توسعه مترو، علاج آلودگی تهران است
نفیسه توکلی «اجرای قانون مربوط به آلودگی هوا و توسعه مترو تنها راهکار پیشگیری کامل از بروز آلودگی هوا در روزهای سرد سال است.» این را محمد حقانی رییس کمیته محیط زیست شورای شهر چهارم می‌گوید و تاکید می‌کند: اگر شهرداری به موازات احداث پل و بزرگراه برای توسعه مترو هم فکری می‌اندیشید، تا به حال مشکل آلودگی هوای تهران حل شده بود.
مشکل آلودگی هوای تهران در روز‌های سرد سال دیگر به حافظه تاریخی شهروندان پایتخت نشین سپرده شده است. هر سال اواخر آبان تا اوایل دی ماه مردم می‌دانند که هوا به علت سرما دچار پدیده اینورژن یا وراونگی می‌شود و بعد از آن هم هشدارهای هر روزه پلیس راهنمایی و رانندگی مبنی‌بر اجرای طرح زوج و فرد از درب منازل است که در بخش‌های مختلف خبری پخش می‌شود. با این حال همین راه علاج کوتاه‌مدت هم تنها مربوط به روزهایی است که شاخص آلودگی هوادر وضعیت ناسالم قرار می‌گیرد و ما بقی روزها که اوضاع کمی بهتر است، این طرح از در خانه‌ها اجرا نمی‌شود. با اینکه مردم می‌دانند هر سال این روزها چه خبر است، گویا مسوولان از این موضوع غافلند و به جای آنکه پیش از وقوع علاجی بر این ماجرا بیابند ترجیح می‌دهند با شدت گرفتن آلودگی‌ها کمیته‌های اضطرار تشکیل دهند. جلساتی که به گفته حقانی تصمیمات بیرون آمده از آنها مسکن چند روزه‌ای برای درد آلودگی هوای تهران است و بعد از آن هم که آب‌ها از آسیاب افتاد، همه چیز به حال اول خودش باز می‌گردد.
این عضو ۷۰ ساله شورای شهر چهارم که پیش از این معاون شهردارتهران بوده و سابقه کاریش در شهرداری‌های کلانشهرهای ایران به ۴۰ سال می‌رسد، اجرای کامل و دائم قانون مربوط به آلودگی هوا را تنها راه‌حل معضل آلودگی هوادر تهران می‌داند.
تهران چند روز هوای آلوده‌ای را پشت سر گذاشت و بعد از آن دوباره تمام طرح‌ها به حالت اول خودش بازگشت، به نظر می‌رسد مدیریت آلودگی هوا در پایتخت کاملا اورژانسی و تنها محدود به روزهای آلوده است. شما با این مساله موافقید؟
درست است. به مجرد اینکه وارونگی هوا و سرما پیش می‌آید مسوولان به تکاپو می‌افتند تا کاری بکنند. عمده این تصمیم‌گیری‌های مسوولان در روزهای اورژانسی آلودگی هوای کلانشهری مانند تهران هم مربوط به ایجاد طرح زوج و فرد از در منازل است. امری که به جز پایمال کردن حقوق اولیه شهروندان مبنی‌بر حق استفاده از خودرو شخصی نشان داده که تاثیری هم در کاهش آلودگی هوای تهران ندارد.
خوب چاره چیست؟
اوایل سال ۱۳۸۰ در همین زمینه قانونی وضع شد که متاسفانه تنها دریک دوره به آن توجه شد و بعد از آن مورد بی‌توجهی و بی‌اعتنایی قرار گرفت. اگر مسوولان به این قانون پایبند بودند و همین قانون موجود را به درستی اجرا می‌کردند، امروز شاهد این میزان از آلودگی‌ها در پایتخت نبودیم.
این قانون چه محورهایی را مدنظر دارد؟
مطابق با قانون وضع شده چندین محور مورد توجه قانون گزار قرار گرفته که مدیریت صحیح ترافیک تنها یکی از آنها است. خودروهای فرسوده، سوخت استاندارد، خودروی استاندارد و معاینه فنی ۴ محور کلیدی دیگر هستند که متاسفانه به نظر می‌رسد کمتر کسی وقعی به این عوامل می‌نهد. علاوه‌بر همه اینها در قانون مذکور آمده بود که در این زمینه باید آگاه‌سازی عمومی نیز صورت بگیرد که هیچ کدام از این مواردی که یاد شد به درستی در کشور صورت نگرفته است.pic۱
در مقطعی قبل از هشت سال پیش اجرای این قانون در دستور کار قرار گرفت که البته تبعات مثبت آن را هم شاهد بودیم که منجر به کنترل گازهای سمی چون دی اکسید کربن، ازت فسرب و آزبست شد؛ اما متاسفانه اجرای این قانون تداوم نداشت. همین عدم اجرای قانون طی هشت سال گذشته منجر به این شد که دوباره دچار آلودگی شدید هوا شدیم که این مساله در روزهای سرد و خشک اواخر پاییز و اوایل زمستان بیشتر هم نمود پیدا می‌کند.
