گردشگری اصفهان منحصر به میدان امام (ره) یا پل های تاریخی نیست

بافت های تاریخی کانون و هسته شهرها هستند و حیات این بافت ها طی سده های گذشته پایه بسیاری از آداب و رسوم منطقه بوده است.

فضاهای شهری تاریخی قبل از همه باید، تاریخ، هویت عینی و ذهنی شهر را حفظ کرده و در زندگی جاری سازند. در زمان معاصر با شناخت عوامل اصلی تخریب بافت های با ارزش تاریخی و سازگاری واژگان نوین طراحی معماری با زبان کهن معماری بومی، می توان در راستای بهبود محیط شهری و توسعه آن نقش آفرین بود. فلسفه احیاء و دوباره سازی اندام های صدمه دیده و فرسوده شهرها، ریشه در همین جایگاه دارد و به نظر می رسد یکی از مؤثرترین راهکارها در احیاء دوباره بافت های تاریخی، ایجاد فعالیت های مجدد در این مناطق با توجه به توانایی های فیزیکی و کالبدی آنهاست. ایجاد محورهای گردشگری می تواند به عنوان یکی از روش های احیاء فضاهای تاریخی شهری و جذب گردشگر مورد استفاده قرار گیرد.

بافت های تاریخی و قدیمی شهرها که در اغلب موارد هسته اولیه و اصلی آن شهرها را تشکیل می دهند، از یک طرف جزء میراث فرهنگی و تاریخی آن شهرها محسوب شده و حفظ، بهسازی کالبدی و توانمند سازی عملکردی آن ها اجتناب ناپذیر می باشد، از طرف دیگر اغلب این بافت ها با گذشت زمان و عدم توجه و نگهداری مناسب، دچار فرسودگی و اضحلال کالبدی و عملکردی می گردند، بنابراین شناسایی وضعیت کالبدی عملکردی این بافت ها به منظور برنامه ریزی و مدیریت حفظ و نگهداری آن ها بسیار ضروری است. بافت تاریخی شهرها آثار گرانبهایی هستند که فرهنگ و دانش شهرسازی و معماری بومی کشور را در خود جای داده اند.

بافت تاریخی شهرها در بردارنده ظرافت و زیبایی و نیز روح خلاق مردمی است که طی سالیان دراز آنها را طبق سنت، فرهنگ و نوع معشیت خود به وجود آورده اند، اما امروزه بخش قدیمی شهرهای ما در آستانه حذف شدن از سیمای شهرها قرار دارد و با انهدام و فرسودگی آن ها شهرهای جدید و فرهنگ های جدید شهرسازی با تمام مشکلات خود جایگزین آن می گردند. معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در خصوص نقش شهرداری در احیاء فضاهای تاریخی از دست رفته شهری، می گوید: شهرداری اصفهان در احیاء تاریخ و هویت این شهر و فضاهای تاریخی آن اقداماتبی نظیری انجام داده که سایر شهرها کمتر انجام داده اند و این اقدامات حتی در سطح کشور کم نظیر است.

جمال الدین صمصام شریعت می افزاید: احیاء فضاهای تاریخی مثل میدان امام علی (ع) یا به عبارتی میدان قدیم که در زمان صفویه به میدان کُهنه شهرت داشت یکی از این اقدامات ارزشمند است. وی اظهار می کند: میدان کهنه مربوط به دوره سلجوقیان است و مشابه میدان امام(ره)، دارای مسجد جامع بوده و کاخ های دولتخانه و فضاهای شهری در اطراف این میدان شکل گرفته، با ظهور دولت صفویه و پی ریزی میدان امام(ره)، این میدان سلجوقی را به نام میدان کُهنه ضعیف کرده و میدان امام(ره) یا به قولی میدان نقش جهان آن زمان را قوت و قدرت می بخشند و کاخ های سلطنتی، دولتخانه صفوی، مسجد امام، سردر قیصریه و همچنین بدنه سازی اطراف آن شکل می گیرد.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان اضافه می کند: از طرف دیگر ۲ فضا در سطح میدان سلجوقی در زمان صفویه به منظور تضعیف میدان ساخته می شود که یکی از آنها کاروانسرای خیار و دیگری مدرسه علمیه کاسه گران بوده است و این روند تضعیف تا اواخر قاجار و اوایل پهلوی ادامه پیدا می کند تا جایی که در بستر میدان هم ساخت و ساز انجام می شود و آثاری از میدان دوره سلجوقی باقی نمی ماند. وی به احیای این میدان تاریخی اشاره و خاطرنشان می کند: آزادسازی و بدنه سازی میدان امام علی(ع) انجام شد همچنین فضاهای پیرامونی غیر از بستر آن تعیین تکلیف و به تصویب کمیسیون ماده ۵ رسید. معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان ادامه می دهد: برخی از فضاهای پیرامونی میدان هم از جمله مرمت و احیاء بازار غاز ساخته شد و حمام های تاریخی اطراف آن، بافت های تاریخی و بازارهایی که سقف آنها خراب شده بود، بازسازی و احیا گردید.

