شده است اما امیدوارم که در همه مسائل بی‌طرف باشد و اطلاع‌رسانی واقعی انجام دهد. روزنامه قدس هم که وابسته به آستان قدس رضوی است؛ این دو روزنامه دغدغه مالی ندارند.
مردم نیز باید به روزنامه‌ها و ضمیمه‌های استانی خراسانی توجه کنند که با توان و پشتکار کم‌نظیر منتشر می‌شوند اما با این حال باید روزنامه مستقل مردمی ایجاد شود.

با توجه به اینکه در حرفه روزنامه‌نگاری فعالیت دارید، اقتصاد ایران را پس از برجام چه طور ارزیابی می‌کنید؟
تحریم‌هایی که در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲ بر کشور اعمال شد، بی‌سابقه‌ترین تحریم‌هایی بود که آمریکا و متحدانش بر علیه کشوری اعمال کرده بودند. در این دوره شش قطعنامه ضد ملت ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب و اجرایی شد.

این قطعنامه‌ها گلوی اقتصاد ایران را فشرد و وضعیت به‌گونه‌ای شد که نفت آنچنان به فروش نرسید و وقتی هم به فروش می‌رسید، مبالغ را نمی‌توانستند بازپس بگیرند، البته این وضع تا حدودی همچنان ادامه دارد.
اتفاقی که پس از برجام رخ می‌دهد این است که بعد از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اولین گام سوئیفت مالی ایران از حالت بلاک خارج می‌شود. در گام بعدی بخشی از پول‌های بلوکه‌شده ایران در کشورهای مختلف آزاد می‌شود.
در گام سوم، ایران می‌تواند براساس ظرفیت بازار جهانی، نفت بفروشد و سرمایه آن به خزانه ایران بازمی‌گردد. پیش‌بینی بنده این است که آثار مثبت برجام از تابستان آینده بر اقتصاد ایران و زندگی مردم نمایان خواهد شد.