آلودگی این روزها علاوه‌بر ذرات حاصل از دود خودروها مربوط به ریز گردهایی است که کنترل آن از حیطه اختیار ما خارج است و از خارج از تهران و حتی خارج از مرزها وارد کشور و پایتخت می‌شوند. با این حال خودروها و عوامل متحرک سهم ۶۰ تا ۷۰ درصدی از تولید گازهای آلاینده موجود در هوا را در پایتخت دارند و مابقی مربوط به عواملی نظیر لوله‌های دودکش منازل کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها است. با این حال نکته اینجا است که درست زمانی که هوا آلوده می‌شود و وضعیت به حد بحران و اضطرار می‌رسد ما کمیته تشکیل می‌دهیم و جلسه می‌گذاریم که حال باید چه کار کنیم. این یعنی تصمیماتی هم که در این جلسات گرفته می‌شود نقش مسکن و آرامبخش درد را دارد و راهکار جدی و عملی برای جلوگیری از بروز این پدیده و کاهش آلودگی و پیشگیری از بروز آن نیست.
بعد از جلسات کمیته آلودگی هوا عمده تصمیمات مربوط به اجرای طرح زوج و فرد است. واقعا به جز اینکه شهروندان را مجبور کنیم که از خودروهایشان استفاده نکنند کار دیگری نمی‌توان کرد؟
راهکار عملی و جدی برای اینکه از بروز این وضعیت جلوگیری کنیم نه طرح‌هایی مانند زوج و فرد از درب منازل است و نه موضوع دیگر. اگر ما برای آلودگی هوا که هر سال درهمین روز‌ها گریبان شهر و شهروندانمان را می‌گیرد می‌خواهیم کار اصولی انجام دهیم باید اجرای قانون را اولویت کارمان در نظر بگیریم در غیر این صورت طرح‌های بیرون آمده از دل جلسات کمیته آلودگی هوا تنها تسکینی چند روزه بر این معضل خواهد بود و سال دیگر درهمان روز دوباره ما با این مشکل روبه‌رو خواهیم بود.
اگر قانون سفت و محکم اجرا شود می‌توانیم خوش بین باشیم که به مرور این مشکل حل شود.
در رابطه با توسعه حمل‌و‌نقل و مترو چطور؟ با اینکه همیشه سخن از این است که توسعه مترو می‌تواند به کاهش آلودگی‌ها کمک کند؛ اما به نظر می‌رسد اولویت شهرداری با کارهای عمرانی نظیر احداث پل و بزرگراه است.
آنچه کمیته محیط زیست در حوزه مدیریت شهری در شورای شهر چهارم به دنبال آن است این است که این موضوع را در شهرداری پیگیر باشیم؛ اما اصلی ترین آن توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و ناوگان حمل‌و‌نقل درون شهری است که مهم ترین آن هم همان توسعه مترو است. شهرداری در این مدت خدمات زیادی انجام داده مثلا پل و بزرگراه احداث کرده، اما اگر درکنار همین خدمات به توسعه مترو هم نگاهی داشت و همزمان با اجرای این پروژه‌ها مترو را هم گسترش می‌داد این مشکل تا به حال حل شده بود.pic۲
به هر حال شهرداری باید اولویت‌ها را در انجام امور در نظر بگیرد. استفاده از سوخت پاک؛ یعنی استفاده از مترو و دوچرخه؛ اما در این هوای ناسالم افراد قطعا نمی‌توانند پیاده‌روی کنند و دوچرخه سوار شوند چون وقتی هوا ناسالم است نفس کشیدن هم دشوار است. ما باید سیاست مان در بودجه‌ریزی به سمت و سوی توسعه مترو باشد اگر این مساله حل شود آلودگی هوای تهران هم حل می‌شود. در غیر این صورت با احداث پل و بزرگراه و بی‌آرتی کاری از پیش نمی‌رود.
در رابطه با معاینه فنی خودروهای جدید که می‌توانند پنج سال بعد معاینه فنی شوند چطور؟ آیا بهتر نیست در این امر بازنگری شود؟
خودروهای فرسوده هم طرف دیگر این معادله هستند متاسفانه مجلس قبل طرحی را تصویب کرد که مطابق با آن خودروهای جدید به جای آنکه هر دو سال یکبار معاینه فنی بگیرند هر پنج سال یکبار باید این کار را انجام دهند. در هیچ جای دنیا حتی خودروهای با استاندارد یورو ۴ هم این گونه نیست که هر پنج سال یکبار برای معاینه فنی به مراکز مراجعه کنند ما امیدواریم این طرح بار دیگر در مجلس مطرح شود و پنج سال به ۲ سال کاهش پیدا کند که البته در همین زمینه صحبت‌های مساعدی شده و ما هم در شورا پیگیر این موضوع هستیم.