احیای میدان امام علی(ع) در سطح بین المللی اقدامی کم نظیر است

صمصام شریعت با بیان اینکه با احیای میدان امام علی(ع) مجموعه بی نظیری شکل گرفته است، می گوید: احیای این میدان تاریخی حتی در سطح بین المللی اقدامی کم نظیر است که این مهم جز با همت شهرداری میسر نبود. وی ادامه می دهد: انتظار این بود که سازمان میراث فرهنگی حضور و فعالیت بیشتری داشته باشد، اما تمام بار بر دوش شهرداری اصفهان قرار گرفت و با موفقیت به سرانجام رسید. معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با اشاره به بدنه سازی چهارباغ که از نظر سیما و منظر شهری دچار ناهنجاری شده بود ، اظهار می کند: بخشی از بدنه سازی چهارباغ توسط سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان انجام شده ، البته این بخش مورد تشویق و نقد جامعه کارشناسی قرار گرفته است. وی می گوید: شاید تصور شود نحوه بدنه سازی چهارباغ سلیقه شهرداری بوده اما اینگونه نیست بلکه نقشه ها توسط مهندس مشاوری که گرایش میراث فرهنگی داشته، تهیه شده و تمامی نقشه ها به تأیید سازمان میراث فرهنگی استان و کشور رسیده، مهر و امضاء شده و سپس بدنه سازی چهارباغ تا حدی که در حال حاضر ملاحظه می شود، شکل گرفته است.

صمصام شریعت تصریح می کند: طرحی نیز برای ساختمان جهان نما که در اواخر قاجار تخریب می شود (البته نه ساختمان جهان نمای تجاری فعلی بلکه ساختمانی کوچک و محدود که در محل دروازه دولت و در محور چهارباغ قرارداشته و در راستای احداث ایستگاه مترو پایه های آن کشف شد)، طراحی شده و شهرداری به میراث فرهنگی برای احیاء این ساختمان اعلام آمادگی کرده است. معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در ادامه با بیان اینکه بخشی از بدنه تاریخی میدان امام(ره) در اوایل دوره پهلوی اول به جهت اینکه خودروها بتوانند از طریق خیابان حافظ و سپه وارد میدان امام(ره) شوند، تخریب و دهانه ها کوچک تر شده بود اظهارمی کند: طرح اصلاحی این قسمت ها هم با توجه به اینکه این میدان به پیاده راه تبدیل شده و خودرویی از آن عبور نمی کند، تهیه شده تا به سبک زمان خود، مرمت و بازسازی شود.

صمصام شریعت تاکید می کند: طرح های اصلاحی و بازسازی و مرمت آن توسط مهندس مشاور آماده شده است. وی با اشاره به احیا و مرمت بازارچه های متعددی که سقف آنها ریزش، تجاری های آن نابود و فضاهای پیرامونی بازارچه ها مثل حسینیه، حمام، کاروانسرا و غیره از بین رفته بود، می افزاید: احیاء این بخش ها در بسیاری از محلات تاریخی از جمله در محله های دردشت و جویباره و طرح های بدنه سازی و مرمت مناره های تاریخی انجام شده است. صمصام شریعت با اعلام اینکه طرح های کف سازی محورهای تاریخی در راستای احیاء گردشگری و احیاء تاریخ و خاطره های شهر که آرام آرام در حال فراموشی بود، در حال شکل گیری دوباره است، خاطرنشان می کند: مرمت حمام های تاریخی و تبدیل آنها به مراکز فرهنگی در دستور کار قرار گرفته که یک نمونه آن مرمت حمام علی قلی آقا است که با تبدیل آن به یک قطب فرهنگی، مورد استقبال گسترده قرار گرفته است. وی از دیگر اقدامات شهرداری اصفهان را مرمت عصارخانه ها، طرح تبدیل کاروانسراها به هتل از جمله کاروانسرای دردشت که توسط سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان مرمت و توسط سرمایه گذاری که آن را خریداری کرد، تبدیل به هتل شد، مرمت خانه های تاریخی و تبدیل خانه ها به فضاهای گردشگری و هتل خواند.

