فقط من می‌دانم تاناکوراست، برای بقیه برند است
کامران دستمَرد
در هر گوشه شهر تهران اگر از هرکسی سوال‌ کنید که نزدیک ترین تاناکورا فروشی کجاست، ‌به شما آدرس می‌دهد. این یعنی آنکه اولا در همه نقاط پایتخت تاناکورافروشی وجود دارد و ثانیا تقریبا همه مردم هم از محل
و نشانی آن با خبر هستند.
این روزها تقریبا همه حداقل یک بار لباس، کفش، وسایل زینتی داخل خانه و گوشواره و.... تاناکورا دیده‌اند و به تناسب نیازشان خریده‌اند. جالب اینکه این موضوع سن وسال هم نمی‌شناسد و می‌توانید به سادگی با حضور در یکی از فروشگاه‌های تاناکورا فروشی انسان‌هایی ببینید که یکی پیر و سالخورده است و دیگری جوان و پرانرژی.
با توجه به گفت‌وگوهای کوتاهی که با 23 نفر از مشتریان این مغازه‌ها انجام دادیم معلوم شد که یکی از مهم ترین عوامل استقبال پاره‌ای شهروندان از این فروشگاه‌ها، پوشیدن لباس‌های برند خارجی است. این عده که توانایی خرید لباس‌های برند خارجی نو را ندارند پوشاک مورد نیاز خود را از فروشگاه‌های تاناکورا خریداری می‌کنند. آنچه بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این نوع پوشاک مشترک است فقر معیشتی آنها است. کارگرانی که در بدترین شرایط شغلی در کشورهای آسیایی چون بنگلادش و پاکستان و سریلانکلا با روزی چند سنت و تحت فرامین آمرانه‌ کارفرما کار می‌کنند تا برای معروف‌ترین و پرسابقه‌ترین برندهای جهانی انواع پوشاک در رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف را تولید کنند و از سوی دیگر اقشار فقیری که هم به دلیل فقر معیشتی و هم با انگیزه مصرف لباس‌های با دوام با مارک‌های خارجی این نوع لباس‌ها را تهیه می‌کنند.

چرا تاناکورا؟
اکثر ما سریال «سال‌های دور از خانه» را به یاد داریم. این سریال ژاپنی که در سال‌های جنگ ایران و عراق از تلویزیون پخش می‌شد روایت داستان زندگی شخصیت اصلی سریال یعنی «اوشین تاناکورا» است که در سنین پیری خاطرات زندگی سختش از زمان کودکی تا بزرگسالی را تعریف می‌کند. فروشگاه‌های لباس‌های دست دوم، نام تاناکورا را از نام فامیل «اوشین تاناکورا» که در سریال مذکور صاحب و گرداننده فروشگاه‌های زنجیره‌ای تاناکورا است، وام گرفته‌اند.

لباس‌های تاناکورا از کجا می‌آیند؟
این‌ سوالی‌ است‌ که‌ احتمالا در ذهن‌ شما هم‌ وجود دارد و شاید به‌ پاسخ‌ آن‌ رسیده‌ باشید. منابع‌ خبری‌ موثقی‌ در این‌ زمینه‌ وجود ندارد اما برخی‌ از گفته‌ها حاکی‌ از آن‌ است‌ که‌ هند و پاکستان‌ از مهمترین‌ صادرکنندگان‌ لباس‌ دست‌ دوم‌ به‌ کشور ما هستند. در کنار این‌ دو کشور از عراق‌ و برخی‌ کشورهای‌ اروپایی‌ هم‌ نام‌ می‌برند. اما یک‌ اتفاق‌ نظر این‌ است‌ که‌ لباس‌های‌ دست‌ دوم‌ از اروپا به‌ کشورهای‌ فقیر همچون‌ هند و پاکستان‌ و عراق‌، رایگان‌ و به‌عنوان‌ کمک‌ فرستاده‌ می‌شود که‌ این‌ کشورها نیز آنها را به‌ بعضی‌ کشورهای‌ دیگر از جمله‌ ایران‌ به‌صورت‌ قاچاقی‌ می‌فروشند. در شهر زاهدان‌ که‌ یکی‌ از شاهراه‌های‌ اصلی‌ تجارت‌ بازار اجناس‌ خارجی‌ و به‌ویژه‌ پاکستانی‌ و چینی‌ است‌، مشهورترین‌ و شلوغ‌ترین‌ قسمت‌ بازار، محل‌ فروش‌ همین‌ لباس‌های‌ تاناکورا است‌.

