بحران مالی، دامنگیر تشکل‌های هنری

دنیای اقتصاد، ضحی زردکانلو- در میان هنرهای هفت‌گانه در استان خراسان، هنر تئاتر را با اتکا به افتخاراتی که به‌دست آورده، هنرمندانی که تربیت کرده و رونقی که همواره حافظ آن بوده است، به جرأت می‌توان طلایه‌دار دانست، اما این نیمه پر لیوان است و در پرده‌های بعدی این نمایش، مشکلات و مصائبی ایفای نقش می‌کنند که تنها با دیده شدن و مطرح کردن می‌توان برای حذفشان از صحنه نمایش تلاش کرد و به نتیجه رسید. تیرماه سال جاری هیأت مدیره جدید انجمن هنرهای نمایشی استان خراسان رضوی به ریاست جواد اشکذری انتخاب شد. از رئیس این انجمن دعوت کردیم تا به‌عنوان اولین رسانه پس از انتخابش، تریبون صحبت‌هایش در تحریریه‌مان باشیم و پاسخ‌های او را به مسائل برخی از اهالی تئاتر که هفته گذشته با «دنیای اقتصاد» مطرح کردند و درهمین صفحه چاپ شد، بازتاب دهیم. اشکذری در این مصاحبه از برنامه‌هایی که برای بهبود مسائل مالی و آموزشی تئاتر، تئاتر شهرستان، تئاتر پایه و نیز پیگیری‌هایی که برای احداث انجمن‌های تخصصی و احیای تعامل با رسانه‌ها در دوران دو ساله مدیریت خود خواهد داشت، می‌گوید. مشروح گفت‌وگو را می‌خوانید.

یکی از دغدغه‌های اهالی تئاتر محقق شدن استقلال مالی انجمن نمایش است، هیات مدیره جدید در این خصوص چه برنامه‌ای دارد؟

قبول هر مسئولیتی بدون توانایی اقتصادی شکل نمی‌گیرد، ما قطعا برنامه‌هایی برای رشد منابع مالی‌مان داریم. متاسفانه بحران مالی دامنگیر کل تشکل‌های هنری بوده و مختص تئاتر نیست. ما بیشتر از اینکه به استقلال مالی بیندیشیم به تامین منابع مالی می‌اندیشیم، منابع مالی هنر تئاتر باتوجه به پتانسیل و توانایی که دارد، قابل توجه نیست، بنابراین ابتدا باید منابع مالی را ایجاد کنیم، سپس به دنبال استقلال آن باشیم. یکی از برنامه‌های کاری من این است که بتوانم مطالبات اهالی تئاتر را در قالب آنچه که دولت در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان تعیین کرده، دریافت کنم، چرا که این پول باید برای تئاتر استان هزینه شود. ازدیگر اقدامات مهم که درادامه صحبت‌هایم بیشتر توضیح خواهم داد، تخصصی کردن زمینه‌های مختلف تئاتر در قالب کانون‌های مجزا است. ما قطعا در بحث آموزش و مهارت‌های تخصصی، کیفیت را بالا خواهیم برد تا بتوانیم عرضه مالی بالاتری داشته باشیم. ما به دنبال کسب توانایی مالی هستیم. در حال حاضر انجمن، شرایط مالی مناسبی ندارد. قطعا زمانیکه به توانایی مالی برسیم این آزادی را خواهیم داشت که راجع به منابع مالی خودمان تصمیم بگیریم.