بافت های تاریخی به ابنیه تاریخی هویت و ارزش می دهند

معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان اضافه می کند: طرح احیاء محلات تاریخی توسط مهندسان مشاور در محله هایی همچون جلفا، شهشهان، جویباره، دردشت و ...تهیه شده و در راستای احیا ، بهینه سازی و بازآفرینی فضاهای شهری در حال انجام است. وی معتقد است که اجرای طرح بدنه سازی خیابان ها، رفع گلوگاه ها و تبدیل آنها به محورهایی که با حداقل عبور و مرور و ملاحظات بافت تاریخی جاذبه های زیبایی به وجود آورند، رغبت سکونت در بافت تاریخی را افزایش می دهد. صمصام شریعت می افزاید: بافت های تاریخی ارزشمندترین بافت ها هستند که فراموشی و تخریب آنها، به ضرر توسعه گردشگری شهر است و هنگامی که اقداماتی با ملاحظات کارشناسی در این بافت ها انجام دهیم ، این فضاها احیا و باعث می شود رغبت به سکونت در این بافت ها افزایش یابد . وی تاکید می کند: بخش مرکزی شهر باید از فرسودگی نجات پیدا کند تا شاهد بازدید گردشگران از این بافت های تاریخی هم باشیم تا گردشگران بدانند محورهای گردشگری اصفهان منحصر به میدان امام(ره) یا پل های تاریخی و منارجنبان نیست.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان ارزشمندترین بازدید برای یک گردشگر را بازدید از بافت تاریخی دانسته و اظهارمی کند: این بافت ها به ابنیه تاریخی هویت و ارزش می دهند، در واقع بافت تاریخی محله جویباره و دردشت به مسجد جامعی که قدمتی بالای ۱۰۰۰ ساله دارد، هویت می دهد یا بافت پیرامونی میدان امام(ره) به این میدان و مسجد امام(ره) ارزش می دهد؛ بنابراین نباید از بافت های تاریخی غافل شد. وی خاطرنشان می کند: احیاء بافت های تاریخی سالهاست که در دستور کار شهرداری قرار گرفته و با موفقیت توسط سازمان نوسازی و بهسازی در دست اقدام است اما انتظار شهرداری کمک، مساعدت و حضور دستگاه هایی است که این اقدامات در حیطه وظایف آنها تعریف شده اما شهرداری پا به میدان گذاشته است. صمصام شریعت می گوید: حضور فعال میراث فرهنگی و سایر دوایر دولتی که می توانند کمک های نرم افزاری و سخت افزاری داشته باشند ، باعث می شود شهرداری بتواند به این اموری که متقبل شده بهتر رسیدگی کند. وی ادامه می دهد: در حال حاضر طرح احیاء کبوترخانه ها و ایجاد یک محور گردشگری در دستور کار شهرداری قرار گرفته تا گردشگران برج های کبوتری را که همگی در حال تخریب هستند و متولیان امر هم متأسفانه همتی از خودشان نشان نداده اند، نظاره گر باشند.

احیاء برج های کبوتر در دستور کار

معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با بیان اینکه شهرداری طرحی برای احیای برج های کبوتر در نظر دارد تا یک محور گردشگری ایجاد شود، تصریح می کند: احیای این فضاها منجر به احیا و سرزندگی فضاهای شهری خواهد شد. وی عنوان می کند: بافت هایی که متروکه، محل بزهکاری و محل اسکان مهاجران اتباع بیگانه شده و ساکنان اصیل خود را از دست داده اند، را می توان با ایجاد جاذبه هایی جذب جمعیت کرد و با توجه به نرخ رشد جمعیت و نرخ رشد مهاجرپذیری و اینکه پوسته شهر از بیرون ضخیم و بزرگتر می شود ،بتوانیم با ایجاد جاذبه ها در این گونه بافت ها، اسکان جمعیت را در دل بافت فرسوده و تاریخی شهر شاهد باشیم.