نگرانی واهی از قراردادهای نفتی
نسیم علایی
عضو گروه نفت و پتروشیمی
از ابتدای روی کار آمدن بیژن زنگنه بر مسند وزارت نفت در دولت یازدهم، بازنگری در قراردادهای بالادست صنعت نفت ایران که به بیع‌متقابل موسومند، در دستور کار قرار گرفت. در واقع قراردادهای بیع‌متقابل مربوط به شرایط و وضعیت کنونی بازار نفت نبودند و ایران نمی‌توانست با این نوع از قراردادها سرمایه لازم برای توسعه صنعت نفت را جلب کند، اما با وجود بیش از دو سال کار با حضور بسیاری از کارشناسان نفتی کشورمان، با رونمایی از قراردادهای جدید (IPC) در کنفرانس تهران موجی از انتقادات علیه آنها آغاز شد، انتقاداتی که بیشتر از سوی جناحی بیان می‌شود که همواره در پی زیرسوال بردن اقدامات دولت است. منتقدان بر این باورند که قرار‌دادهای جدید نفتی تسلط شرکت‌های خارجی بر مخازن نفتی ایران را زیاد می‌کند. این در حالی است که موافقان قراردادها اعلام می‌کنند این انتقادات بیشتر از یک نگاه تاریخی که به شرکت‌های خارجی وجود دارد، نشأت می‌گیرد. به این معنا که شرکت‌های کنونی فعال در حوزه سرمایه‎گذاری و توسعه صنعت نفت مانند گذشته شرکت‌هایی وابسته به دولت‌های غربی نیستند که برای تامین دیدگاه‌های کشورهای غربی به‌دنبال تسلط بر کشورهای دارنده نفت باشند. در حال حاضر سهام شرکت‌های بزرگی مانند شل، توتال و ... در بازار سهام سراسر جهان عرضه می‌شود و این شرکت‌ها به‌دنبال تامین نیاز سهامداران خود هستند منافع نه دولت‌های غربی؛ بنابراین بحث تسلط شرکت‌های غربی بر مخازن و میادین نفتی سال‌هاست که نخ‌نما شده است. دلیل این مدعا می‌تواند انعقاد هزاران قرارداد امتیازی(قراردادهایی که پیش از ملی شدن نفت در ایران رواج داشت) در سراسر دنیا از جمله در دو کشور غربی هلند و نروژ، با شرکت‌های خارجی باشد، بدون اینکه هیچ یک از این کشورها استقلال خود را از دست بدهند