چه برنامه‌ای برای ارتقاء کیفیت آموزش تئاتر دارید؟

آموزش، مهمترین ابزار بالا بردن کیفیت تئاتر است. خیلی اعتقادی به آموزش‌هایی که در حال حاضر انجام می‌شود، ندارم. این آموزش‌ها خیلی سطحی است، ما چند نسل در تئاتر خراسان داریم که همگی در جایگاه خودشان نیاز به آموزش دارند. متاسفانه ما هیچگاه نتوانستیم به طرح جامع و مدونی برای آموزش تئاتر برسیم. آموزش تنها برگزاری کلاس نیست، من گسترش بازتاب نقد و تحلیل تئاتر در روزنامه‌ها و یا برگزاری نشست‌های نقد و بررسی را نیز جزو آموزش می‌دانم، ما آموزش را نه به‌عنوان یک برنامه بلکه به‌عنوان یک جریان پیگیری خواهیم کرد. بر این اساس همانطور که پیشتر اشاره کردم، کانون‌های تخصصی مثل موسیقی، منتقدان، بازیگران، عکاسی تئاتر، طراحی صحنه و ... را ایجاد می‌کنیم. با اطمینان می‌گویم تشکیل این کانون‌ها که خودم در دوره‌های قبل طرحش را ارائه کردم در این دوره حتما عملی خواهد شد. وقتی این کانون‌ها قوت بگیرند فضای تئاتر را به سمت کار تخصصی می‌برند و هرکسی باید از طریق کانونی خاص وارد حرفه تئاتر شود و هر کلاسی که بخواهیم در هر زمینه‌ای داشته باشیم، کانون‌ها برگزار کننده آن خواهند بود، خوشبختانه ما آمار بسیار خوبی از تحصیل‌کرده‌های تئاتر در استان داریم که از همگی این افراد استفاده خواهیم کردیم.

تئاتر شهرستان‌های استان خراسان علیرغم توانایی و استعداد مهجور مانده است، در این دو سال مدیریت خود برای شهرستانی‌ها چه خواهید کرد؟

طی این سال‌ها ما چیزی به نام تئاتر شهرستان نداشتیم چراکه منابع مالی کافی برای رسیدگی به تئاتر شهرستان وجود نداشته است. من نیز معتقدم تئاتر شهرستان در این سال‌ها مهجور بوده است. ما ۲۵ شهرستان در استان داریم که انجمن تئاتر دارند و هرکدامشان می‌توانند یک بازوی قدرتمند برای تئاتر استان باشند، مخصوصا شهرهایی مثل تربت‌حیدریه، سبزوار و کاشمر. متاسفانه چند سال است که نوعی رخوت و بی‌انگیزگی گریبان‌گیر تئاتر شهرستان شده است، ما در نخستین گام با تشکیل شورای سیاست‌گذاری تئاتر شهرستان به همراه صاحب‌نظران و روشنفکران این مشکل را پیگیری خواهیم کرد. شهرستانی‌ها مطمئن باشند که در دوران مدیریت خود به آنان سر می‌زنیم و رؤسای انجمن‌های نمایش در شهرستان‌ها را تعیین و ساماندهی خواهیم کرد و فضایی را ایجاد می‌کنیم که بتوانند به راحتی مسائل و مشکلات خود را مطرح کنند تا این دوری راه مارا از هم دور نکند. به‌طور حتم طی این دو سال من خانواده بزرگ تئاتر خراسان را دور هم جمع خواهم کرد. یکی از مشکلات مهم دیگر در شهرستان نبود سالن تئاتر است که در این زمینه شهرداری‌ها باید کمک کنند.

تعامل انجمن هنرهای نمایشی با گروه‌های تئاتر استان چطور خواهد بود؟

قطعا با باندبازی مخالفم و به هویت‌بخشی گروه‌ها اعتقاد دارم، خراسان یکی از استان‌هایی است که بیشترین آمار را در تعداد گروه‌های ثبت‌شده تئاتر در کشور دارد که به اعتقاد من هنوز ۱۰ گروه دیگر هم می‌تواند به این ۲۳ گروه اضافه شود. اعضای گروه‌های تئاتر مشهد بسیار هوشیار، خوش‌فکر و دارای ایده‌های خوب هستند؛ ما از همه این طیف‌های فکری از پیشکسوتان گرفته تا جوانان استفاده خواهیم کرد. شبی که به‌عنوان رئیس انجمن هنرهای نمایشی انتخاب شدم تمام تصورات و تفکرات منفی را از ذهنم پاک کردم. اکنون هیچکس را بد نمی‌بینم چراکه با تفکرات منفی نمی‌شود تئاتر پرافتخار خراسان را اداره کرد.