به‌ هر حال‌ این‌ لباس‌ها چه‌ از مرزهای‌ شرقی‌ یا غربی‌ بیایند چه از کشورهای‌ پیشرفته‌ اروپایی‌ به‌ کشورهای‌ توسعه‌ نیافته‌ فرستاده‌ شوند، عنوان‌ تاناکورا را یدک‌ می‌کشند. به‌ گفته‌ فروشندگان‌، لباس‌های‌ تاناکورا در بسته‌ بندی‌های‌ ۵۰ تا ۱۰۰ کیلویی‌ به‌ آنها فروخته‌ می‌شود. بسته‌هایی‌ که‌ تا قبل‌ از پرداخت‌ پول‌، حق‌ وارسی‌ آن‌ را ندارند. بعد از باز کردن‌ بسته‌ تعدادی‌ از لباس‌ها خوب‌ و برخی‌ غیرقابل‌ استفاده‌ و کهنه‌ هستند. اما نکته‌ قابل‌ توجه‌ آن‌ است‌ که‌ از آنجایی‌ که‌ برای‌ ورود کالاهای‌ دست‌ دوم‌ به‌ کشور، جز در مواردی‌ خاص‌ مجوز صادر نمی‌شود لباس‌های‌ تاناکورا نیز به‌صورت‌ غیرمجاز و قاچاق‌ از مرزهای‌ شرقی‌ و غربی‌ وارد کشور می‌شوند.

زندگی با برند حتی دست دوم
در مورد پوشاک تاناکورا و پوشیدن لباس‌های دست دوم، مردم نظرات متفاوتی دارند، عده‌ای معتقدند این راه بهترین روش برای تهیه پوشاک خارجی با کیفیت خوب است که نمونه نو آن بسیار گران است و پاره‌ای باور دارند استفاده از این لباس‌ها غیربهداشتی است و حتی کسانی هم هستند که این روش را مغایر با کرامت انسانی خود می‌دانند اما آنچه همه در آن اتفاق نظر دارند این است که فقر و عدم توانایی مالی برای تهیه پوشاک باکیفیت خارجی باعث روی آوردن عده‌ای به مغازه‌های تاناکورا می‌شود. در یک‌ فروشگاه‌ حوالی‌ میدان‌ خراسان‌ پسر جوانی‌ پیراهنی‌ را انتخاب‌ کرده‌ و آن‌ را به‌ تن‌ می‌کند و جلوی‌ آینه‌ قدی‌ داخل‌ فروشگاه‌ می‌ایستد تا لباس‌ خود را بهتر ورانداز کند. او می‌گوید این پیراهن ۲۰ هزار تومان است اما اگربخواهم نوی همین را تهیه کنم باید دست کم ۷۰ هزار تومان خرج کنم.

او در ادامه می‌گوید: من‌ خیلی‌ تنوع‌ طلب‌ هستم‌، دوست‌ ندارم‌ یک‌ لباس‌ را بیش‌ از دو یا سه‌ مرتبه‌ بپوشم‌. از طرفی‌ وسع‌ مالی‌ام‌ هم‌ اجازه‌ نمی‌دهد که‌ بخواهم‌ از جاهای‌ شیک‌ دائما خرید کنم‌. در واقع‌ جیبم‌ با روحیه‌ام‌ اصلاً سازگاری‌ ندارد. برای‌ همین‌ از اینجا خرید می‌کنم‌.خانمی که برای خرید پیراهنی به فروشگاه تاناکورا واقع در خیابان کریمخان، نرسیده به میدان ولیعصر مراجعه کرده است، می‌گوید که سال‌ها است مشتری پوشاک تاناکورا است و تاکنون هم راضی بوده است.

او با تاکید بر اینکه، قیمت اجناس تاناکورا، پایین هم نیست، می‌گوید: این روزها بسیاری از مردم تنوع طلب شده‌اند و بنابراین، برای اینکه بتوانند تنوع بیشتری در پوشش خود داشته باشند، ترجیح می‌دهند که پوشاک ارزان خرید کنند، البته من از کیفیت و تن خور این پوشاک هم راضی هستم و همین امر مرا سال‌ها مشتری تاناکورا کرده است.یکی دیگر از خریداران این لباس‌ها می‌گوید: برخی‌ لباس‌های‌ ایرانی‌ بسیار کم کیفیت هستند و با دوبار شست و شو، کیفیت خود را از دست می‌دهند؛ اما کیفیت پوشاک خارجی بسیار بالا است و تن خور بسیار مناسبی هم دارد. البته این پوشاک را حتما خودم هم ضدعفونی می‌کنم.

