دکتر اکبر سلطانی
متخصص داخلی و فوق تخصص غدد

وقتی به اطراف خود نگاه کنید می بینید در همه جا مو وجود دارد در حمام؛ در لباسهایتان؛ در برس! آیا فکر می کنید در طول ماههای پاییز ریزش موی بیشتری دارید؟ محققان سوئدی در تحقیقات جدید خود متوجه شدند که در پاییز ریزش مو بیشتر است.برای آنکه دلیل این موضوع را متوجه شوید، ابتدا اطلاعاتی درباره رشد موها بدست آورید. موی انسان‌ها به طور متوسط بین 2 تا 6 سال رشد می‌کند و بعد از آن وارد حالت استراحت می‌شود. در هر زمان از سال، 90 درصد از موها در حال رشد هستند، در حالی که 10 درصد باقیمانده وارد فاز استراحت می‌شوند که معمولا بین 2 تا 6 ماه طول می‌کشد.

بعد از به پایان رسیدن فاز استراحت موها دیگر استحکام خود را از دست داده و شروع به ریزش می‌کنند. حال که متوجه الگوی رشد موهای خود شدید، می‌توانیم در مورد علت ریزش بیشتر موها در فصل پاییز توضیح دهیم. محققان با بررسی دقیق شیوه رویش موی زنان متوجه شدند در اوایل تابستان تعداد موهای سر که وارد فاز استراحت می‌شوند به بیشترین تعداد ممکن می‌رسند که این موها تقریبا 100 روز بعد یعنی در فصل پاییز شروع به ریزش می‌کنند. به نظر می‌رسد این موضوع ریشه در شیوه تکامل انسان‌ها طی هزاران سال باشد. در قرن‌های گذشته، یکی از نقش‌های بسیار مهم موهای انسان محافظت از سر در برابر آفتاب سوزان تابستان بود. اما با فرا رسیدن پاییز بدن دیگر نیاز چندانی به این موها ندارد و ترجیح می‌دهد تعداد آنها را کمتر کند، پس اگر در این فصل تار موهای بیشتری را حین شانه کردن در دستان خود دیدید، خیلی نگران نباشید.

بررسی عوامل دیگر

ریزش موی «آندروژنیک »یا «هورمونی» یکی از شایع‌ترین علل ریزش مو است. این مساله، هم در مردان و هم در زنان مشاهده می‌شود و علائم نسبتا مشخصی دارد و از نشانه‌های آن ریزش جلوی مو و قسمت فوقانی می‌باشد. بنابراین ریزش مو در قسمت‌های دو طرف سر و در اطراف گوش معمولا جزو این دسته قرار نمی‌گیرد. در این حالت تبدیل هورمون‌های مردان در پوست بیشتر است و همچنین معمولا درآنها سابقه خانوادگی و ژنتیکی نیز وجود دارد. با شرح حال و معاینه، این بیماری به راحتی تشخیص داده می‌شود.

تاثیرات استرس در ریزش مو

«استرش تاثیری در ریزش موی افراد ندارد. استرس تنها در برخی افراد و نسبت به هورمون‌های تولیدی بدن آنها می‌تواند در ریزش مو تاثیر گذار باشد.»

علت‌های تغذیه‌ای

به ندرت ریزش مو می‌تواند ریشه در تغذیه فرد داشته باشد از جمله کمبود روی و ویتامین‌های گروه B، به خصوص افرادی که به مقدار زیادی کاهش وزن پیدا می‌کنند یا سوءتغذیه دارند.

روش‌های درمانی

در مدل ریزش موی هورمونی باید به وسیله دارو هورمون‌های مردانه یا تاثیر هورمون‌های مردانه را روی پوست سر کم کرد؛ به طور مثال برای خانم‌هایی که ریزش مو با الگوی مردانه دارند باید داروهای ضدهورمون تجویز شود. درنتیجه کاهش هورمون‌های مردانه تدریجا ریزش مو کم شده و موهای نازک جایگزین آنها می‌شوند و فراموش نکنیم که درمان به موقع در برگشت موهای ریخته شده موثر است.

خوددرمانی نکنید

درباره شناسایی علل تغذیه ای ریزش موی سر، همان طور که اشاره شد، این عوامل می‌توانند باعث ریزش موی سر شوند اما باید نخست علت دقیق ریزش موی سر مشخص شود. به این معنی که در مواردی ممکن است مثلا الگوی ریزش موی سر دو نفر به ظاهر شبیه به یکدیگر باشد. در همین راستا، یکی از این دو نفر بدون مراجعه به متخصص و شناسایی علت اصلی ریزش موی سر خود، از داروها، کرم‌ها، قرص ها و ...بیمار دیگر استفاده کند. این مساله نه تنها راه مناسبی برای درمان نیست بلکه باعث ایجاد عوارض جانبی نیز خواهد شد. به همین دلیل این نکته ها را به خاطر بسپاریم:

1- بدون مراجعه به متخصص، از هیچ دارویی استفاده نکنیم.

2 - درباره داروهای هورمونی، این نکته از اهمیت ویژه تری برخوردار است. به این ترتیب که اگر داروهای هورمونی بدون تجویز متخصص مصرف شود، عوارض جانبی نامناسبی را به دنبال خواهد داشت.

3- درباره استفاده از داروهای مکمل درمان، مانند استفاده از داروهای مورد استفاده برای مثلا کمبود روی، ویتامین های خانواده B و ..نیز باید حتما با متخصص مشورت کرد. هر فرد به میزان مشخصی از این مکمل ها نیاز دارد.

4- اگر مصرف دارو با عوارضی همراه بود، حتما متخصص را از این مساله آگاه کنیم.

این منابع یادمان باشد

دریافت برخی از منابع غذای بسیار ضروری است. این نیاز به قدری جدی است که باید به هر شکل ممکن دریافت این ترکیبات غذایی در برنامه غذایی فرد قرار گیرد.

منابع تامین ویتامین‌های گروه B: انواع گوشت‌ها به خصوص احشای داخلی مانند جگر، سبزیجات برگ سبز، غلات (به شرط آنکه غلات کامل به حساب بیایند و به همراه سبوسشان مصرف شوند)، حبوبات، مخمرها و جوانه گندم (و جوانه سایر غلات)

منابع تامین مس: این منبع درواقع با منابع دریافت پروتئین اشتراکات زیادی دارد. اما به جز منابع مشترک می‌توان به سبزیجات برگ تیره، کاکائو و قارچ نیز اشاره کرد.

منابع تامین روی: باز هم با منابع دریافت پروتئین اشتراکات زیادی دارد. مغزها و حبوبات نیزاز منابع دیگر تامین روی هستند.

منابع تامین اسیدهای چرب ضروری: اسیدهای چرب ضروری به دو دسته امگا3 و امگا6 تقسیم می‌شوند.

منابع دریافت امگا ۳: محصولات دریایی خصوصا ماهی چرب و روغن کبد ماهی، مغزها (به‌خصوص مغز گردو)، روغن‌ها (به ویژه روغن کانولا)، مغزها و چشم گوسفند یا سبزی‌هایی مانند سبزی خرفه.

منابع دریافت امگا ۶: روغن‌های مایع و انواع مغزها

منابع تامین دریافت ویتامین E: روغن‌ها، سبوس بسیاری از غلات، جوانه‌های مختلف؛ به عنوان مثال سمنویی که ما ایرانی‌ها در مراسم ملی‌مان استفاده می‌کنیم یک منبع بسیار خوب ویتامین E محسوب می‌شود.