از آنجایی که تئاتر کودک و نوجوان سازنده نسل‌های بعدی تئاتر است، توجه و رسیدگی به تئاتر پایه چقدر برای شما حائز اهمیت است؟

زمانی که مسئول تئاتر حوزه هنری بودم این طرح را مطرح کردم که یک کانون یا خانه و یا نهاد مستقل در تئاتر کودک و نوجوان با نگاه آموزشی و تربیتی داشته باشیم. من به شدت تئاتر کودک و نوجوان را دوست دارم، نظر من این است که جنبه‌های آموزشی را در تئاتر کودک و نوجوان بالا ببریم، سعی می‌کنیم سالن عروسکی را به‌عنوان سالن عروسکی تئاتر کودک و نوجوان احیا کنیم. خود من برخاسته از تئاترکودک و نوجوان هستم. قطعا برنامه‌هایی با اساتید تئاتر کودک و نوجوان خواهیم داشت تا هم حضورشان در جشنواره‌ها افزایش پیدا کند و کیفیت کارها بیشتر شود و هم گروه‌های تئاتر کودک و نوجوان شناسایی شوند. من معتقدم صبح‌ها هم باید سالن‌های تئاتر فعال باشند و این زمان را بهترین موقع برای اجرای تئاتر کودک و نوجوان می‌دانم. ما این برنامه را داریم که حداقل در روز دو تا سه اجرای تئاتر کودک در سه سالن داشته باشیم. به نظر من مساله دیگر در تئاتر پایه، متون نمایشنامه‌های کودک و نوجوان است که نیاز به ساماندهی دارد.

فراهم آوردن امکاناتی مثل نصب سردر تئاتر شهر و تجهیز سالن‌ها و اتاق‌های مجموعه از دیگر خواسته‌های هنرمندان است،پاسختان به این خواسته چیست؟

مهمترین مساله در حال حاضر ایجاد سردر و شناسایی تئاتر شهر است، ما به دنبال این هستیم که با شهرداری به توافق برسیم و نه تنها سردر بلکه در سطح شهر تابلوهای راهنمایی داشته باشیم که تحقق این امر هم زمان می‌برد. ما به دنبال تجهیز سالن‌ها و اتاق‌های گریم نیز هستیم و مشکلاتی مثل بازسازی سیستم سرمایش و گرمایش و خرابی صندلی سالن‌ها را هم قطعا پیگیری می‌کنیم.

جای خالی هنرهای نمایشی یا بهتر بگویم «هنر» در نظام آموزش عالی و حتی هنرستان‌های مشهد محسوس است، انجمن هنرهای نمایشی تا چه حد می‌تواند پیگیر و حلال این مشکل باشد؟

آموزش در سطح عالی قطعا کیفیت کار ما را بالا می‌برد، از آنجایی که دو نفر از ۵ نفر اعضای هیات مدیره در رأس تئاتر دانش‎آموزی استان هستند، یقینا رایزنی با آموزش و پرورش در دسترس‌تر است. علیرغم اینکه دانشگاه‌ها می‌توانند مهمترین مروج تئاتر باشند چرا که تئاتر یک هنر روشنگری و روشنفکری است، اما به‌طورکل برای تاسیس دانشگاه هنر در مشهد مخالفت‌هایی وجود دارد. در دانشگاهی مثل دانشگاه فردوسی کانون تئاتر فعالیت می‌کند ولی مشکل این است که تئاتر جزو دروس دانشگاهی نیست. حل این مشکلات از بدنه انجمن خارج است و کسانی که می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند، رسانه‌ها هستند.

آیا از اجرای تئاتر معلولان در تئاتر شهر حمایت می‌کنید؟

به نظر من، تئاتر معلولان ما با حمایت کسی مثل آقای حمید کیانیان بسیار خوب کار می‌کند. اما معتقدم باید تولیداتشان را بالا ببرند چراکه توانایی‌شان خیلی بیشتر است و این قابلیت را دارند که در مجموعه تئاتر شهر اجرا داشته باشند و ما هم قطعا از آنان حمایت خواهیم کرد.

در پایان اگر سخنی در این گفت‌وگو جا مانده است، می‌شنویم.

انجمن هنرهای نمایشی به‌طور حتم جلساتی با رسانه‌ها خواهد داشت، رسانه‌ها مهمترین عامل در رونق اقتصاد تئاتر هستند و شرایطی را مهیّا خواهیم کرد تا اهالی رسانه، تئاترها را ببینند، نشست‌های خبری ما منسجم‌تر و منظم‌تر خواهد شد و امیدواریم اهالی رسانه همانطورکه قبلا هم ما را تنها نگذاشتند اکنون نیز تنهایمان نگذارند.