او می‌افزاید: در این فروشگاه، لباس‌هایی پیدا می‌شود که در هیچ یک از بوتیک‌های شیک شمال شهر نمی‌توان آن را یافت؛ اما در اینجا می‌توان لباسی خاص را برای یک میهمانی خاص آن هم با قیمت مناسب پیدا کرد.به گفته این مشتری پوشاک تاناکورا، البته قیمت‌ها در این مغازه چندان پایین هم نیست و بسیاری از خریدارانی که برای این لباس‌ها مراجعه می‌کنند، به دلیل خارجی بودن و کیفیت این لباسها حاضرند پول بپردازند، گاهی قیمت یک پالتو یا یک جفت کفش چیزی حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان هزینه دارد؛ اما بالاخره خارجی است و برند.

در گوشه‌ای دیگر از شهر یعنی در حوالی پاساز بهشت،‌پسر جوانی لباسی با خط‌های مشکی و طوسی را در دست گرفته و و بالا و پایینش می‌کند. کنارش، پیرمردی به او نصیحت می‌کند تا پیراهن را بخرد. پیرمرد می‌گوید: «به درد از اینجا به بعدت می‌خورد. هوا گرم میشه این لباسه خوبه.» قیمت این پیراهن مردانه، ۵ هزار تومان است.با وجود باران کمی که هوا را مقداری لطیف تر کرده، اما بساط فروشنده‌های بهشت پابرجا است و کسی از جایش تکان نخورده. سر پیچ بعدی، زنی به بساط شال و روسری که روی زمین پهن شده نگاه می‌کند و زن دیگر هم رومیزی‌های سفید چرک مرده را زیر و رو می‌کند.

بعد از آنها، مردی میانسال فریاد می‌زند: «کت و شلوار دارم. کت و شلوار نو.» بعد هم کت و شلوار طوسی رنگی که آستین‌های کتش را به پاچه‌های شلوارش گره زده را نشان مرد خریدار می‌دهد و مدام تکرار می‌کند: «نو نوئه. هنوز سر جیب‌هاش کوک داره. فقط ۲۰ تومن.» مرد خریدار هم از خریدن طفره می‌رود و می‌گوید: «تخفیف بده.» فروشنده هم جواب می‌دهد: «تو چقدر می‌خوای بدی؟ بگو با هم کنار میایم.»کمی آن سو تر فروشنده دیگری ایستاده است و فریاد می‌زند: «کت تک دارم. مارک زارا.» پسر جوانی کت زارا را می‌گیرد و نگاه می‌کند. داخل کت، تودوزی تمیزی دارد و فروشنده به پسر جوان می‌گوید:«پرو کن، اگه به تنت نخورد، برش ندار.» قیمت کت تک، ۲۰ هزار تومان است.
فروشنده مدام تکرار می‌کند: «مارکش زاراست. نوئه نوئه. دست توش نرفته.» البته کلمه «نو»، «دست توش نرفته» و «تا حالا پوشیده نشده» انگار تکیه کلام تمام فروشنده‌های اینجاست. بالاخره هرچه فروشنده سعی می‌کند تا پسر جوان کت را بخرد؛ اما او می‌گوید: «دور می‌زنم و برمی‌گردم». فروشنده هم با اصرار ادامه می‌دهد: «چقد میخوای تا دور نزنی؟ 15 تومن هم می‌فروشم.» اصرار او ادامه پیدا می‌کند و فروشنده‌های دیگر هم به کمکش می‌آیند تا پسر جوان را برای خرید متقاعد کنند.

دسته دیگری از مشتریان تاناکورایی
البته در این میان مشتریانی هم هستند که به دلیل تورم و گرانی‌های ناشی از چند سال گذشته اقتصاد ایران، مجبور به خرید چنین لباس‌هایی هستند که در این میان، به سراغ لباس‌های ارزان تاناکورا هم می‌روند.این دسته از مشتریان دیگر حاضر نیستند که برای خرید خود، پول بالایی بپردازند، بلکه فقط و فقط می‌خواهند لباسی مرتب و با قیمتی مناسب به تن کنند. البته برخی اتباع خارجی همچون افغان‌ها هم، مشتریان پر و پا قرص این نوع پوشاک هستند.در این میان، یکی از مشتریانی هم که ظاهری بسیار مرتب و با ناخن‌های فرنچ کرده و رنگ مویی خاص دارد، می‌گوید: بسیاری از مشتریان می‌گویند که می‌توانند لباس‌های اصل خارجی را بپوشند که شاید قبلا بر تن کسی هم نرفته است؛ اما به نام دست دوم به فروش می‌رسد.

او می‌گوید: قیمت بسیاری از لباس‌های عرضه شده در این فروشگاه چندان کم نیست و ماه گذشته که برای خرید به این فروشگاه آمده بودم، پالتویی را به قیمت ۸۰۰ هزار تومان به فروش می‌رساند که مطمئنم که هر کس این پالتو را خریده است، گویا پول پالتویی یک و نیم میلیونی را داده است.